دامنه‌ی داراب‌کلا

مجموعه پیام‌هایم در مدرسه فکرت

قسمت سی‌ام

ستون روزانه
خویش‌فهمی
به‌ نام خدا. سلام. هدفِ مارتین هایدگر در کتاب «هستی و زمان» دست‌کم این است که فهم ما را از معنایی که هستنِ هر چیزی (مانند: اشیاء، مردم، زبان و...) دارد، ژرف‌تر کند. بهتر است بگویم برای هایدگر، «خویش‌فهمی» یعنی شناختنِ راهِ خود در جهان یا در موضوع مشخص.
در ص ۳۷۳ «هرمنوتیک مدرن» خواندم که «خویش‌فهمی» در زبان آلمانی یعنی شناختنِ راهِ خود. ۲۴ اسفند ۱۳۹۷.
 

ستون روزانه

اُپِن‌بوک و تقلّب!
به‌ نام خدا. سلام. شاید کمتر کسانی باشند که در طول دوره‌ی دانش‌آموزی، دانشجویی و نیز _گوش شیطان کر_ در ایام طلبگی! دست‌کم یکی دو باری هنگام امتحان، به قول معروف «تقلّب» نزده باشند و از روی دست نفر کناری رونویسی نکرده باشند. اساساً تقلّب در امتحان برای پاره‌ای از ایرانی‌ها، یک خاطره‌ی شیرین‌تر از عسل! به حساب می‌آید. حالا یا تقلب زدند تا تجدید نشوند و یا تقلّب به بغل‌دستی رساندند تا دوست و هم‌کلاسی‌های‌شان مردود نگردند!

من زیاد دیدم کسانی را که از کف دست تا انتهای ساعد (= مُچ تا آرنج) دست‌شان تقلب می‌نوشتند و لای درز آستین نیز تقلب جاسازی می‌نمودند! اگر همین‌مقدار خلاقیت را روی مطالعه می‌گذاشتند کمتر از ۱۹ نمی‌شدند اما نمی‌دانم چرا تقلب آن‌قدر شیرینی و لذاذت (= گوارایی و خوش‌مزّگی) داشت! اما در دانشگاه که بودم سه استادمان به سبک اُپِن‌بوک (=Openbook) امتحان برگزار می‌کردند. اما نمی‌دانم چه سرّی در کار بود که با آن‌که در این روش بازکردن کتاب و جزوه آزاد بود، باز نیز برخی زیر ۸ نمره می‌آوردند. و بازهم از بغل‌دستی با وعده‌ی پیراشکی!  پُرس‌وجو می‌کردند. تقلب، گویی وارد شریان خون‌شان شده بود! بی‌آن، انگار مزّه‌ای نداشت! ۲۵ اسفند ۱۳۹۷.
 

پاسخ:
سلام جناب حجت‌الاسلام احمدی
یعنی نشست طلاب مازندرانی در قم؟ محل گردهم‌آیی، گویا زیرزمین فیضیه را می‌مانَد.

یک نکته‌ی سیاسی:

اساساً روابط با جهانِ پیچیده، پیچیدگی‌هایی دارد. این پیچش نسبت به کشورهای همسایه، هم پیچ دارد و هم گِره و کلاف کُلفت. پس، نباید به‌گونه‌ی مطلق، داشتنِ رابطه با روسیه را مخدوش دانست. تنش‌زدایی و سیاست عدم تشنُّج (= دتانت) یک اصل اساسی در اسلام و یک حرکت خردمندانه‌ی جهانی‌ست. نمی‌توان شعار راهبردی تعامل با جهان را نواخت، اما با کشور هم‌جوار، جوری دیگر رفتار کرد.

می‌دانم روس، با توجه ویژگی‌های پِطری و افکار باقی‌مانده‌ی نظام شوروی، مرموزانه رفتار می‌کند و نیز شگردهای چرخشی دارد. اما با این‌همه نمی‌توان دست روی دست گذاشت و فقط دوری کرد و عمق‌بخشی نداشت. بگذرم.

ستون روزانه
مُهر و داغ
به‌ نام خدا. سلام. «مُهر و داغ» کتابی‌ست از محمد میرشکرایی؛ که در آن توجه داده شد به اشیای زندگی اقوام ایرانی. مانند کاری که آقای دکتر فرهادی بر روی «کبوترخانه»ها در ایران، کرد. داغ، یک نشانه است، مانند داغ‌کردنِ الاغ، گوسفند، گاو، بُز و... برای شناسایی. و مُهر، یک نماد است، مانند مُهر یاعلی، یاحسین، یارزّاق که بر روی خرمن گندم و جو می‌نشاندند، با هدف و نیّتِ برکت و رزق‌ و روزی. به عنوان نمونه، لُرها روی خرمن گندم یک سنگ می‌گذارند و به آن می‌گویند «سنگ خیر» یا سنگ حضرت علی علیه‌السلام. و یا کُردها، که بر این باورند، هر کس اطراف نون را نخورَد، خُرده‌های نان در جهنّم «مار» می‌شود و آنها را آزار می‌دهد. در داراب‌کلا نیز این نوع باورها، کم‌وبیش، وجود داشت و دارد؛ مانند نوشتن چهل‌کَل برای قطع و بندآمدن باران. و نیز این باور که هر کس روی نون بنشیند، در آخرت میمون می‌شود! ۲۶ اسفند ۱۳۹۷. بیشتر بخوانید ↓

مجموعه پیام‌هایم در مدرسه فکرت

قسمت سی‌ام

ستون روزانه
خویش‌فهمی
به‌ نام خدا. سلام. هدفِ مارتین هایدگر در کتاب «هستی و زمان» دست‌کم این است که فهم ما را از معنایی که هستنِ هر چیزی (مانند: اشیاء، مردم، زبان و...) دارد، ژرف‌تر کند. بهتر است بگویم برای هایدگر، «خویش‌فهمی» یعنی شناختنِ راهِ خود در جهان یا در موضوع مشخص.
در ص ۳۷۳ «هرمنوتیک مدرن» خواندم که «خویش‌فهمی» در زبان آلمانی یعنی شناختنِ راهِ خود. ۲۴ اسفند ۱۳۹۷.
 

ستون روزانه

اُپِن‌بوک و تقلّب!
به‌ نام خدا. سلام. شاید کمتر کسانی باشند که در طول دوره‌ی دانش‌آموزی، دانشجویی و نیز _گوش شیطان کر_ در ایام طلبگی! دست‌کم یکی دو باری هنگام امتحان، به قول معروف «تقلّب» نزده باشند و از روی دست نفر کناری رونویسی نکرده باشند. اساساً تقلّب در امتحان برای پاره‌ای از ایرانی‌ها، یک خاطره‌ی شیرین‌تر از عسل! به حساب می‌آید. حالا یا تقلب زدند تا تجدید نشوند و یا تقلّب به بغل‌دستی رساندند تا دوست و هم‌کلاسی‌های‌شان مردود نگردند!

من زیاد دیدم کسانی را که از کف دست تا انتهای ساعد (= مُچ تا آرنج) دست‌شان تقلب می‌نوشتند و لای درز آستین نیز تقلب جاسازی می‌نمودند! اگر همین‌مقدار خلاقیت را روی مطالعه می‌گذاشتند کمتر از ۱۹ نمی‌شدند اما نمی‌دانم چرا تقلب آن‌قدر شیرینی و لذاذت (= گوارایی و خوش‌مزّگی) داشت! اما در دانشگاه که بودم سه استادمان به سبک اُپِن‌بوک (=Openbook) امتحان برگزار می‌کردند. اما نمی‌دانم چه سرّی در کار بود که با آن‌که در این روش بازکردن کتاب و جزوه آزاد بود، باز نیز برخی زیر ۸ نمره می‌آوردند. و بازهم از بغل‌دستی با وعده‌ی پیراشکی!  پُرس‌وجو می‌کردند. تقلب، گویی وارد شریان خون‌شان شده بود! بی‌آن، انگار مزّه‌ای نداشت! ۲۵ اسفند ۱۳۹۷.
 

پاسخ:
سلام جناب حجت‌الاسلام احمدی
یعنی نشست طلاب مازندرانی در قم؟ محل گردهم‌آیی، گویا زیرزمین فیضیه را می‌مانَد.

یک نکته‌ی سیاسی:

اساساً روابط با جهانِ پیچیده، پیچیدگی‌هایی دارد. این پیچش نسبت به کشورهای همسایه، هم پیچ دارد و هم گِره و کلاف کُلفت. پس، نباید به‌گونه‌ی مطلق، داشتنِ رابطه با روسیه را مخدوش دانست. تنش‌زدایی و سیاست عدم تشنُّج (= دتانت) یک اصل اساسی در اسلام و یک حرکت خردمندانه‌ی جهانی‌ست. نمی‌توان شعار راهبردی تعامل با جهان را نواخت، اما با کشور هم‌جوار، جوری دیگر رفتار کرد.

می‌دانم روس، با توجه ویژگی‌های پِطری و افکار باقی‌مانده‌ی نظام شوروی، مرموزانه رفتار می‌کند و نیز شگردهای چرخشی دارد. اما با این‌همه نمی‌توان دست روی دست گذاشت و فقط دوری کرد و عمق‌بخشی نداشت. بگذرم.

ستون روزانه
مُهر و داغ
به‌ نام خدا. سلام. «مُهر و داغ» کتابی‌ست از محمد میرشکرایی؛ که در آن توجه داده شد به اشیای زندگی اقوام ایرانی. مانند کاری که آقای دکتر فرهادی بر روی «کبوترخانه»ها در ایران، کرد. داغ، یک نشانه است، مانند داغ‌کردنِ الاغ، گوسفند، گاو، بُز و... برای شناسایی. و مُهر، یک نماد است، مانند مُهر یاعلی، یاحسین، یارزّاق که بر روی خرمن گندم و جو می‌نشاندند، با هدف و نیّتِ برکت و رزق‌ و روزی. به عنوان نمونه، لُرها روی خرمن گندم یک سنگ می‌گذارند و به آن می‌گویند «سنگ خیر» یا سنگ حضرت علی علیه‌السلام. و یا کُردها، که بر این باورند، هر کس اطراف نون را نخورَد، خُرده‌های نان در جهنّم «مار» می‌شود و آنها را آزار می‌دهد. در داراب‌کلا نیز این نوع باورها، کم‌وبیش، وجود داشت و دارد؛ مانند نوشتن چهل‌کَل برای قطع و بندآمدن باران. و نیز این باور که هر کس روی نون بنشیند، در آخرت میمون می‌شود! ۲۶ اسفند ۱۳۹۷. بیشتر بخوانید ↓

پاسخ:

سلام جناب جوادی‌نسب

۱. ممنونم که برای مطالعه‌ی نوشته‌ام، وقت گذاشتی. ۲. بلی؛ خرافه خیلی تار و پود خیلی‌ها را درنوردیده. ۳. یادم مانده که مسیح مهاجری در کتاب خاطرات دیدارش با آیةالله‌العظی سیستانی، نوشته بود که ایشان گلایه داشتند چرا کتاب‌هایی که اخیراً در ایران نوشته و چاپ می‌شود، این‌همه از خرافه‌ها و کرامات و خواب پُر شده است! ۴. از نعل اسب هم که به‌جا گفتی. گویی یک اپیدمی (= همه‌گیر و فراگیر) شده! ۵. فقط یک نکته‌ی مهم بیفزایم که اثر نیروی ماوراء، غیرقابل انکار است. نه البته برای هر شخص، و در هر کجا. این نیروی معنوی و مرموز هستی، برای خود مدار و معیار ویژه‌ای دارد که واردش نمی‌شوم و با خرافه و جادو و جنبل فرق فریقی دارد. ۶. رونق بازار خرافه را در دنیای امروز به‌درستی بیان کردی. خرافه و باورهای غلط، هم طرفداران خود را دارد و هم طمّاعان و سوداگران خود را. میان این دو ربط و معامله حکمفرماست.

@
سلام جناب حجت‌الاسلام احمدی
۱. تشکر از بیان نظرتان. خلاصه‌ی دیدگاه من درباره‌ی پرسش شما این است:

۲. بیشتر سنت‌ها و آداب در درازای زمان دچار آفات می‌شوند و مانند یک سنگ بزرگ در مسیر تندباد ریگزارها در معرض کاستی و فزونی می‌گردند.

۳. پریدن از روی آتش یک آیین دیرپاست. اما در سال‌های گذشته دچار آلودگی شده و به آن رفتارهایی خطرناک افزودند که هیچ نشانی در تاریخ ایران ندارد.

۴. من دبستان بودم در دهه‌ی ۵۰، این مراسم چهارشنبه سوری را برای‌مان اجرا می‌کردند.

۵. من گمان دارم فلسفه‌ی این آیین شاید این بوده باشد که می‌خواستند به نور و گرما اهمیت بدهند و چون زمستان را با شعله‌ی آتش گرم شدند و با نور آن، سه ماه سرد و سخت و برف و بارانی را پشت‌ سر گذاشتند، اَدای شکرگزاری کنند و به پیشگاه یکتای یگانه خدای مهربان انجام مَنسَک نمایند. خدا می‌داند.

۶. زردی را پس می‌دهند، چون نشان پژمردگی‌ست، سرخی را می‌خواهند چون نماد سرزندگی‌ست و خون در رگ‌ها جاری و ساری بودن.

۷. بلی، مرز خرافه با حقیقت، مرزی باریک است، کمی کُندی عقلی کنیم، ممکن است در خطر و تله‌ی خرافه بیفتیم.

ستون روزانه
تفکر خُردسالان!
به‌ نام خدا. سلام.
هر که نیاموخت ز تاریخ پند
باز نسنجیده بیفتد به بند
این بیت شعر را، نمی‌دانم سُروده‌ی کیست. اما به نظر می‌رسد در حافظه‌ی خیلی از ایرانی‌ها باقی باشد. با این شعر یاد سخنی از ژوزف ارنست رنان فرانسوی افتادم که به عنوان یک تاریخ‌نگار زبردست، معتقد بود اگر در جامعه‌ای، مردمان تاریخ خوانده باشند، خُردسالان، تفکر بزرگ‌سالان را دارند؛ ولی اگر تاریخ نخوانده باشند، بزرگ‌سالان، تفکر خُردسالان را دارند.

با این حادثه‌ی دردناک و تکان‌دهنده برای جوان پویا و ورزنده جناب جواد عباس‌پور، دل‌ها، خراشیده شد. اما امید داریم ناگوار نباشد و خبر سلامتی و نجاتش را بشنویم. با همه‌ی هم‌محلی‌های دل‌نگران و در حال جست‌وجو، همدردی می‌کنم.

جناب محمدحسین، این عکس کشاورز تلاشگر، نشانِ نشاط، تحرّک، چابکی، کوشش و کار و رزق و روزی‌ست. عکس زنده‌ای گرفتی، که سرزندگی و سُرور را به بیننده منتقل می‌کند و نیز زحمت‌کش بودن روستانشینان را در حسّ‌ها می‌دمد. ممنونم.

شرح کوتاه یک خبر

امروز _۲۷ اسفند ۱۳۹۷_ دکتر محمدجواد ظریف، در قم بود. دو اقدام او برای من عجیب بود که وارد تحلیل و داوری نمی‌شوم. یکی این بود یک روحانی به نام حجت‌الاسلام‌ ربانی را به‌عنوان نماینده وزارت خارجه در قم منصوب کرد.

دوم این‌که برای قم سهم سیاست خارجی قائل شد و گفت قم و حوزه‌های علمیه یکی از مهم‌ترین محورهای قدرت معنایی جمهوری اسلامی است. و این‌چنین تحلیل کرده که: «نقشی که قم در دنیای سیاست و تشیع بازی می‌کند نقش و اهمیت برجسته آن را نشان می‌دهد، در چند سال گذشته تمام اتفاقات بزرگ و مهم دنیا در غرب و یا به‌وسیله غرب اتفاق می‌افتاد اما امروز شرایط دنیا کاملاً عوض شده است، جهان امروز، جهان پساغربی است، در دنیای امروز، غرب محور عالم نبوده و دیگر مرکز تمام تصمیم‌گیری‌های دنیا نیست.»

بیفزایم، این‌که عصر «پساغربی» آغاز شده، پیشتر در همین مدرسه، تحلیلی کوتاه نوشته بودم، اما این‌که دکتر ظریف در قم چنین کاری کرده؛ بماند. (منبع)

ستون روزانه
اثر تفکر در تمدن
به‌ نام خدا. سلام. اول یک تعریف از تمدن بنویسم: به مجموعه تلاش‌های یک جامعه با استفاده از امکانات بومی برای پاسخگویی به نیازهای خود و همچنین نتایج این تلاش‌ها، تمدن گفته می‌شود. اینک با آوردن دو نمونه از مردم و باورها، اثر تفکر در تمدن را روشن می‌سازم. ۱. زرتشتیان ایران شخم‌زدن زمین و کِشت گندم را نوافشاندن می‌دانستند. ۲. اما سرخ‌پوستان قاره‌ی آمریکا شخم‌زدن زمین را نوعی جنایت و زخم‌زدنِ زمین می‌پنداشتند.

بنابراین، تمدن ایرانی با محوریت کشاورزی شکل گرفت و تمدن سرخ‌پوستی با محوریت شکار و شکارگری. نکته هم بیفزایم: امروزه نیز مانند گذشتگان، تمدن ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌از تفکر ساخته می‌شود. آیا ما می‌توانیم تمدن اسلامی ایرانی خود را بر پایه‌ی تفکر پیشرفته و فهم درست، بر گستره‌ی ایران پهناور و تناور بنا کنیم؟ من می‌گویم آری؛ اما به شرط دست‌کم دو چیز: اول آن‌که نگاه دینی ما باید جهان‌شمول و به‌دور از عقب‌ماندگی، تحجّر و واپس‌گرایی باشد. دوم این‌که، نگرشِ ایران‌باستانی‌مان باید از عصبیّت، تقلید کور، تقدّس‌بخشی بی‌جا و بازگشت صِرف و احساس‌واره به گذشته، بیرون بیفتد و با پاسبانی از دانش‌ها و ارزش‌های ایران کهن، به تفکر نوین و مدارای دیرین‌مان رو کنیم. ۲۸ اسفند ۱۳۹۷.

پاسخ:

سلام
نظر شما را خواندم که معتقدی ذائقه و طبیعت در تمدن نقش دارد. از این‌که دیدگاه خود را نوشتی، ممنونم. من اما _همان‌گونه که شرح داده‌ام_ ریشه‌ی اصلی تمدن را، برآمده از نوع تفکر مردم آن سرزمین می‌دانم. مثلاً آورده‌ام شخم‌زدن در نگاه زرتشتیان، نوافشاندن بود، اما در پندار سرخ‌پوستان، زخم‌زدنِ زمین. پس؛ زمین، طبیعت و ذائقه نیز ریشه در نوع فکر و تفکر مردم آن کشور و قارّه دارد. بگذرم.

نامه‌ایی که دوستم جناب آقای.... از من خواست از زبان مادر برای فرزند دورافتاده‌اش بنویسما

امروز یک دوست و همکارم از یاسوج از من خواست متنی کوتاه از زبان مادر برای فرزند دورافتاده‌اش بنویسم، نوشتم و صبح زود برایش فرستادم. این‌جا در مدرسه‌ی فکرت هم می‌گذارم اگر البته، وقت هم‌مدرسه‌ای‌ها را نگیرم.

پاسخ:

سلام فرزند من

قلب مادر _که پایه‌گذار و کانون حُبّ و مهر در هستی‌ست_ دوری را برنمی‌تابد. دل مادر، به زمزمه‌ی نام تو می‌تپد. مرا، تو ای فرزند برومندم، آبرویی. ای آشنای شب‌های بیداری‌ام، ای اَنیس لحظه‌های شیرخوارگی‌ام، ای اَلیف روزهای نوازش‌گری‌ام، دوستت دارم. ثانیه‌های شب و روزم، با عشق خاطرات تو و شمارش خنده‌ها و جَست‌وخیزهای تو طی می‌شود. با تو می‌مانم ای فرزندم! ای ناز گل‌های خوش‌رایحه‌ی پُرشکوفه‌ام. ای عطرِ معطّر مَشام شام و شب‌های تنهایی‌ام، به قول نیما یوشیج «تُرا من چشم در راهم».

پاسخ:

سلام سید
به جمله‌ی یکی به آخر متن‌تان باید نکته‌ای بیفزایم: چنانچه خود نیک می‌دانید، «پَساغربی» به این معنا نیست که مغرب‌زمین دیگر سهم و نقشی نخواهد داشت، نه؛ بلکه منظور این است که آنان دیگر مانند پنج دهه‌ی گذشته همچنان نمی‌توانند بر گُرده‌ی ملل بیدار جهان سوار شوند و به‌آسانی سواری بخورند و تصمیم خود را به‌زور و زود به همگان بقبولانند و دیکته نمایند. نظم نوین جهانی دستورواره، در حال پوست‌اندازی و پیوست به جهان‌مداری‌ست، نه یکّه‌تازی یک یا دو ابرقدرت و چند قدرت و نیمچه‌دولت.

یک کبوتر بلژیکی _که برنده‌ی مسابقه کبوتران در بلژیک شده بود_ به قیمت یک میلیون و چهارصد هزار دلار _ نزدیک 14 میلیارد تومان_ توسط یک فرد چینی خریداری شد. (منبع)

@
سلام حسین آقا
واژه‌ی نزدیک را به‌همین خاطر آوردم.  رقم را گِرد کردم. پس معلوم گشته، بعد از عمل جراحیِ «راه اشکی»‌ات، خوب تیزتر شده توان حافظه‌ات، قدرت طعنه‌ات و قوّت محاسبه‌ات آقا.

سلام آقا مرتضی شهابی
۱. نظرهایی که می‌نویسی را دقیق می‌خوانم. ممنونم. این نظرت هم چنان جدی‌مِدّی‌ست که واجب شد شرحی بیفزایم.
‌۲. یک معنای انصاف را می دانید که رحم، داد و راستی رفتارکردن است. اقتصاد خُرد و معیشتی هر جامعه، ‌‌‌به انصاف بازاریان و کسبه وابسته است و قم به نظرم در این‌باره کمتر دچار آسیب است.

۳. حتی به یاد دارم بخشی از مردم داراب‌کلا برای خرید نکا را بر ساری در خرید کالاهای خوراکی، و قائم‌شهر را بر ساری در خرید میوه‌جات، کالای خانگی و خرید و فروش خودرو، ترجیح می‌دهند و این ناشی از همان عنصر انصاف در دو بازار ذکرشده، است.

۴. کشکولی هم یک بند بگویم مرتضی، که من حساب بانکی ارزی ندارم! تا نرخ دلار و پِزو و یورو و روبل و شلینگ و ۱۲۰ لیره استرلینگ را بدانم!

نظزدکتر عارف‌زاده:

درود  بر  شما  که  میتوانید  کار  سختی  مثل  توازن و  تعادل  اندیشه  و  عواطف  را  برقرار  سازید  و  به  اصول  علمی  و  مستندات و  امانتداری  در  درج  مطالب  همواره  توجه  دارید. آموزنده  است. جدیت  همراه  با  اخلاص  شما  همواره  مسیرهای  تازه ای  برای  پویایی  اندیشه  میسازد.  این  نگرش  انبساطی  به  افکار   افراد  را  در   راه  آشکارسازی  اندیشه  مصممتر  میکند

ستون روزانه
نفت و نهضت
به‌ نام خدا. سلام. درس‌ها و ضعف‌های جنبش ملی نفت _نهضتی پرشور در میانِ دو انقلابِ مشروطه و انقلاب اسلامی_ را از نگاهی که به آن بُرهه‌ی تاریخی دارم، برمی‌شمارم:

درس‌ها:
یکی این‌که، گواهی‌ست بر نیروی پرشور وطن‌دوستی و وطن‌خواهی؛
دیگر آن‌که، شاهدی‌ست بر نیروی افکار عمومی به مانند سلاحی کارساز بر سر استبداد؛
سوم این‌که، سندی‌ست بر عدم قدرت بسیج توده‌ها توسط ایدئولوژی بیگانه مثل مارکسیسم؛
چهارم این‌که، نشانی‌ست بر عدم جانشینی عقاید مارکسیستی (جنگ طبقاتی) بر مکتب شیعه (حرکت عدالت‌خواه)

ضعف‌ها:

۱. ایجاد تردید در اهالی سیاست؛
۲. پی بُردن عده‌ای به بیهودگی! مبارزه. یعنی سرخوردگی؛
۳. تنها مذهب ثابت کرد که قادر به هدایت مردم است؛
۴. کناررفتنِ غرب‌زده‌ها از خط مقدّم سیاست؛
۵. تسلیم شاه و پیروی‌اش _خواه صوری و خواه توافقی_ از آیةالله‌العظمی بروجردی.
۲۹ اسفند ۱۳۹۷

شرح عکس کتاب بالا.
کتاب: ایرانی ها؛ با عنوان فرعی: «ایران، اسلام و روح یک ملت». نوشتۀ خانم ساندرا مک کی. پژوهندۀ آمریکایی. ترجمۀ خانم شیوا رویگریان. چاپ اول، ققنوس 1380، در 436 صفحه.

این کتاب را دو سال پیش خواندم. و یادداشت‌های فراوانی نوشتم. خواندنی‌ست. نویسنده به قضیه‌ی نفت، و مرحوم دکتر محمد مصدق و مرحوم آیت الله کاشانی نیز پرداخته‌ است. بگذرم.

پاسخ:

سلام جناب دکتر عارف زاده
و اگر بداند و بکند هم، بازهم نیست، چون اساساً، «شاه»، در واقع یعنی تصرّف عُدوانی حقوق ملت. شاه یعنی فرمان‌روای بی‌فرمان مردم. شاه یعنی نشستن بر تخت سلطنت بی‌اجازه‌ی ملت و بی‌اذن مکتب.

چرا «دریغ» (= افسوس و تحسُّر) جناب!؟
خُب، خودت که قلم و قدم داری؛
خاب، هنر بوَرز،
و هنر بنُما،
و هنری بنویس،
و هنر کن و خطر، نه، ابدا.
شُکوه که شِکوه ندارد. راستی سلام.

پاسخ:

سلام جناب جوادی‌نسب
۱. سپاس از دقت و وقت‌گذاری شما.
۲. این‌که در سرخورده‌شدن، به تشخیص درستی رسیده بودند را نمی‌توان این زمان تشخیص داد. باید خود را در ظرف زمانی مورد نظر، حضور دهیم و آن‌گاه به‌قطع و یقین بگوییم.

۳. نه، من به بیهودگی مبارزه اعتقاد ندارم. برداشت تحلیلی‌ام را گفتم. اگر جناب گویای شما، علامت تعجب کنار واژه‌ی «بیهودگی» را می‌توانست تشخیص دهد، بخشی از اشکال برکنار می‌شد.

۴. حال که این وادی رفتیم نکته‌ای بیفزایم: من اگر سنّم قد می‌داد و در نهضت نفت بودم، نام نهضت را «ملی‌کردن نفت» نمی‌نهادم. بلکه به مفهوم عام‌تر و گسترده‌تر می‌گذاشتم: نهضت ضد غارت. زیرا نهضتی بود که هم دست عُمّال (= عمله‌های) رژیم را از سر نفت بُرید، و هم دستان چپاول انگلیسی را در چاه نفت، دفن کرد.

الان این زمانه، جناب جوادی‌نسب، همین ملی‌کردن‌ها از نگاه برخی از توسعه‌گراها به سبک غربی، نوعی واپس‌گرایی و دولتی‌سازی اقتصاد معنا پیدا کرده، اما آن زمان یک حرکت ضد استعماری مترقیانه بود. بگذرم که در این‌باره نظرم را تحفُّظ کنم سزاتر است.

مجموعه پیام‌هایم در مدرسه فکرت

قسمت بیست و نهم

تحلیل سیاسی

مقدمه: حکومت‌ها در یک تقسیم‌بندی یا به شیوه‌ی دموکراسی‌اند یا دیکتاتوری. در دومی ممکن است انتخابات یا صوری، یا بسته و یا ممنوع باشد. اما در اولی هم انتخابات است و هم انتصابات.

یکم. تحلیل من روی «بحران توزیع» در ایران است که مطابق اصل مرسوم علم سیاست هم انتخابات دارد، و هم انتصابات.

دوم. بر اساس نظریه‌ی «لوسین پای» حکومت‌ها باید پنج بحران را جهت توسعه‌ی سیاسی و پیشرفت حل کنند: ۱. بحران هویت ۲. بحران مشروعیت ۳. بحران مشارکت ۴. بحران نفوذ ۵. بحران توزیع.

سوم. تحلیل من روی «بحران پنجم» است؛ بحران توزیع. هرگاه نظام سیاسی نتواند و یا نخواهد مَنصب‌ها و امکانات را میان شایستگان توزیع و پخش کند و قدرت را در گردش گذارد، آن نظام دچار بحران توزیع است.

چهارم. از نظر من انتصابات و حتی انتخابات در ایران با بحران توزیع دست به گریبان است. آنچه در بخش انتصابات نظام در همه‌ی سه قوه و نیز در بخش اراده‌ی فائقه، صورت می‌گیرد، نشان می‌دهد بخشی از نخبگان و شایستگان هرگز در این دایره قرار نمی‌گیرند. در حقیقت اعتماد نظام به آنان یا مشکوک است، یا مردود است و یا گرایش و ارادت به ساختار دیده نمی‌شود. و انتخابات هم از طریق منظرهای جناحی و نیمه‌شخصی شده در بخش نظارت استصوابی و چهار منبع تأیید سوابق داوطلبان، با نوعی بحران توزیع مواجه است. همه‌ی ایرانیان بآسانی نمی‌توانند از این چهار فیلتر و نیز از «نظارت استصواب» عبور کنند. این یعنی بحران توزیع، که روی سه بحران مشروعیت، مشارکت و نفوذ سرریز می‌گردد.

پنجم. کافی‌ست انتصابات اخیر، و نیز انتصاباتی را که طی سال‌های اخیر آقایان حسن روحانی و صادق لاریجانی در مناصب دو قوه انجام دادند، تعمُّق کنید، خواهید دید گردش قدرت میان خودشان است و بس.

ششم. به عنوان یک شهروند شیعه‌ی ایرانی _که گمان می‌کنم کمی تحلیل‌گر بودن را بلدم_ نظرم این است این بحران توزیع، با اصول اولیه‌ی انقلاب اسلامی و با آرمان مبارزان انقلاب، در تعارض است و اثرات ویرانگری برجای می‌گذارد. یکی از بازتاب‌های آن بر روی «بحران نفوذ» است که این بحران خطرناک‌تر از بحران توزیع است؛ زیرا بحران نفوذ یعنی نظام نتواند الگوی حکومتی خود را میان مردم نفوذ و بسط دهد. و نسل‌های تازه‌تر را قانع و رضامند نگه دارد. بگذرم. یادآور شوم من در نوشته‌های تحلیلی‌ام، با نگاه آزاد، به «آنچه هست» می‌پردازم نه «آنچه باید باشد» که این دومی، کار تئوریسینی‌ست، نه تحلیلی.

نکته ها:
همه‌ی ما باید:
گرمی‌ بگیریم،
گرما ببخشیم،
نور بتابانیم.

سلامی علی‌آقا غزلی

حقیقتاً سرشار ذوق شدم. چه عالی پیش می‌رود این پرسپولیس داراب‌کلا. تبریک مرا بپذیر و به دوستان‌ سرخ‌پوش تلاشگر ابلاغ کن. عکس نشان انسجام درونی تیم است. آفرین. آفرین.

حاج اکبر باقر سمت راست

پاسخ:

سلام جناب قربانی
می‌دانم که می‌دانی، اما می‌گویم.
اسم آقا سید علی اصغر، نامش «علی» است. چون نزد ایرانیان نام علی به تبرک امام علی _علیه‌السلام_ بسیار مبارک و ارزشمند است، گاه در خانواده‌های ایرانی برای سه فرزند پسرشان علی می‌گرفتند:
علی اصغر
علی اوسَط
علی اکبر
پس؛ نام کامل سید، علی‌ست که اصغر است.

ستون روزانه
دَه مجلس حرف
به‌ نام خدا. سلام. مرحوم محمدتقی شریعتی _که به سقراط خراسان مشهور است_ در صفحه‌ی ۳۳ کتاب «از چشمهٔ کویر، مجموعه ۲۳ سخنرانی» چنین گفت: «من ده ساعت مطالعه می‌کنم تا یک سخنرانی کنم، و بعضی‌ها یک ساعت مطالعه می‌کنند و دَه مجلس! حرف می‌زنند.» راستی من و شما چگونه‌ایم؟! بیشتر بخوانید ↓

مجموعه پیام‌هایم در مدرسه فکرت

قسمت بیست و نهم

تحلیل سیاسی

مقدمه: حکومت‌ها در یک تقسیم‌بندی یا به شیوه‌ی دموکراسی‌اند یا دیکتاتوری. در دومی ممکن است انتخابات یا صوری، یا بسته و یا ممنوع باشد. اما در اولی هم انتخابات است و هم انتصابات.

یکم. تحلیل من روی «بحران توزیع» در ایران است که مطابق اصل مرسوم علم سیاست هم انتخابات دارد، و هم انتصابات.

دوم. بر اساس نظریه‌ی «لوسین پای» حکومت‌ها باید پنج بحران را جهت توسعه‌ی سیاسی و پیشرفت حل کنند: ۱. بحران هویت ۲. بحران مشروعیت ۳. بحران مشارکت ۴. بحران نفوذ ۵. بحران توزیع.

سوم. تحلیل من روی «بحران پنجم» است؛ بحران توزیع. هرگاه نظام سیاسی نتواند و یا نخواهد مَنصب‌ها و امکانات را میان شایستگان توزیع و پخش کند و قدرت را در گردش گذارد، آن نظام دچار بحران توزیع است.

چهارم. از نظر من انتصابات و حتی انتخابات در ایران با بحران توزیع دست به گریبان است. آنچه در بخش انتصابات نظام در همه‌ی سه قوه و نیز در بخش اراده‌ی فائقه، صورت می‌گیرد، نشان می‌دهد بخشی از نخبگان و شایستگان هرگز در این دایره قرار نمی‌گیرند. در حقیقت اعتماد نظام به آنان یا مشکوک است، یا مردود است و یا گرایش و ارادت به ساختار دیده نمی‌شود. و انتخابات هم از طریق منظرهای جناحی و نیمه‌شخصی شده در بخش نظارت استصوابی و چهار منبع تأیید سوابق داوطلبان، با نوعی بحران توزیع مواجه است. همه‌ی ایرانیان بآسانی نمی‌توانند از این چهار فیلتر و نیز از «نظارت استصواب» عبور کنند. این یعنی بحران توزیع، که روی سه بحران مشروعیت، مشارکت و نفوذ سرریز می‌گردد.

پنجم. کافی‌ست انتصابات اخیر، و نیز انتصاباتی را که طی سال‌های اخیر آقایان حسن روحانی و صادق لاریجانی در مناصب دو قوه انجام دادند، تعمُّق کنید، خواهید دید گردش قدرت میان خودشان است و بس.

ششم. به عنوان یک شهروند شیعه‌ی ایرانی _که گمان می‌کنم کمی تحلیل‌گر بودن را بلدم_ نظرم این است این بحران توزیع، با اصول اولیه‌ی انقلاب اسلامی و با آرمان مبارزان انقلاب، در تعارض است و اثرات ویرانگری برجای می‌گذارد. یکی از بازتاب‌های آن بر روی «بحران نفوذ» است که این بحران خطرناک‌تر از بحران توزیع است؛ زیرا بحران نفوذ یعنی نظام نتواند الگوی حکومتی خود را میان مردم نفوذ و بسط دهد. و نسل‌های تازه‌تر را قانع و رضامند نگه دارد. بگذرم. یادآور شوم من در نوشته‌های تحلیلی‌ام، با نگاه آزاد، به «آنچه هست» می‌پردازم نه «آنچه باید باشد» که این دومی، کار تئوریسینی‌ست، نه تحلیلی.

نکته ها:
همه‌ی ما باید:
گرمی‌ بگیریم،
گرما ببخشیم،
نور بتابانیم.

سلامی علی‌آقا غزلی

حقیقتاً سرشار ذوق شدم. چه عالی پیش می‌رود این پرسپولیس داراب‌کلا. تبریک مرا بپذیر و به دوستان‌ سرخ‌پوش تلاشگر ابلاغ کن. عکس نشان انسجام درونی تیم است. آفرین. آفرین.

حاج اکبر باقر سمت راست

پاسخ:

سلام جناب قربانی
می‌دانم که می‌دانی، اما می‌گویم.
اسم آقا سید علی اصغر، نامش «علی» است. چون نزد ایرانیان نام علی به تبرک امام علی _علیه‌السلام_ بسیار مبارک و ارزشمند است، گاه در خانواده‌های ایرانی برای سه فرزند پسرشان علی می‌گرفتند:
علی اصغر
علی اوسَط
علی اکبر
پس؛ نام کامل سید، علی‌ست که اصغر است.

ستون روزانه
دَه مجلس حرف
به‌ نام خدا. سلام. مرحوم محمدتقی شریعتی _که به سقراط خراسان مشهور است_ در صفحه‌ی ۳۳ کتاب «از چشمهٔ کویر، مجموعه ۲۳ سخنرانی» چنین گفت: «من ده ساعت مطالعه می‌کنم تا یک سخنرانی کنم، و بعضی‌ها یک ساعت مطالعه می‌کنند و دَه مجلس! حرف می‌زنند.» راستی من و شما چگونه‌ایم؟! بیشتر بخوانید ↓

پاسخ:
سلام سید
از دیدگاه شما، سوژه می‌گیرم. و یک نکته هم بگویم:

هرگاه حکومت‌ها با منطق درست و درایت، در فکر مردم رخنه (= رسوخ) کنند و نفوذشان را با رضایت عمومی همراه کنند، از «بحران توزیع قدرت» کاسته می‌شود. وگرنه دو بحران «توزیع» و «نفوذ و رسوخ» بر روی هم بار می‌شوند و تراکم می‌آفرینند. اما صد حیف که...

سلام جناب دهقان
موافق‌ام تحلیل بنویسی. نظراتم اینه:
۱. اختلاس _که معنی ربودن می‌دهد_ یک اقدام ماهرانه و با حربه‌ی فریب و اختفا است.
۲. پس نقش حراست ادارات، نقش صوری ست، یا کارشان را صرف امور دیگر...
۳. پس بازرسی چه کار می‌کنند....
۴. پس مدیران آن مجموعه چرا نقش نظارت و مدیریتی ضعیفی...
۴.بخشی هم علتش شخصی‌شدن سیاست توسط ذی‌نفوذان است
۵. چگونه است هر کجا موفقیت است به اسم خود جا می‌زنند ولی در این گونه دزدی‌ها و فساد....،  فرافکنی می‌کنند و خود را بی‌تقصیر.

زیارت جامعه کبیره

تسلیت می‌گویم این روز حزن و اندوه را. سلام بر امام هادی _علیه‌السلام_ که با آفریدن زیارت جامعه کبیره، شیعه را در راز و نیاز غنی فرمودند.

شرح عکس بالا:
این آقای انریکو آسکالونه است؛ باستان‌شناس ایتالیایی. او _که ایران را وطن دوم خود می‌داند_ معتقد است تمدن در جیرفت شکل گرفته است و بعد از آن به مناطق دیگر گسترش یافته... امروز در منبعی خوانده‌ام که این استاد دانشگاه در رُم، در این‌باره گفت:

«مُهرهایی که در جیرفت پیدا کردیم، وجود فرهنگ و روابط حمل و نقل و پیشینه‌ی این پیشرفت‌ها را نشان می‌دهد. به نظر من، فرهنگ در جیرفت ریشه دارد.» (منبع)

پاسخ:
سلام جناب جوادی‌نسب. کشکولی بگویم حاضرم برای قدیانی، رونویسی سه کتاب را انجام دهم، البته به دو شرط: ۱. کتاب از نوشته‌های نویسنده باشد، نه رونویسی و کپی‌برداری و شرح خواب و کرامات. ۲. در زندان سوئد باشد، نه کهریزک و مهریزک!

شرح عکس کتاب‌های بالا:

کتاب‌هایی که قاضی، برای قدیانی حکم بریده این سه کتاب است، جناب جوادی‌نسب.

۱. «حکایت زمستان» نوشته سعید عاکف، ۲. «داستان سیستان» نوشته رضا امیرخانی ۳. «دشمن‌شناسی» از  انتشارات انقلاب اسلامی. (منبع)

متن نقلی: «دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در واکنش به حکم دادگاه ابوالفضل قدیانی مبنی بر مطالعه و رونویسی از برخی کتاب‌های مرتبط با رهبر انقلاب واکنش نشان داد: انتشار آثار مرتبط با رهبر معظم انقلاب برای آشنایی با رأی و اندیشه و نیز زندگی و سیره اخلاقی و اجتماعی معظم‌له است و بکارگیری آن به عنوان مجازات یک مجرم، بدسلیقگی است. دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب هیچ توصیه ای به دادگاه هاجهت مطالعه اجباری آثار رهبر انقلاب توسط محکومان ندارد و این کار را مغایر با اثربخشی‌‌‌‌‌‌‌و‌‌‌‌روح‌کار‌‌‌فرهنگی‌می‌داند.» (منبع)

پاسخ:

سلام جناب عبدی
من کتاب‌های استاد ندوشن را دوست دارم. به‌ویژه کتاب خاطرات او از سریلانکا، که داستان هبوط حضرت آدم _علیه‌السلام_ را مطرح می‌کند.
بیفزایم از نظر من عرفان مبتنی بر شریعت، عرفان نجات‌بخش است و انسان را به آسمان پَرِ پرواز می‌بخشد. بی‌شریعت، هر طریقتی، تاریکی‌ست. عرفانی کاذب‌ است. سپاس.

اما من  تا بگی «ف»
یاد مرحوم داریوش فروهر می‌افتم، نه، یاد فرح‌آباد!
یاد فرهاد می‌افتم، که برای شیرین، بر بیستون تیشه‌ها می‌زد، نه یاد فرح‌زاد!

آواز تیشه امشب از بیستون نیامد
گویا به خواب شیرین فرهاد رفته باشد

ای وای بر اسیری کز یاد رفته باشد
در دام مانده صید و صیّاد رفته باشد

قد و قواره اشخاص
من نظرم بر این است، ما دست‌کم با سه معیار می‌توانیم درباره‌ی اشخاص _چه سرشناس، چه گمنام و چه بدنام_ داوری کنیم، بهتر است بگویم ابراز نظر نماییم: معیار اسلامی، معیار ایرانی و معیار جهانی. با این پویه‌ی فکری، قد و قواره‌ی افراد اندازه‌گیری می‌شود.

۱. با محک و معیار دینی، کسانی به‌حق می‌توانند وارد اظهارنظر درباره‌ی افراد و افکار آنان شوند که واقعاّ دین‌شناس باشند و اسلام‌شناس. پس این معیار تخصصی‌ست و هر کس بآسانی نمی‌تواند مدعی شود اسلام‌شناس است و خیلی راحت حکم صادر کند.

۲. معیار ایرانی همان سه‌ضلعی نورانی پیام زرتشت است که اسلام هم آن را تأیید می‌کند. پندار نیک، گفتار نیک، کردار نیک. هر شخصیت شهیری اگر از این سه ضلع برخوردار باشد، می‌توان با این محک او را شناخت و شناساند.

۳. معیار جهانی یک محک عام‌تری‌ست و رها از برخی قید و بندهاست. بنابراین، با این معیار هم خیلی‌ها می‌توانند درباره‌ی خیلی از نامداران تاریخ و یا سرشناسان یک کشور و منطقه و دنیا، ابراز نظر کنند. در مورد معیار ایرانی متذکر شوم که حتی رهبری نظام نیز در فرمان پایه‌گذاری الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، به هر دو شاخص‌ آموزه‌های اسلام و فرهنگ و تمدن ایران توجه نشان دادند.

نتیجه: پس، اگر وارد داوری درباره‌ی اشخاص می‌شویم، این شگفتی شگرف را در چارچوب فکری‌مان جای دهیم. مثلاً اگر کسی در سه ضلع نورانی پندار، گفتار، کردار، نه فقط نیک نبود، بلکه تاریک‌اندیش بود، برای آن شخص به میزان دارایی‌های واقعی‌اش نظر دهیم. این‌گونه، قد و قواره باهم جناس می‌یابند. بگذرم.

ستون روزانه
بُز پیش‌آهنگ
 

به‌ نام خدا. سلام.
چونک واگردید گلّه از ورود
پس فتَد آن بُز که پیش‌آهنگ بود

توضیح: من از نوجوانی می‌دیدم بُزها همیشه جلودار بودند، هیچ‌وقت در پسِ گله نبودند، پیش بودند و پیشتاز. حال مولوی می‌گوید بُز که پیشقراوُل است وقتی ببیند گله به دنبالش نمی‌آید، و از جُوی و خار و تپه و رودخانه و سنگلاخ و موانع نمی‌پرد، بُز هم پس می‌افتد و تنها می‌مانَد و در خطر قرار می‌گیرد. این دو، _گله و بُز_ همیشه باهم باید به پیش‌ بروند. نه بُز به تنهایی و یکّه‌تازی قادر است پیش‌‌‌تر روَد، نه گله بی‌جلودار و بی‌ره‌نُما و بی‌راه‌بلَد می‌تواند ادامه‌ی راه دهد.

نکته: من گمان دارم اگر مثالاً حضرت موسی _علیه‌السلام_ به‌جای قوم بهانه‌جوی بنی‌اسرائیل، ملت باتمدن و با سَیر و سیرت ایران را داشت، آن‌همه سختی‌ها را آزمون نمی‌کرد. گرچه مشیّت الهی همان بود که آن پیامبر خدا، در آن سرزمین، ابلاغ امر الهی کند. اللهُ علمٌ. خدا می‌داند.
۲۰ اسفند ۱۳۹۷

شرح عکس بالا:

او خانم فرانسیسکا گیفی است؛ وزیر «امور خانواده، سالمندان، زنان و جوانان آلمان». او لباس رُفته‌گران (= پاک‌بانان) پوشید و به مناسبت روز جهانی زن، به میان کارگران شهرداری رفت و برای جمع‌آوری زباله‌ها کمک کرد. (منبع)

پاسخ:

جواب به جلیل قربانی:

۱. من از روحیات فکری ایرانیان پیش از زرتشت، بی‌خبرم. می‌دانم زرتشت در شاکله‌ی فکری و اخلاقی و ایمانی و یکتاپرستی ایرانیان بسیار تأثیر نهاد. و گفت به نور بگرایید و از اهریمن دوری گزینید و ایرانیان، به زرتشت، نه نگفتند و یکتاپرستی پیشه ساختند و چون قوم هم‌عصر حضرت موسی _ علیه‌السلام_  نه لجاجت کردند و نه بهانه‌تراشی‌ها.

۲. نام دیگر انسان، بشر است. و واژه‌ی «بشر» یعنی مژده. بشریت یعنی جُنبدگانی که به هم بشارت و مژده می‌دهند. ایرانیان به نظرم در مفهوم «بشر» بودن، بسیار پیشتاز بودند. آن هم به برکت حکمت، حکیمان و اندیشه‌های زرتشت. که البته، آن افکار پاک، توسط مُغ‌ها و شاهان ستمگر بدخواه از اصل و اساس خود تحریف شد. اما خدا را شکر بخشی از آن افکار رشید، به‌صورت پاک و پاکیزه به ما رسید. و ما اگر متمدن شدیم، چون این‌گونه با بزرگان طی کرده بودیم.

۳. بند مربع دوم شما، نیازمند شرح و نقد است که وقت نیست. بند مربع اول شما، اما کمی تا قسمتی ابرناکی‌ست. من معتقد به خاتمیت هستم، اما به شرط ایمان به استمرار امامت ائمه‌ی‌اطهار علیهم‌السلام. پس، پیشوا کسی‌ست که مردم را راه‌بَر به مقصد است. چنانچه ملت ایران همیشه، به بزرگان خود توجه داشت. نیز بگویم بَزک‌ مَزک نه فقط هنری نیست، بلکه خود یک «نیست» است.

خبر و نکته
امروز شنیدم _و نیز جهت اطمینان از  درست بودن خبر، در سایت معتبر خواندم_ که رئیس پیشین قوه قضاییه، _آیت‌الله صادق لاریجانی_ در پایان صدارت خود بر این قوه و در مراسم تحویل آن به رئیس تازه _حجت‌الاسلام رئیسی_ گفت: «اینجانب در طی ۱۰ سال گذشته برای دفاع از استقلال و اقتدار دستگاه قضایی به معنای دقیق کلمه، جنگیدم.» (منبع)

نکته: من چون سیاسی‌میاسی بلد نیستم، نمی‌دانم کدام استقلال؟! کدام اقتدار؟! و نیز با کی؟! یا کیا؟! جنگید. و اساساً و چرا باید جنگ و جنگیدن!؟ چرا نباید صلح و سازگاری!؟

پاسخ:

سلام جناب دکتر عارف‌زاده
نکته‌ی پُرملاط گفتی. من هم مانند شما در مصائب حیف و میل، در رنجم. اما یک نکته هم من بیفزایم به دنباله‌ی طعنه‌ی جون‌دار شما و آن این است: بدتر آن‌که کانادا _که تحت حاکمیت ملکه الیزابت انگلیس اداره می‌شود_ پناه‌گاه دزدان بیت‌المال و اختلاس‌گران ایران شده است. گویا آنجا را «گراند هتل» برای فراریان دزد اموال مردم ایران کرده است! بگذرم.

الیور توئیست

دیروز «الیور توئیست» را _که از روی رُمان چارلز دیکنز، ساخته شد_ بادقت دیدم. سرگذشت درام و غمگین این بچه‌یتیم در انگلستان. خلاصه‌ی یادداشتم از فیلم این است:

۱. یتیم‌ها باید الیاف طناب را باز می‌کردند، تا طنابی محکم‌تر برای کشتی ملکه‌ی انگلیس ببافند!

۲. بچه‌‌یتیم‌ها را می‌فرستادند، دودکش خونه‌ی اربابان را تمیز کنند!

۳. الیور توئیست _بچه‌‌یتیم‌_ یک اعتراض کرد، ارباب سریع نتیجه گرفت، گوشت زیادی دادید به او، باید نون‌خشک می‌خورد، نه گوشت!

۴. زن خدمت‌کار ارباب گفت از اون غذای مانده که به سگ می‌دیم، از این پس می‌دم به الیور توئیست یتیم.

۵. آنها _دادگاه و قُضات_ دلیلی برای دارزدن نمی‌خواهند، آنها دارزدن افراد را خودبه‌خود خیلی دوست دارند!

۶. سردسته‌ی باند تبهکار یهود _که دزدی به یتیمان یاد می‌داد_ به دختر اسیر کار اجباری، با اعتراض و داد و فریاد و خشم گفت: تو به یک چیز خطرناک فکر می‌کنی؛ آزادی!

۷. به یتیمان می‌آموختند اگر تو ندزدی، یکی دیگه می‌دزدد، پس بدزدید!

۸. آن باند حتی سگ را نیز برای دزدی آموزش می‌دادند.

۹. الیور توئیست _که سرانجام از دست تبهکاران نجات یافت_ در مخزن کتابخانه‌ی آن فرد ناجی گفت: بهترین کار برای آدم این است کتاب‌فروش باشد و نیز کتاب‌خوان.

سلام جناب جوادی‌نسب
بلی؛ این حرکت یک رخنه بود به تحلیلی که کرده بودم. و هر تحلیلی به لحاظ علمی قابلیت ابطال‌پذیری دارد. البته هنوز نیز نمی‌توانم چنین کاری را، فرضیه‌ایی رقیب برای «پوچ» کردن فرضیه‌ام، تلقی کنم. نشان به آن نشان که سال ۶۸ نیز، رهبری هیچ‌گاه در هیأت رئیسه خبرگان نبود، اما منتخب خبرگان شد، آن‌هم با پدیده‌ی گرایش به وصایت و گواهی اشخاص شاخص جلسه از توجه‌دهی‌های امام به آقای خامنه‌ای.

بنابراین من برداشتم هنوز همان است که رهبری از آقای شیخ صادق لاریجانی تجلیلی در حد «روز جایگزینی» دارد. اما به‌هرحال، مجلس خبرگان هم اعضایی شناور دارد، هم از نظر گرایش، هم به دلیل مرگ‌ومیر به علت سنّ و سالخوردگی. و هم تعدادی از آنان، چندان اخبار را به‌روز نمی‌گیرند.

پاسخ:

سلام سید
چهار نقد به تحلیل شما
۱. تحلیل‌گر نباید آرزوی خود را در تحلیل دخالت دهد. شما به‌جای ترسیم واقعیت‌های احتمالی پیش‌رو، از اشتیاق و آرزوی خود سخن گفته‌ای.
۲. در تحلیل نباید، دروازه‌ی تعدّد فهم و افزودن را بست. شما با قید «دو گزینه بیشتر نیست»، تحلیل خود را بسته نگه داشته‌ای.
۳. تحلیل‌گر، جای تئوریسین نمی‌نشیند که از «بایدها» بگوید، شما وارد بایدها شدی، که مخلّ تحلیل است.
۴. رونمایی ساختار قدرت در واقعیت و شکل چینش افراد در سیستم، در تحلیل شما غایب است، پس تحلیل شما یک تقاضاست، نه ترسیم فضا.

کجا بره سید؟ تیرنگ‌گردی! یا اِفرایی!؟ هفت‌کول! یا جِفت‌کوه؟

@
سلام جناب قربانی
نه. نه. آقاسید، پُرگنجایش است. با نقدهای من، نه فقط دلش نمی‌شکند، بلکه مغزش تولید تفکر نوین می‌کند. اگر ببیند دامنه‌ی سخنم، ژرف‌تر از دیدگاهش هست، با پذیرنده‌ترین خصلت می‌پذیرد. هرچند گاه، نپذیرفتن نیز خود، رفتاری عقلانی‌ست. کشکولی شما هم گاه طعم جدّی‌تر از جدّنوشت‌های شما دارد..

جناب محمد عبدی، من از طریق یک مثال تاریخی پاسخ پرسش شما را می‌دهم البته مختاری پذیرا باشید یا بر دیدگاه خود بمانید:

این‌که امام از میان آقایان خامنه‌ای و رفسنجانی _دو بال اصلی نظام در آن زمان_ چندبار پیش افراد شاخص از لیاقت رهبری آقای خامنه‌ای سخن گفت، نه از مرحوم رفسنجانی، دست‌کم یک دلیل آن این بود، میان این دو چهره‌ی سیاسی و مدیریتی کشور، صبغه‌ی حوزوی و فقاهتی آقای خامنه‌ای غلبه داشت بر آقای رفسنجانی. همین فرض را _تأکید می‌کنم فرض را_ برای آقایان رئیسی و لاریجانی تصور کن که از نظر من رهبری در توجهات اخیر، به نوعی آقای صادق لاریجانی را تجلیلی فقاهتی و علمی و عملی کردند. از همین‌رو گمانه‌ی من تبدیل به یک تحلیل شد. حالا یا درست، یا نادرست.

نکته‌ی عمومی: همیشه در تحلیل باید احساسات و علائق خود را ترک گفت، وگرنه سطح تحلیل به انگیزه فردی فروکاسته می‌شود.

شرح عکس بالا:

این، عکسِ یک ماشین لوکس و گران‌قیمت در تهران است. دارای رُندترین پلاک در ایران. یعنی: پلاک ۱۱. ۱۱۱. ۱۱. نمی‌دانم با ضابطه این پلاک را گرفت یا با ...؟ اگر ژیان و یا کَتِل‌کَش هم بود، نصب می‌شد را من نمی‌دانم.

شرح عکس را بیشتر برای راحتی دوست گران‌قدرم جوادی‌نسب می‌نویسم که قادر نیست دیدگان نازنین‌اش را بر روی آن بازبگشاید. (منبع)

پاسخ:

سلام جناب حجت‌الاسلام آفاقی
متن دغدغه‌آمیز جناب‌عالی را خواندم. آنچه به عنوان آموزه‌های اخلاقی برشمردی، نکاتی‌ست که هر عقل سلیمی آن را پذیراست. اما برای آن‌که در این فضای فکری و تبادل اندیشه _که به صورت طبیعی گاه به چالش و تفاوت‌های فکری و حتی بروز مواضع سیاسی می‌انجامد_ بهتر، بیشتر و مستقیم‌ به همدیگر تذکر دوستانه و حتی جدّی و منطقی بدهیم،  نظرم این است هر کس _به زعم و یا به یقین خود_ در هر پست و نظرات هم‌مدرسه‌ای‌ها، لفظ اهانت و یا متن اهانت‌آمیز مشاهده کرد، به‌صورت شفًاف در زیر همان پست به همان شخص تذکر دهد. این موجب می‌شود هم آن شخص، به ایراد و یا اشتباه خود پی ببرد و اگر دفاع و استدلال و توضیح و دلیلی دارد، در جواب بیان کند، هم از اطلاق آن به همگان جلوگیری می‌شود، و هم از کلی‌گویی دوری می‌گردد. این‌گونه اگر گردد، من فکر می‌کنم به حقیقت اخلاق و نصّ صریح قرآن نزدیک‌تر است و منفعت می‌آفریند. نفع همه‌ی‌مان در تذکر صمیمی به همدیگر است. زیرا خدای علیم در آیه‌ی ۵۵ ذاریات می‌فرماید:

وَذَ‌کِّرْ فَإِنَّ الذِّکْرَى تَنْفَعُ الْمُؤْمِنِینَ: و پند بده که اندرز، مؤمنان را سود دهد.

پاسخ:
سلام جناب صادق ولی‌نژاد
۱. خرسندم که نوشته‌های مدرسه را پی می‌گیری.
۲. دو نکته‌ات از نکات مهم و بحث‌انگیز سال‌های گذشته بوده و همچنان بر سر مفهوم نظارت، بحث و تضاد برپاست.
۳. اما پاسخم به سؤال شما:

الف. من اساساً معتقدم خبرگان رهبری باید از حالت یکدست روحانیت و مجتهدین خارج شود. زیرا مگر شرط رهبری فقط اجتهاد است که انتخاب و نظارت بر آن فقط از عهدۀ روحانیت برآید.

ب. انتخابات خبرگان از طریق نظارت استصوابی، کاملا به آریستوکراسی یک‌دست روحانیت (= نخبه‌گرایی صنفی روحانیان) می‌انجامد. حتی در درون روحانیت نیز همگان لایق ورود به این مجلس خواص نیستند.

ج. رفتارشناسی سیاسی از نظر من نشان می‌دهد، جُربزه زمانی بروز و ظهور می‌کند که آزادی فعل سیاسی، منتهی به «جُرم سیاسی» نباشد که در اسلام چنین جرمی وجود ندارد. نوعی بدعت است. زیرا اگر جرم بود، امام علی _علیه‌السلام_ در دادگاه شرکت نمی‌کرد که توسط یک قاضی عادی، و در پی درخواست یک شاکی، به محکمه رفتند.

تا اینجا به گمانم کفایت دارد و شرح بیشتر ندهم.

@

سلام سید
قانون اساسی وحی مُنزل نیست. نقد من به همان قانون اساسی بر می‌گردد که نیازمند بازنگری‌ست. از نظر جمهوریت نظام که ناظر بر مردم‌سالاری‌ست نه صنف‌سالاری، ما  باید «خبرگان ملت» داشته باشیم، نه «خبرگان حوزه». به همین دلیل سخن از آریستوکراسی به میان آوردم که بدترین نوع تبعیض سیاسی‌ست و حکومت را به صنف خاص وابسته می‌سازد.

بیفزایم مگر آن روز امام علی _علیه‌السلام_ علاوه بر مقام امامت _که نصب الهی‌ست_ حکومت را به علت درخواست مردم پذیرفتند، آن مردم فقط شیوخ و خواص بودند؟ پس خبرگان رهبری برای انتخاب و نظارت بر رهبر، باید حاصل جمع عقول ملت باشد، نه دست‌چینِ صنف روحانیت، آن‌هم فقط روحانیت یک جناح! و یک فکر!

ارباب حلقه‌ها
ممکن است فرصت نکرده باشید کتاب رُمان «فرمانروای حلقه‌ها» نوشته‌ی جی. آر. آر. تالکین، ترجمه‌ی رضا علیزاده، نشر روزنه را خوانده باشید؛ بنابراین خیلی فشرده برداشت آزادم از رُمان را می‌نویسم، شاید مفید افتد:

در این رُمان، نزاع و جنگ بر سرِ حلقه (=انگشتر قدرت) است که خیال می‌کنند مشیّت خدا حلقه را در دست کسانی قرار داده است که «نمایندگانِ خیر» هستند. یعنی الروند، گندالف، آراگوون. اینان، از طریق در دست کردنِ حلقه می‌توانند سائورون را _که نماد شرّ است_ نابود کنند. یعنی تعارض میان خیر و شرّ به مثابهٔ جنگ دائمی.

زیرا معتقدند اگر سائورون حلقه را از آنها بازپس بگیرد، پیروزی او آنی خواهد بود و مَصاف با او بسیارسخت خواهد شد، چون‌که سائورون مظهر شرّ است و چهره‌ایی مَخوف، که آدم‌ها مقهور و مجذوب قدرت او شدند؛ اما یک ضعف بزرگ دارد و آن این است از تخیّل خالی است. زیرا خیر می‌تواند فقط با نیروی خیال پیش برود که او ندارد.

نکته: شرّ از نظر نویسنده‌ی این رُمان یعنی درگیربودن با خود. و اوج شرّ یعنی نداشتن تخیّل و نداشتنِ قدرت برای درکِ دیگری؛ چون به خاطر درگیربودن با خود، خلائی در خود احساس نمی‌کند.

نکته ها:

@
سلام جناب حجت‌الاسلام آفاقی
بند ۳ متن شما درخور تأمل است و مهم. از این توجه‌دادن جناب‌عالی تشکر دارم. با بند ۱ شما حرف دارم.

در پایان این نکته را بیفزایم در اسلام، دست‌اندرکاران حکومت، هرگز مخدوم و ارباب مردم نیستند، بلکه پاسخ‌گو و مولودِ رأی مردم‌اند. آنان هم طبق سنت الهی و آیین دین مبین اسلام، وظیفه دارند نه فقط پاسخ‌گو که خادم مردم باشند. حقوق در اسلام دوسویه است نه یک‌سویه. مردم به قول امام «ولی‌نعمت‌»اند، مسئولان، خادمین ملت.

تذکر مدرسه‌ی فکرت:
لطفاً حریم و حُرمت «سادات» هم‌چنان مکرّم و محترم نگه‌ داشته شود. این نسل در پیش‌گاه شیعیان بسیار فضیلت و احترام دارد. مدرسه‌ی فکرت جایی برای تکریم بنی‌آدم است. امید است رعایت کنیم.

سلام جناب ولی‌نژاد
یاد شهیدان روستای‌تان اناردین، جاویدان. ملکوتیانی که برای ایمان و ایران ایثار جان کردند.

سال ۶۱ و ۶۲ و ۶۳ سه اناردینی هرسه با فامیلی معافی همسنگر من بودند. فقط اسم یکی از آنان ذهنم ماند شعبانعلی معافی. معافی دیگر فقط یادمه مویی مجعّد (= پیچ‌پیچی) داشت. اگر چنا‌چه این سه بزرگوار، شهید شدند، روح‌شان جاویدان، اگر هستند، سلامم را برسان بر آنان. ممنونم.

سلام آقاجعفر.

فرصت خوبی پدید آوردی تا یک نکته‌ی مهم عمومی بگویم:

هرگز نباید در تله‌ی خطرناک نژاد و توطئه‌ی شوم عربی_ایرانی کردن ملت ایران افتاد. ایرانیان هویت یکپارچه‌ی تردیدناپذیر دارند. تفریق کردن سادات، یک گام بسیار فریبنده است. مواظب باشیم چه می‌گوییم و روح بنی‌آدم را خراش نزنیم.

سلام و سپاس جناب شیخ جواد آفاقی
شرح باحوصله‌ای داده‌اید. نکات ارزنده‌ی جناب‌عالی دربرگیرنده‌ی سه پیام است که نظرم را بیان می‌کنم:

۱. عشق به اهل‌بیت _علیهم‌السلام_ را عالی فرمودید. با شما تماماً موافقم، زیرا روز عاشورا در سراسر ایران، میان همه‌ی ایرانیان از هر مذهب و دین، این عشق هویداست.

۲. من نیز معتقدم امام خمینی _رهبر کبیر انقلاب اسلامی_ بی‌مانندترین قیام را علیه‌ی سلطنت موروثی و ستمگر انجام دادند. و همین امام در وصیت از ملت تقاضای عفو از قصور و تقصیرها و کوتاهی‌ها کرده‌اند، که بزرگ‌ترین درس اخلاق سیاسی‌ست.

۳. آن «شُذوذات» که فرمودی، با جناب‌عالی اختلاف دیدگاه دارم. به نظرم نباید بگویید از سوی مردم، رعایت این حقوق دوسویه _هر چند با قید شُذوذ_ کاستی شده. به نظرم خود رهبری حتی به نظر نمی‌رسد در این بخش، مانند شما نظرشان چنین باشد. ملت ایران همیشه وفا کرد، صبوری ورزید، ایثار نمود و همه‌جا قدم پیش گذاشت. این عبارت اُخرای شما خیلی سنگین و به نظرم حرفی شاذّ است و من با این نگاه شما مخالفم.

با احترام و خرسندی از  این میانبحثی که به‌خوبی ترتیب دادید.

شرح عکس بالا:

امروز در محله‌ی‌مون نزدیک منزل‌مون وقتی برای کاری عبور می‌کردم، اقدام دلسوزانه‌ و مبتکرانه‌ی یک مغازه‌دار قمی نسبت به پرندگان را دیدم، فوری عکسی انداختم؛ تعبیه‌ی تخته‌ای بر تنه‌ی درخت با سیم‌پیچ کردن، جهت دانه‌دادن به پرندگان. ۲۱ اسفند ۱۳۹۷. درود بر این روحیه.

استان خیال (۴)
در استان خیال ایرانی‌بودن، لبنانی‌بودن، نروژی‌بودن، مکزیکی‌بودن و مصری‌بودن ملاک نیست، باید جهانی بود و بنی‌آدمی.
۲۳ اسفند ۱۳۹۷

زنگ شعر:

اما بیشتر داراهای بی‌درد روزگار، چشم‌تنگ‌ترین‌ها هستند و حریص‌ترین جُنبده‌ها و آزمندترین موجودها و محتاج‌ترین طمّاع‌ها. به‌ قول سعدی؛ این شیخ اجل و مرد دنیادیده و عارف شیدا:

از تنگی چشم فیل معلومم شد
کآنان که غنی‌ترند محتاج‌ترند

@
سلام. درست است دکتر عارف زاده . البته مقاومت بر سر ملیت و تعصبات نژادی و قومیتی هم، فراوان باقی می‌ماند، اما به‌سمت هضم شدن و کاستی گرفتن می‌انجامد

رفتارشناسی خبرگان
گمانه‌زنی‌ام این است؛ البته با قید «شاید».
۱. شاید نمی‌خواهند قداستی را که برای رهبری، قائل هستند، خدشه‌دار کنند.
۲. شاید در اختفاء و پشت‌پرده انجام می‌دهند اما نمی‌خواهند، عمومیت یابد.
۳. شاید روابط عاطفی مانع از درستی انجام کار باشد.
۴. شاید شاید شاید خودهراسی و یا دگرهراسی دارند.
۵. شاید ایرادی نمی‌بینند و عمل را بر وفق شرع و قانون می‌دانند.
۶. شاید به دلیل کِبَر سنّ از حیطه‌ی کار برنمی‌آیند.
۷. شاید ابزار نظارتی برای‌شان تمهید نیست.
۸. شاید مصلحت را در بقا و دوام و تحمل ضعف‌های محتمل می‌دانند.
۹. شاید خُبرگی‌شان در همین حد و میزان و دورنماست.
۱۰. شاید رهبری اصرار به نظارت دارند، ولی آنان ابا می‌کنند.
۱۱. و صد تا شاید دیگر که همه گمانه‌زنی‌ست. و هر شهروند نیز حق گمانه‌زنی را دارد. و من از این حق استفاده کردم. اللهُ علمٌ. خدا می‌داند. بگذرم و با قرآن مجید تمام کنم: ... وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ. و سرانجام کارها با خداوند است‏. بخشی از ( آیۀ ۴۱  سورۀ حج)
 

دربارۀ آیت الله احمد آذری قمی:

چیزهای زیادی از او می‌دانم، سه چیز که جیز نیست این است:

۱. اولین شغلش دادستان دادگاه انقلاب تهران بود.

۲. از بنیانگذاران و سرمقاله‌نویس‌های روزنامه رسالت بود.

۳. گفته بود اگر در شهری فقط یک کاندیدا هم هست و رقیبی برای رقابت تأیید صلاحت نشد، باید در انتخابات شرکت کرد، مثل این‌که یک گلابی می‌خوایی، و مغازه‌دار هم یک کیلو گلابی بیشتر ندارد.

پاسخ:
سلام جناب جوادی به قول مرحوم زرین‌کوب باید پله‌پله تا ملاقات خدا رفت. اما برخی‌ها چنان با آسان‌بَر به آسمان‌خراش می‌روند، که کمی بعد از آن‌سوی آن به پایین پرتاب می‌شوند... گویی گاهی از حرکت آرام حلزون درس‌ها باید گرفت آقا.

پاسخ:
سلام جناب صادق ولی‌نژاد اناردینی. از قحطی سال 1298 پرسیدی. من چندماه قبل کتاب دائرةالمعارف زندگانی امام خمینی را خوانده بودم، آنجا آمده بود امام خمینی _که آن سال قحطی نزدیک ۱۸ سال سن داشت، و در خمین بود_ با چشمان خود دیده بودند که در اطراف خمین, برخی از مردم از فرطِ گرسنگی، روی یک اسب مُرده ریختند، و گوشتش را برای خوردن با خود می‌بردند تا سر حد نزاع.

مجموعه پیام‌هایم در مدرسه فکرت

قسمت بیست و هفتم

بحث ۱۱۹ : این پرسش برای بحث‌ و نظر در پیشخوان مدرسه، سنجاق می‌شود:

در هر تعطیلاتی، شهرهای ساحلی و جنگلی استان‌های مازندران، گیلان و گلستان با انبوه مسافران از تهران و شهرهای دیگر ایران، پر می‌شود. چنین روندی برای این سه استان فرصت است یا تهدید؟

پاسخ:

سلام جناب عبدالرحیم آفاقی
 

از پاسخ شما به بحث ۱۱۹ ممنونم. هم فرصت‌ها را خوب متوجه شدی و هم تهدیدها را به‌درستی برشمردی. با دیدگاه شما در این باره موافق‌ هستم.

در مورد تدبیر باید بگویم، باید فکر اساسی در سطح ملی به این آسیب و تهدیدات ویرانگر کرد. در سطح استان نمی‌توان بر آن فائق آمد. بلی؛ درست است. دقیق است نگاه‌ات. باید چنین مقرراتی وضع شود. مثل منطقه‌ی حفاظت شده‌ی توران.

یک نمونه بگویم جناب آقا عبدالرحیم: اگر از میامی به سبزوار برانی، در مسیر گذر پلنگ، چندین کیلومتر سرعت بالای ۷۰ کیلومتر ممنوع است و با دوربین کنترل می‌شود. چون جاده‌ی میامی به مشهد از قلمرو عبور پلنگ ایرانی می‌گذرد و ممکن است ماشین‌ها با پلنگ تصادف (= برخورد) کنند و صدمه برسانند. پس، عزم ملی و تصمیم ملی موجب شد که به طول چندین کیلومتر برای حفظ جان پلنگ، باید کُند راند. سواحل شمالی ایران محتاج چنین احتیاط و عزمی‌ست. از دقت‌ و دغدغه‌ات ممنونم جناب آفاقی. به هرحال در انزلی هستی و لمس می‌کنی تخریب و تهدید توسط بومی و غیربومی و مسافرین انبوه را.

ستون روزانه
گذر از سطح لحظه
به‌ نام خدا. سلام. یکی از کتاب‌هایی که ارزش چندبار خواندن دارد، کتاب "در جست‌وجوی نیشابور" است که مجتبی بشردوست آن را به‌زیبایی درباره‌ی زندگی و شعر استاد دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی _م. سرشک_ نوشته است.

در ستون روزانه‌ی امروزم "بانگ نای" کدکنی را می‌نویسم که در صفحه‌ی ۵۰۷، به انسان می‌گوید باید به کُنه (= ژرفا، عمق) و جوهر قضایا روَد و از سطح بگذرد:

کمی عمیق‌تر از این،
به کُنه قصّه نظر کن
دو گام
پیش گذار و
ز سطح لحظه گذر کن

۵ اسفند ۱۳۹۷.
 

ستون روزانه
گردنِ اَجنّه
 

به‌ نام خدا. سلام. در رُمان "مِسیا" اثر مصطفی موسوی گرمارودی (صفحه‌ی ۶۹) خوانده بودم بلال حبشی _که خود توسط خلیفه، طرد و به لاذقیه تبعید شده بود_ گفت: در دوره‌ی خلیفه‌ها، افراد شاخص (= یاران رسول خدا صلوات الله) را می‌کُشتند، ولی می‌گذاشتند گردنِ اَجنّه‌ و اَجانین.

توضیح: مِسیا (= موعود) نام حضرت محمد (ص) است در اِنجیل برنابا. همان‌گونه که نام علی (ع)، ایلیا است، یعنی عالی و بزرگ و عظیم.
 

سلام جناب "رحمان ب. د" در دیار همدلی
ممنونم از روحیه‌ی جست‌وجو‌گری و کسب دانش شما. "ایلیا" در زبان عِبری، یعنی عالی و علی و عظیم. آن مِسیا را گفتم در برنابا یعنی موعود و نام حضرت محمد (ص). اگر در متن یک‌بار دیگر بازگردی بخوانی، خالی از لطف نیست. موفق باشید و در سلامت. من گفتم که واژه‌ی ایلیا، در زبان عبری یعنی: عالی، علی، عظیم. نه این‌که آنان منظورشان از ایلیا یعنی حضرت علی(ع). خودِ واژه‌ی "علی" یعنی بزرگ. و علی یکی از صفات خداوند است. مثل عبارت پایان قرائت قرآن که می‌گوییم: صدق الله العلی العظیم. این "علی" صفت خداست. تشکر از شما.

تحلیل سیاسی

خبر: متن نقلی: "الیزابت وارن یکی از کاندیداهای مهم حزب دموکرات‌ ایالات متحده آمریکا برای انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده در ۲۰۲۰ آمریکا وعده داد در صورت پیروزی در این انتخابات بار دیگر ایالات متحده آمریکا را به جمع کشورهای پایبند به توافق هسته‌ای با ایران باز گرداند." (منبع)

تحلیل من: به نام خدا. کاری به وعده‌ی وارن ندارم، نکته آن است وقتی در کارزار انتخاباتی آمریکا، مسأله‌ی ایران به پایه‌ی رقابت و راهبرد سیاسی بدَل می‌شود، دست‌کم نشان دو چیز است: ۱. وقوف به قدرت ایران به عنوان یک بازیگر پرتوان منطقه‌ای. ۲. تلاش برای تصحیح روند رو به رشد "پساغربی" از سر استیصال (= درماندگی) و بازگشت به تئوری جهان‌شمولِ "خرَد جهانی" (= رویکرد منطقی به مشکلات جهانی).

نکته: پساغربی یعنی این‌که جهانِ بیدار، از تفکر تک‌بُعدی و خودمحورانه‌ی غربی عبور کرده و دیگر غرب، آن هژمونی فکری_سیاسی خود را از دست داده است. و جهان آگاه و مستقل به پس از غرب می‌اندیشد. این حرکت سیاسی_فکری، جهانِ جدیدی را در آینده به روی بشر باز می‌کند، که آثار آن مدتی‌ست پدیدار شده‌ است، و تیزبینان بیدار آن را به‌خوبی و خردمندانه می‌بینند.

۶ اسفند ۱۳۹۷
ابراهیم طالبی دارابی (دامنه)

پاسخ من بحث ۱۱۹

در این بحث، علاوه بر چند جواب و نکته که به پاسخ دهندگان نوشته‌ام، دو نکته‌ی دیگر در این‌باره بگویم: من هم بر این نظرم هرچه منطقه‌ی مسافرتی ارزش طبیعی، زیستی و سرمایه‌ای بالاتری داشته باشد، احتیاط‌ها همه‌جانبه‌ی شهروندان هم باید افزون‌تر و بادغدغه‌تر باشد.یک تابلوهایی در مسیر بازدید از جبهه‌ها هست که بدین‌گونه نوشته: با وضو قدم بگذارید که وجب به وجب خاک اینجا با خون شهیدان آغشته است؛ من معتقدم در محیط‌های بکر، سرسبز و طبیعت درخشان ساحل شمالی ایران هم باید بنویسند: با آداب و احترام به طبیعت خدادادی، قدم بگذاریم و زیبایی‌های جنگلی نوار شمالی را قدر و سرمایه‌ی ملی بدانیم و آن را برای آیندگان امانت نگه بداریم. آری، باید یاد بگیریم، تا با طبیعت خود مدارا کنیم. بیشتر بخوانید ↓

مجموعه پیام‌هایم در مدرسه فکرت

قسمت بیست و هفتم

بحث ۱۱۹ : این پرسش برای بحث‌ و نظر در پیشخوان مدرسه، سنجاق می‌شود:

در هر تعطیلاتی، شهرهای ساحلی و جنگلی استان‌های مازندران، گیلان و گلستان با انبوه مسافران از تهران و شهرهای دیگر ایران، پر می‌شود. چنین روندی برای این سه استان فرصت است یا تهدید؟

پاسخ:

سلام جناب عبدالرحیم آفاقی
 

از پاسخ شما به بحث ۱۱۹ ممنونم. هم فرصت‌ها را خوب متوجه شدی و هم تهدیدها را به‌درستی برشمردی. با دیدگاه شما در این باره موافق‌ هستم.

در مورد تدبیر باید بگویم، باید فکر اساسی در سطح ملی به این آسیب و تهدیدات ویرانگر کرد. در سطح استان نمی‌توان بر آن فائق آمد. بلی؛ درست است. دقیق است نگاه‌ات. باید چنین مقرراتی وضع شود. مثل منطقه‌ی حفاظت شده‌ی توران.

یک نمونه بگویم جناب آقا عبدالرحیم: اگر از میامی به سبزوار برانی، در مسیر گذر پلنگ، چندین کیلومتر سرعت بالای ۷۰ کیلومتر ممنوع است و با دوربین کنترل می‌شود. چون جاده‌ی میامی به مشهد از قلمرو عبور پلنگ ایرانی می‌گذرد و ممکن است ماشین‌ها با پلنگ تصادف (= برخورد) کنند و صدمه برسانند. پس، عزم ملی و تصمیم ملی موجب شد که به طول چندین کیلومتر برای حفظ جان پلنگ، باید کُند راند. سواحل شمالی ایران محتاج چنین احتیاط و عزمی‌ست. از دقت‌ و دغدغه‌ات ممنونم جناب آفاقی. به هرحال در انزلی هستی و لمس می‌کنی تخریب و تهدید توسط بومی و غیربومی و مسافرین انبوه را.

ستون روزانه
گذر از سطح لحظه
به‌ نام خدا. سلام. یکی از کتاب‌هایی که ارزش چندبار خواندن دارد، کتاب "در جست‌وجوی نیشابور" است که مجتبی بشردوست آن را به‌زیبایی درباره‌ی زندگی و شعر استاد دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی _م. سرشک_ نوشته است.

در ستون روزانه‌ی امروزم "بانگ نای" کدکنی را می‌نویسم که در صفحه‌ی ۵۰۷، به انسان می‌گوید باید به کُنه (= ژرفا، عمق) و جوهر قضایا روَد و از سطح بگذرد:

کمی عمیق‌تر از این،
به کُنه قصّه نظر کن
دو گام
پیش گذار و
ز سطح لحظه گذر کن

۵ اسفند ۱۳۹۷.
 

ستون روزانه
گردنِ اَجنّه
 

به‌ نام خدا. سلام. در رُمان "مِسیا" اثر مصطفی موسوی گرمارودی (صفحه‌ی ۶۹) خوانده بودم بلال حبشی _که خود توسط خلیفه، طرد و به لاذقیه تبعید شده بود_ گفت: در دوره‌ی خلیفه‌ها، افراد شاخص (= یاران رسول خدا صلوات الله) را می‌کُشتند، ولی می‌گذاشتند گردنِ اَجنّه‌ و اَجانین.

توضیح: مِسیا (= موعود) نام حضرت محمد (ص) است در اِنجیل برنابا. همان‌گونه که نام علی (ع)، ایلیا است، یعنی عالی و بزرگ و عظیم.
 

سلام جناب "رحمان ب. د" در دیار همدلی
ممنونم از روحیه‌ی جست‌وجو‌گری و کسب دانش شما. "ایلیا" در زبان عِبری، یعنی عالی و علی و عظیم. آن مِسیا را گفتم در برنابا یعنی موعود و نام حضرت محمد (ص). اگر در متن یک‌بار دیگر بازگردی بخوانی، خالی از لطف نیست. موفق باشید و در سلامت. من گفتم که واژه‌ی ایلیا، در زبان عبری یعنی: عالی، علی، عظیم. نه این‌که آنان منظورشان از ایلیا یعنی حضرت علی(ع). خودِ واژه‌ی "علی" یعنی بزرگ. و علی یکی از صفات خداوند است. مثل عبارت پایان قرائت قرآن که می‌گوییم: صدق الله العلی العظیم. این "علی" صفت خداست. تشکر از شما.

تحلیل سیاسی

خبر: متن نقلی: "الیزابت وارن یکی از کاندیداهای مهم حزب دموکرات‌ ایالات متحده آمریکا برای انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده در ۲۰۲۰ آمریکا وعده داد در صورت پیروزی در این انتخابات بار دیگر ایالات متحده آمریکا را به جمع کشورهای پایبند به توافق هسته‌ای با ایران باز گرداند." (منبع)

تحلیل من: به نام خدا. کاری به وعده‌ی وارن ندارم، نکته آن است وقتی در کارزار انتخاباتی آمریکا، مسأله‌ی ایران به پایه‌ی رقابت و راهبرد سیاسی بدَل می‌شود، دست‌کم نشان دو چیز است: ۱. وقوف به قدرت ایران به عنوان یک بازیگر پرتوان منطقه‌ای. ۲. تلاش برای تصحیح روند رو به رشد "پساغربی" از سر استیصال (= درماندگی) و بازگشت به تئوری جهان‌شمولِ "خرَد جهانی" (= رویکرد منطقی به مشکلات جهانی).

نکته: پساغربی یعنی این‌که جهانِ بیدار، از تفکر تک‌بُعدی و خودمحورانه‌ی غربی عبور کرده و دیگر غرب، آن هژمونی فکری_سیاسی خود را از دست داده است. و جهان آگاه و مستقل به پس از غرب می‌اندیشد. این حرکت سیاسی_فکری، جهانِ جدیدی را در آینده به روی بشر باز می‌کند، که آثار آن مدتی‌ست پدیدار شده‌ است، و تیزبینان بیدار آن را به‌خوبی و خردمندانه می‌بینند.

۶ اسفند ۱۳۹۷
ابراهیم طالبی دارابی (دامنه)

پاسخ من بحث ۱۱۹

در این بحث، علاوه بر چند جواب و نکته که به پاسخ دهندگان نوشته‌ام، دو نکته‌ی دیگر در این‌باره بگویم: من هم بر این نظرم هرچه منطقه‌ی مسافرتی ارزش طبیعی، زیستی و سرمایه‌ای بالاتری داشته باشد، احتیاط‌ها همه‌جانبه‌ی شهروندان هم باید افزون‌تر و بادغدغه‌تر باشد.یک تابلوهایی در مسیر بازدید از جبهه‌ها هست که بدین‌گونه نوشته: با وضو قدم بگذارید که وجب به وجب خاک اینجا با خون شهیدان آغشته است؛ من معتقدم در محیط‌های بکر، سرسبز و طبیعت درخشان ساحل شمالی ایران هم باید بنویسند: با آداب و احترام به طبیعت خدادادی، قدم بگذاریم و زیبایی‌های جنگلی نوار شمالی را قدر و سرمایه‌ی ملی بدانیم و آن را برای آیندگان امانت نگه بداریم. آری، باید یاد بگیریم، تا با طبیعت خود مدارا کنیم. بیشتر بخوانید ↓

توضیح عکس بالا:

این دو سه روزی، شادی دیدار با رفقا به همراه همسران مکرّم‌شان در قم، بر روح‌ و روان‌مان نشست. و لذّت پذیرایی از آنان بر جان‌مان، و چشش مزّه‌ی بحث‌ شبانه بر مغزمان. از رفیقانم سید علی اصغر، حسن صادقی، سید رسول و حاج احمد که در عکس کنارشان قرار و بقا یافته‌ام، بسی ممنونم. عکس: دیشب ۶ اسفند ۹۷ کنار هم. بیانیه هم نوشتیم دکتر عارف زاده. و بر رویش شَور هم کردیم. ولی وقتی به واژه‌ی پالرمو که رسیدیم، اختلافات به هوا رفت و چون در شهری در سیسیل تصویب شد، پول‌شویی را پُلیتیک (= فن تمشیت امور) و نوعی دور زدن تفسیر کردیم و ناتمام رها شد!

جواب به جناب جلیل قربانی:

این آمریکاست که با خفّت از ملت قهرمان ویتنام، شکست خورد و اینک باز هم دست نیاز به این مردم دراز کرد و با سرافکندگی دریافت که بمب و گلوله‌ی امپریالیسم دیگر جز خواری و رسوایی، هیچ بازخوردی ندارد.  ویتنام قهرمان ماند و اینک هم در میزبانی گفت‌و‌گو میان کره و ترامپ، توبه نکرد. شما از روی ذوق خود اسم پشیمان شدگان می‌گذاری جناب قربانی!

جناب قربانی پس به تحلیل و تعبیر شما، اونایی هم که در ایران مفتون و منتظر آمریکا برای مثلاً ژاپن‌شدن اند، نام‌شان التماس‌کنندگان و پشیما‌ن‌شدگان است؟!

جناب قربانی!؟
ماهرانه عقب می‌نشینی.
اول گفتی پشیمان‌شدگان
بعد در پست پیوست نوشتی التماس‌کنندگان
حالا می‌گویی عاقلان.
من دریافتم که نمی‌خواهی بپذیری که اسم‌گذاری درستی انجام نداده‌ای.

این هم از نعمت مباحثه است که مبانی و رأی‌ها آشکار می‌شود و انتخاب را بر خواننده آسان می‌سازد.
از نظر من این میان‌بحث میان من و شما، تمام.

بحث ۱۲۰ : این مطلب برای بحث‌ و نظر در پیشخوان مدرسه، سنجاق می‌شود:

دین‌پژوهان، منتقدان معاصر و متألّهان (= الهیات شناسان) بر این نظرند مدرنیته هنوز هم باید پاسخ دهد که اگر یک تفکر و راه "جهانی" است، پس چرا جایی برای احساس سکونت و آشنایی دینداران ندارد. زیرا مدرنیته‌ای که بتواند با جهان دینداران نیز نسبتی برقرار کند، به جهان خود روح تازه‌ای خواهد دمید. جهانِ مدرن برای غنای خود، و دینداران برای بقاء و مشروعیت خود، نیازمند میدان تازه‌ای از گفت‌وگو هستند.

ستون روزانه
بطّه و طاووس

به‌ نام خدا. سلام. گویا انسان همیشه بر حیوانات مکر و آزار داشته؛ در کتاب «هزار و یک شب» در قصّۀ  بطّه (= اُردک) و طاووس، از آزار، حیله و مکر انسان بر حیوانات سخن رفته است. 
۸ اسفند ۱۳۹۷
ابراهیم طالبی دارابی (دامنه)

بحث ۱۲۱ : این مطلب برای بحث‌ و نظر در پیشخوان مدرسه، سنجاق می‌شود:

پیامبر اسلام (ص) فرمودند: به امور پنهانی مردم کاری نداشته باشید، ... از سوی خداوند مفتضح (= بدنام و زشت) خواهید شد.

(منبع: محاسن برقی، نقل از ابی برزه، صفحه‌ی 282)

(منبع)

به قلم دامنه: مدتی _نزدیک یک‌سال و اندی_ پا پس گذاشت، گردش به راست کرد. جُبن و هراس گاه انسان را مذبذب (= دو دل و متزلزل) هم می‌کند چه رسد به مردّد و مترقّب (= نگران). راست او را جدی نگرفت، و حلقه‌ی نیاوران دولت به او کم‌اعتماد شد. در لبنان نباید آن نکات را می‌گفت. اندک اندک به دوگونه‌گویی‌ها افتاد. «بیت»، راحت به هر کس اعتماد نمی‌کند، حتی اگر برای ولایی شدن، اَدای ولایتی را در بیاورد. او ناگهان دید روی صندلی‌اش «واو» نشسته است و آن روبرو یک بزرگ‌مرد به نام «قاف».

بعد ناشی‌گری عجیب کرد، در بی‌وقتی تمام، کاری کرد که به خودش پایان داد و مُهر «ت.م» خورد که نیاز هر جامعه‌ای اطلاعاتی‌ست که در این‌گونه رخ‌دادها، دست به «تعقیب و مراقبت» بزند. و می‌زند. ظرفیت‌ها و ظرافت‌ها هر دو در سیاست‌ورزی کاربرد راهبردی دارد، نه فقط شمّ دیپلماتیک داشتن، که کاربردی تاکتیکی‌ست نه راهبردی‌ (= استراتژیکی). سیاسی‌میاسی بلد نیستم و بگذرم.

عکس سردار سلیمانی در دیدار بشار اسد با حسن روحانی

جواب به سید علی اصغر

سلام
هیچ‌گاه، در یک مسافرت دو سه روزه نباید نسبت به مردم یک شهر، دست به داوری زد‌. این در شیوه‌ی علمی مردم‌شناسی نیز مسموع و پذیرفته نیست، چه رسد به شتاب در داوری فردی، آن هم بر روی آداب، آزادی رفتار و کردار مردم یک شهر. من که در سه دهه پی‌در‌پی، قم مقیم هستم، این برداشت شما را عجولانه و مبتنی بر حس کوتاه و گذری می‌دانم. من قم را آرامش‌بخش‌ترین شهر برای زندگی تلفیقی می‌دانم.

سلام جناب شیخ مالک
همه‌ی انسان‌ها مخلوقات خداوندند و از هر کجا و جغرافیا به قم بیایند بنی‌آدم‌اند و از یک گوهر. من نگاه‌ام به انسان، به هویت ذاتی‌اش است نه جغرافیایی.

ستون روزانه
شرط لباس روحانیت
به‌ نام خدا. سلام. در رُمان «سیّد بغداد» اثر دکتر محمد طعان _ متخصص جرّاح لبنانی_ خوانده بودم که مفهومش این بود درک و فهم نهج‌البلاغه سرآمد تمام دُروس و به معنای پایان تعلیمات برای کسی بود که قرار بود لباس روحانی بر تن کند. (ر.ک: صفحۀ ۴۰)

نکته: در حوزه‌ی علمیه‌ی ایران اما، نهج‌البلاغه _این قرآن صاعد_ چندان مورد توجه نیست. حتی یک شعار انتقادی تند و تیز نیز در پهنه‌ی سیاست شکل گرفته، که می‌گویند با نهج‌البلاغه انقلاب کردیم، اما با رساله‌ی عملیه می‌خواهند ما را به پیش ببرند.

خاطره‌ای سیاسی: اخوی‌ام _شیخ وحدت_ که از سال ۵۴ دستگیر و سپس فراری بود، از قم، با لباس مبدّل و با کفش کتانی مخفیانه به تهران می‌رفت و برای عده‌ای سیاسیون مبارز نهج‌البلاغه می‌گفت. بگذرم.

سلام جناب دکتر عارف‌زاده
از نکته‌ی شما درباره‌ی خودم، بسیار ممنونم. نشان ادراک شماست. می‌خواهم از این فرصت _که خواستم احترامم را به جنابعالی ادا کرده باشم_ دو نکته‌ی عمومی هم بگویم. خطاب من به هیچ شخص خاصی نیست:

۱. ما باید چرخ‌هایمان تویوب‌لِس باشد (= tube less) تا در سنگلاخ‌های بحث‌های سیاسی و فکری، زود پنچر نشود. میدان بحث، معرکه‌ی تضادهای فکری‌ست. اگر شتاب‌زده، برآشفته و کم‌تحمل باشیم با یک سیس‌تَلی (= نوعی خار تیز و نرم ولی دردناک) هم پنچر می‌شویم.

۲. من باورم این است ملت ایران سیاسی‌ترین _و یا دست‌کم از سیاسی‌ترین_ مردمان جهان است. پس به علت همین ویژگی آگاهانه، باید مدارا را تمرین کنند، وگرنه کم می‌آورند و رو در روی هم به تضاد‌ها می‌افزایند.

مدرسه‌ی فکرت تریبون همه‌گونه فکرهاست، پس این تریبون را داغ، چالشی، فکورانه و به‌دور از هر گونه انگ‌زنی و زمُختی نگه‌ داریم. مهم، نقد فکر است، نه نفی فرد. مهم، یادگیری‌ست، نه رو کم کنی. پوزش از همگان بابت بیان رُک این دو بیان‌ام.

جواب دکتر عارف‌زاده: سلام  جناب طالبی  درست که نه بسیار درست فرمودید. شخصا  از خرمن واژه گسترانی  شما در پارسی و عربی و مازنی و انگلیسی  بهرمند و  متلذذ میشوم  و اوج  شادی ام  زمانیست که بدنبال  معنای  واژه ای  از  شما  سرچ  میکنم یا  فرهنگ لغات را  میگردم.

اما جواب بند دوم: در جواب جناب جوادی‌نسب کمی گفتم. ادامه آن‌که، ملت وقتی هنوز در حال گذار است و تا رسیدن به جامعه‌ای پر از رفاه و آسایش و نیز توسعه‌پذیر و مترقی و معنوی در حال تلاش است، خودبه‌خود سیاسی‌تر می‌شود. می‌تواند عیب باشد، اما نشان بحران زیستی نیست.
در حد کف دست بپذیر فعلاً جناب احمدی بزرگوار.

پاسخ:
نمی‌توانم یک رفتار انسانی و اخلاق‌گرایانه‌ی دِهش (= نثار و ایثار) را ببینم و دَم فرو ببندم و فکّ‌ام را قفل کنم. پس، می‌گویم جناب دکتر این دهش خون شما یعنی رهایش (= رهایی از بندها). رُزت پولتی و باربارا دابس، در کتاب‌شان «زندگی یعنی رهایش» این مفهوم را خوب بررسی کردند که من سال ۱۳۹۴ آن را خواندم.

درود دارد این عکس و صاحب عکس و این دهش و رهایش.

در پست زیر عکس کتاب یادشده را ارسال می‌کنم:

توضیح عکس بالا:
عکس روی جلد کتاب «زندگی یعنی رهایش» ترجمه‌ی خانم نسرین گلدار.

پاسخ:

سلام جناب قربانی!
شما همین ایران باش، چون لندن بری، دنبال «هاید پارک» سلطنتی می‌ری کار دستت می‌دی! در لندن هر کس هم شکار هست و هم آشکار. بیشترین دوربین‌های خیابانی در لندن جاسازی شده. می‌ترسم بری و جاسوس «دوبل» بشی!

ستون روزانه

اخلاقِ کار

به‌ نام خدا. سلام. ماهاتیر محمد _که از او به عنوان معمار مالزی نوین یاد می‌شود_ در کتاب خود «از هیچ به اوج» معتقد است رمز توسعه‌ی اقتصادی، اخلاقِ کار است.

۱۰ سفند۱۳۹۷

ابراهیم طالبی دارابی (دامنه)

اُستان خیال (۳)

در استان خیال این شعر فردوسی بر دروازه‌ی ورودی شهرها و بر سردرگاه ادارات و خانه‌ها نصب است:

بد و نیک مانَد ز ما یادگار

تو تخم بدی تا توانی مَکار

پاسخ:

سلام جناب حجت‌الاسلام شیخ مالک. از زحمتی که برای پاسخ به بحث ۱۲۰ کشیدی و دست به تتبّع زدی، ممنونم. نکته‌ای که از ژان بودریار _ که فیلسوف مهم پساساختارگرا بود_  نقل کرده‌ای بسیار مهم و به‌جا بود. چون فلسفه و چستی ثابت و متغیر را خوب مطرح کرده بود. از فرصت بهره ببرم بیفزایم که ژان بودریار، بر این نظر بود که جهان از آموزه‌های مدرنیته، به سیری رسیده و دیگر گرسنه و تشنه‌ی آموزه‌های نوین است. او که عکاس هم بود، به وانمایی معتقد بود. که پسامدرن‌ها آن را دنبال می‌کنند‌.