دامنه‌ی داراب‌کلا

مجموعه پیام‌هایم در مدرسه فکرت

قسمت سی و سوم

 

سه کلمه می‌نالم

در راستای این پست (فتوای شجاعانه و حق‌گویانه‌ی مرجع بزرگوار مکارم شیرازی) که جناب حسنعلی لاری مُرسمی _همسنگر شجاع‌مان در جبهه_ گذاشتند؛ سِکّلمه می‌نالم:

 

۱. باید گریست به حال آن بخش میراث‌خوار سیستم که مراجع بزرگوار شیعه را برای محکوم‌کردن‌ها و بیانیه‌صادرکردن‌ها می‌خواهد. حال آن‌که مراجع گرانقدر ما بیان‌کننده راه و هشداردهنده‌ی چاه هستند.

 

۲. از خیلی سال‌ها پیش است که این صدا و سیما به قمارخانه تبدیل شده، قمارخانه‌ی سیاسی. اتاق فکر آن حامی کسانی‌ست که چاپلوسی را رواج و تجملات و بی‌غیرتی را منتشر می‌نمودند.

 

۳. مراجع دلسوز در باره‌ی بانک‌ها هم ندای حق را خیلی سال پیش سر داده بودند اما سوداگری مگر می‌گذارد فتوا، ربا و ریا را نابود کند!

بگذرم. سلام به حسنعلی که این پست خوب را گذاشت.

من از این جمله‌ی مشهور امام خمینی در سال ۱۳۶۶، آن می‌فهمم که مرحوم نلسون ماندلا هم به گونه‌ای دیگر علیه‌ی آپارتاید گفته بود: می‌بخشم، اما فراموش نمی‌کنم.

 

امام هم نمی‌خواهد بگوید رابطه نه، می‌خواهد بفرماید که از آن ستم و خون‌ریزی و کشتار بی‌رحمانه‌ی حاجیان ایران و جهان اسلام توسط آل‌سعود، نمی‌توان گذشت کرد. و نباید هم گذشت کرد چون حق‌الناسی‌ست که بر گردن فاسدان آل سعود تا قیام قیامت باقی‌ست. حتی فرمودند این جنایت آل سعود با آب زمزم هم پاک نمی‌شود. بنابراین، رابطه با کشورها و اجرای مراسم حج تابع مصلحت است و مقتضیات زمان.

چون ابوسفیان در آن سال فتح مکه (توسط پیامبر اسلام _صلوات الله_ و مسلمانان مجاهد) دست از جنگ‌ و ستیزه‌گری برداشت و رسول خدا آن روز را «یوم‌المَرحمه» نامید. زیرا؛ اسلام با هر کس که توطئه و آدم‌کشی نکند سازگاری، هم‌زیستی، رفق و مدارا دارد.

 

 

جواب به جناب... :
اسرائیل از نظر ایران نه فقط کشور نیست، بلکه جمع عده‌ای از تبهکاران است که با کشتن فلسطینیان و اشغال سرزمین، جامعه‌ی دینی نژادپرست را ایجاد کرده است. چنین رژیمی از نظر ایران و امام باید از روزگار محو شود. من با تمام استدلال شما در این باره مخالفم. تمام.

پاسخ به جناب قربانی:

مدیر هرگز در هیچ دوره‌ای از سن آدمیَ موافق با حذف تعلیمات دینی نبوده و نیست!

 

 

فلکه فکرت (۲۲)

پایان‌نامه نه، آغازنامه

به نام خدا. سلام. حتی گرامی‌پیامبر خدا _صلّى ‌الله‌ علیه‌ و‌ آله و سلّم_ که اُمّی (=درس‌ناخوانده) بوده و از سوی وحی، پشتیبانی همه‌جانبه می‌شده و در همه‌حال از دریافت‌های وَحیانی برخودار بوده، بازهم دستور یافته بود هرگز از دانش افزایی بازنایستد. هم در آغاز راه در علق فرمان یافته: اِقرأ: بخوان. و هم در طول راه در طٰهٰ بر وی امر شده: بگو پروردگارا مرا دانش ‏افزاى: «قُلْ رَبِّ زِدْنِی عِلْمًا». آیه‌ی ۱۱۴ طٰهٰ.

 

(سوره ۲۰: طه - جزء ۱۶ - آیۀ 114. ترجمۀ خرمشاهی)

 

بنابراین؛ با این آموزه‌ی زیبای قرآنی، هیچ‌کس فارغ‌التّحصیل نمی‌شود! و نمی‌تواند مدعی شود من به آخر دانش و علم نایل آمدم! و از تحصیل، فارغ (=بی‌نیاز و رها) شده‌ام! و درس و دانایی‌ام را تمام و مدرکم را پیوستم ساخته‌ام. نه، چنین نیست. ابوریحان بیرونی دانشمند همه‌چیزدانِ ایرانی با آن‌همه احاطه و آگاهی، تا آخرین‌نفس پیِ دانایی بوده و بُرون‌جُستن از نادانی. تا جایی‌که در بستر مرگ بدین مضمون گفته: فهمیدم که نفهیدم. دانستم که ندانستم. به قول فرانسیس بیکن: دانایی، توانایی است. آری؛ آسودگی این است که هرگز از دانش‌آموزی و علم‌افزایی دست نشوییم. و همیشه زمزمه کنیم زِدْنِی، زِدْنِی، زِدْنِی. یعنی زیادکن. بیفزا. افزون ساز. از نظر من، پایان‌نامه‌ها پایانِ علم و پایانِ کار نیست، تازه آغازِ راه است و ابتدای مسیر. باید به جای آن گفت: آغازنامه. ۴ اردیبهشت ۱۳۹۸.

 

انسان راستین (۱۹)

هیچ اقدام خیری را از سرِ شرم وا نمی‌نهد.

 

پاسخم به دکتر عارف زاده:

سلام جناب دکتر عارف‌زاده. آن‌چه از فلسطین گفته‌اید همه‌ی آن چیز نیست که در میان ملت آن جریان دارد. دست‌کم سه تفکر هم‌چنان آنجا حیات دارد: خط مقاومت. خط سازش. خط همزیست. اولی مبارزین که دست از کار نکشیدند. دومی مبارزین که به دولت نیم‌بند و خاک اندک بسنده کردند. سومی عرب‌هایی که در درون اسرائیل غاصب مجبور به همزیستی شدند. ایران خواهان دو چیز است. یا محو اسرائیل تا زمانی که این‌گونه نژادپرستانه پیش می‌رود. یا برگزاری انتخابات سراسری برای تعیین تکلیف نهایی این سرزمین به اشغال‌درآمده. . ۱. جناب دکتر  من در طول راه‌اندازی مدرسه هر جا نوشته یا می‌نویسم «از نظر ایران»، یعنی دارم «آنچه هست» را تحلیل یا بیان می‌کنم. اما جاهایی که می‌گویم «از نظر من»، یعنی دارم دیدگاه خودم را آشکار می‌کنم. پس، این نکته را باید شفاف می‌کردم. بیشتر بخوانید ↓

۲. آنچه من می‌فهمم این است از نظر ایران، ایران در جغرافیا می‌گنجد، اما اسلام فراجغرافیا است. پس چون حکومت دینی است، نسبت به امور مسلمین ازجمله فلسطین اهتمام دارد. حدیث نبوی هم دارد این رویکرد. که پیامبر _صلوات الله_ فرموده هر کس به امور مسلمین اهتمام نداشته باشد... .

 

۳. از نظر ایران بخش اصلی جمعیت فلسطین با ایران هم‌آوا است و باهم پیش می‌روند. پس مصلحت‌سنج خود مبارزین فلسطینی ‌اند.

 

۴. بنیاد رژیم مجعول اسرائیل بر غلبه‌ی سرزمینی است و نژادپرستی. حتی نام کشور را تغییر دادند و نام یک پیامبر یعنی حضرت یعقوب (=اسرائیل) را روی آن گذاشتند. این پدیده جعل بزرگ و جهل بزرگتر است.

 

۵. بیش از ۶ میلیون فلسطینی را به بیرون راند و همه آواره‌اند و در اردوگاه‌ها زندگی می‌گذرانند.

 

۶. چون انقلاب ایران یک انقلاب دو وجهی (ضداستبدادی و ضداستعماری) بوده است، خود را مُحق، موظف و مکلّف می‌داند از جبهه‌ی مقاومت در هر جای جهان دفاع کند. حتی در تمام مساجد ایران یک پایگاه، یا گروه و یا هسته‌ی مقاومت تأسیس کرده است.

 

۷. سیاست خارجی ایران در دو اتاق سیاست و اتاق امنیت ساخته و پرداخته می‌شود. تلفیقی از رزم و بزم. آمیخته از بعد نظامی نظام و بعد سیاسی دولت.

 

۸. اسرائیل از نظر ایران یک تهدید بالقوه‌ی نزدیک به بالفعل علیه‌ی ایران است.

 

 

پاسخ:

سلام جناب حجت‌الاسلام شیخ مالک

در نغمه‌ی عشاق ۱۲۰، در بند ۲ متنی از امام موسی صدر نقل کرده‌اید که از نظر من بی‌اندازه مهم است. در آن این فراز سخن صدر اوج بیشتری داشت که آورده‌ای:

 

«و آن گاه که ادیان در پی خدمت به خویشتن برآمدند، میانشان اختلاف بروز کرد. توجه هر دینی به خود آن‌قدر شد که تقریباً به فراموشی هدفِ اصلی انجامید. اختلافات شدت گرفت و رنج‌های انسان فزونی یافت.»

 

من خود روی این جمله‌ی صدر، تحلیل و نظر شخصی دارم، اما جناب‌عالی _که این نقل مهم را نغمه‌ی عُشّاق خودت کرده‌ای_ بهتر بود دیدگاه خودت را هم روی آن پیوست می‌کردی.

 

در عوامل چهارگانه‌ی تأسیسی «دولت-کشور»ها، قومیت نه فقط جایگاهی ندارد، بلکه پازل خطرناکی‌ست که منجر به تونل تاریک وحشت و خشونت می‌شود که هیتلر با اعلان برتری قوم «آریایی-ژرمنی» این سیاست غلط را آزمود و نازیسم را آفرید. رژیم مجعول تبهکاران اسرائیل با همین شگرد زشت تقدم سکونت، جا را بر هر غیر یهود تنگ کرد. اما فلسطینی‌ها، معتقد به حق شهروندی همه هستند، نه قوم و دین خاص.

 

البته خودت عمیق‌تر از من می‌دانی اگر شاخصی را که در دیدگاه خود پیش گذاشتی ملاک بگیری درباره‌ی ایران کهن هم به تضاد می‌رسی. مهم این است هر حکومتی تأسیس می‌شود باید با سیاست مدارا و سازگاری، همه‌ی انسانیت را دربر بگیرد نه خون و نژاد و دین و قوم و قبیله را.

 

اسلام این جاهلیت وحشی را در همان آغاز طلوع دفن کرد و بلال حبشی را، صُهیب رومی را، و حضرت سلمان پاک ایرانی _ سلام الله علیه_ را در صدر دولت خود نشاند، تا بگوید حکومت در اسلام بر اساس انسانیت است نه نژاد و رنگ و قومیت. در این‌باره زیاد می‌توان سخن گفت. اما همین اندازه بسنده می‌کنم.

 

به‌ نظر می‌رسد شما با دیدگاه مدرن و برخورداری علمی‌ات، قاعده‌ی اکثریت را پذیرا باشید. زیرا یک چارچوب عقل‌پسند در تفکر دموکراتیک است. اما تبهکاران اسرائیل نسبت به فلسطینی‌ها در اقلیت محض‌اند. حتی اگر با آن یهودیان اهل همزیستی در خاک فلسطین جمع شوند باز هم در اقلیت قرار دارند.اما جلوی چشمان غرب یک اقلیت نژادپرست به چندین میلیون فلسطینی حکومت می‌کنند و حتی آنان را از موطن و سرزمین آبا و اجدادی‌شان به بیرون از مرزها راندند. پس، این رژیم بنیادش بر دروغ و جعل و زور و نژادگرایی خطرناک بنا شده‌است و دین را ابزار اقتصاد و حکومت خود جا زده است.

 

دنباله‌ی میان‌بحث با دکتر عارف زاده:

من نظرم این است موجودیت رژیم اسرائیل یک نقض غرض در بنیاد فکری مدرنیته است. زیرا غرب که در نظر و شعار و در پاره‌ای زمان‌ها در عمل، پیشتاز مدرنیته و مدرنیزاسیون و آزادی و برابری و حقوق بوده است در پیشانی خود این ننگ اخلاقی و فریب حقوقی را ضرب کرده است و دولتی را که با دستان آلوده‌ی انگلستان در سرزمین فلسطین بنا شده است پذیرا است. رژیمی که بنای آن بر کشتار غیریهود است و بر فضیلت بنی‌اسرائیل. نطامی که با خون‌ریزی و زمین‌دزدی خود را  سرپا نگه می‌دارد. حتی فیفا _که باید غیرسیاسی باشد_ فوتبال این نظام تبهکاران را در لیگ اروپایی پذیرفته است، حال آن که این سرزمین بخشی از آسیاست. بگذرم.

 

پاسخ:

بحث جدیدی پیش کشیدی دکتر. شما خود به عنوان یک انسان دانش‌آموخته خوب واقف‌اید که ایرانیان هیچ‌گاه ننگ و نکبت نخریدند. من؛ با تمام عقلانیت می‌گویم اگر اگر اگر ستیزه‌جویان تازه‌کار آمریکا علیه‌ی این ملت و سرزمین درخشان کم‌ترین غلطی مرتکب شوند و جنگی بپا کنند _که نمی‌کنند و مانند بید از غیوری ایرانیان می‌لرزند_ سلحشوران این دیار کهن، آنان را با برترین سرافرازی و با ایمان راسخ و به مدد غیب و قهر الهی درهم می‌کوبند و در قعر هلاکت غرق می‌کنند و سرافکنده و رسوا می‌سازند.

 

آن‌روز مَباد، چون اسلام دین آرامش و صلح است، اما اگر امپریالیسم جهان‌خوار و سارق حقوق بین‌الملل، جنگی بر ما تحمیل کند، مسلمان و مسیحی و زرتشتی و کلیمی و همه‌ی تبار ایرانی خانه‌نشینی پیشه نمی‌کند و قلم و تفنگ را کنار هم بر دست و دوش می‌گیرد و دشمن خون‌ریز را به خاک مذلّت می‌نشاند. قاطع بگویم همین مدرسه‌ی فکرت نیز آن روز به یک گردان سلحشور تبدیل می‌شود و از وجب به وجب خاک خود دفاع می‌کند و عار نمی‌خرد چون عِرق دین و میهن و ملت دارد و همه‌جور رسته و غیرت در این مدرسه صف بسته است. والسلام. تمام.

 

می‌افزایم من: فردوسی حاصل جمع جبری غیرت و حماسه‌ی ایران و ایرانیان را در این دو بیت، به زیرکی و احساس پاک، لانه داده. آری؛ هر کس دم از فردوسی بزند، اما در حماسه‌ی ایرانیان عقب بنشیند، فقط شعار فردوسی داده، نه شعور فردوسی.

 

انسان راستین (۱۹)

هیچ اقدام خیری را از سرِ شرم وا نمی‌نهد.

 

 

سلام جناب حجت‌الاسلام احمدی

۱. دوبار خواندم. درس‌آموز بود.

۲. از نظر من دو دست این توافق زیبا را _که من آن را به زبان پارسی می‌برم و هم‌گرایی می‌نامند_ آسیب زدند:

یکی دست تمامت‌خواه

دیگری دست دریوزگی گروهک‌های آمریکایی‌شده.

۳. نظریه به نظرم نباید بگویی، چون نظریه آن‌قدر مهم و نیازمند تبیین است که یک قدم از پارادایم فاصله دارد. باید بگویی نظرم.

 

 

وارونه وارد بحث نباید شد جناب محمدحسین

 

اگر دقت نموده باشی _که ننمودی_ جناب دکتر عارف‌زاده از یک اخلاق زشت آمریکایی پرده برداشت و نوشت آنان در صحنه‌ی بین‌المللی وقتی به هدف خود نرسند، به خشونت چنگ می‌زنند. عین متن ایشان این است: «غرب  بویژه  آمریکا  بکرات  نشان  داده  است  که  هر زمان  با گفتگو  و  دیپلماسی  نتواند مخاطب  را  مجاب کند  بدون  هیچ  پروایی  به روشهای خشن و  خارج  از  عرف و  قوانین  متوسل  میشود و  خواهد شد.»

 

خُب من در پاسخ، آن متن را نوشتم و در آن به صورتی شرطی «وضع حال» روزی را ترسیم کردم که اگر آمریکا غلطی بکند و مرتکب جنگی علیه‌ی ما شود، مردم ما چگونه خواهند شد و گفتم آن‌ها را به خفّت و خواری و سرافکندگی می‌کشانند.

 

عمومی‌ بگویم: این خلاف مروّت است، بی‌آن‌که متن من دقیق خوانده شود، سفارش بشوم که بر طبل جنگ نکوبید. من در آن پاسخ سه تا اگر آوردم، آن‌روز مَباد، آوردم. و حتی گفتم اسلام دین آرامش و صلح است، اما در مقابل حمله‌ی دشمن، تماشگر باقی نمی‌ماند. حتی گفتم جنگی درنمی‌گیرد چون آمریکا چون بید از غیوری ملت ایران می‌لرزد.

 

به جای این که درس صلح به من بدهید، لطف کنید درسِ پلیدبودنِ جنگ‌افروزی به آمریکایی‌ها بیاموزانید که تیره و تبار آن هفت‌تیرکِشان، همیشه جنگ و صدور جنگ‌افزار و سوداگری و چپاول ملت‌ها بود. من البته وقتی وضع حال آن روز مبادا را در آن پاسخ ترسیم کردم، برخی از افراد این مملکت را در برآوردم، نیاوردم. چون آن تیپ افراد به فرموده‌ی قرآن «خوالِف» هستند، یعنی آن دسته از کسان که گوشه‌ای می‌نشیند و در فرار از دفاع از میهن و دین و ملت از سر ترس و دنیادوستی بهانه می‌تراشند!

 

من هم اهل اسلامم، یعنی به پیشی صلح بر هر جنگ و خشونتی باور دارم. اما وقتی فرض بر آن کردم که اگر بر ما جنگ و زورگویی تحمیل کنند، آنچه قرآن حکم رانده عمل می‌کنیم، نه آن‌چه تفکر خودباختگی ترویج می‌کند.

 

هنوز روز به نیمروز نرسیده دست به تحریفِ پاسخ‌من‌زدن، خلاف انصاف است. من ملت ایرانِ آن روز مبادا را، آن‌گونه غیور می‌بینم، زیرا ترامپ در رقص شمشیر میان سران فاسد عرب فقط گفت خلیج عربی، سیل عظیم نفرت ایرانیان، او را غرق کرد، چه رسد به جنگ با ملت ایران. والسلام.

 

شرح عکس بالا:

از راست: سید علی‌اصغر. علی‌رضا آهنگر. محمدحسین. من. فروردین 1384. اربابی‌صحرای داراب‌کلا. عکاس: جعفر آهنگر.

 

چراکه نه جناب قربانی. کسانی که تغافل می‌کنند یعنی به‌عمد برای پرهیز از پذیرش حق دست به انکار حقایق می‌زنند، اینان همان کسانی‌اند که خودآگاه غفلت می‌ورزند. در تاریخ و هم‌اکنون زیاد به تیپ افراد برخوردیم.

 

نظر دکتر‌عارف‌زاده خطاب به من:

میتوانم  درک  کنم  که  از  اندیشیدن  تا  چه  حد  لذت  میبرید. یکی  از  نشانه هایش  توجه  شما  به  همه  گوشه و کنار  متون  است  از  جمله  نقطه  و  ویرگول  و  گیومه  که  در  نزد  افراد  کم  توجه  این  علائم  اهمیتی  ندارند  اما  دقت  شما  به  حتی   اینها  از  نشانه های  لذت  اندیشیدن  است  که  خودش  میوه  و  ثمره  است  تا  شاخه  و  درخت. در  زمانهای  دورتر  گهگاهی  برای  خودم  رخ  میداد  و  گاهی  یک  کتاب  را  بعد  از  اتمام ،  دوباره   شروع  میکردم.

 

سلام سید علی اصغر
وقتی در شخصیت کسی مزیت‌های اخلاقی و علمی ببینم، من ادای سهم خودم به آن شخص را _که همان حفظ احترام و درس‌آموزی و علاقه است_ فروگذار نمی‌کنم. و در این مسیر هم هیچ چشمداشتی به رفتار مقابل آن شخص ندارم. یعنی من یک‌جانبه احترامم را محفوظ نگه می‌دارم. رفتار من از نوع معامله‌ای نیست، ارادی‌ است.

 

فلکه فکرت (۲۳)

یأجوج و مأجوج

به نام خدا. سلام

این دو نام _یأجوج و مأجوج_ را یا از خود، یا از زبان مادر و پدر خود، یا از بیان معلم خود و یا از لا‌به‌لای یارِ مهربان خود، یعنی کتاب و یا از خود قرآن مجید در سوره‌ی کهف شنیده و خوانده‌اید. من هم، کمی از آن، به‌گونه‌ی تحلیلی بگویم؛ گرچه از من بیشتر و بهتر می‌دانید:

 

آنها، دو طائفه‌ی وحشی بودند. در منچوری چین می‌زیستند. مردم را بسیار آزار و اذیت می‌کردند. کوروش کبیر _که بنا بر اقوال، در قرآن کریم ذوالقرنین نام گرفت_ به دادِ این مردم بینوا شتافت و خدای متعال کار او را ستود.

 

کوروش با تدبیری خردمندانه و جسورانه در برابر آن دو قوم _یأجوج و مأجوج_ سدّ ساخت، سدی سدید از جنس مِس و حدید. دژی محکم برای نجات مردم ستمدیده در بالادستِ دیوار چین، به‌طوری‌که دیگر آن دو طائفه‌ی ستمگر نتوانستند از سد بگذرند و بر مردم ظلم کنند. در چین به این دو طائفه‌ی تاریخی «یانچونک» و «مانچو» می‌گویند و در اروپا به جای یأجوج و مأجوج، می‌گویند: گگ و ماگگ. برای مستندسازی این گفته، منبع «قرآن شناسی» نوشتۀ مرحوم محمدمهدی فولادوند از انتشارات الِست ص 392 سند مناسبی است.

 

اما نکته: امروزه‌روز پاره‌ای افراد دم از کوروش می‌زنند، اما از کوروش فقط نامش را بلدند و پُز پان‌ایرانیست دادن را. کوروش وقتی می‌خواست با بیداد و ستم بستیزد، ابایی نداشت که از ایران پا را فراتر گذارد و به شمال غربی چین برود تا ملتی ستمدیده را از یوغ فرومایگان نجات دهد.

 

هم اینان که کوروش کوروش می‌کنند، نمی‌فهمند که کوروش خردمندی بود که بیشتر عمرش را بر زین اسب نشست، تن‌آسایی نکرد، دادِ مردم جهان را از بیدادگران ستانْد و خِسّت و بُخلی نداشت که برای نجات سایر بلاد هزینه‌ای نکند.

 

کوروش را مقدس نمی‌کنم. بی عیب و نقص هم نمی‌دانم، اما کوروش را باید تام و تمام داشت، نه گزینشی و دلبخواهانه. برای عاقل یک اشاره کافی است. بگذرم. ۵ اردیبهشت ۱۳۹۸.

 

انسان راستین (۲۰)
نه متکبّر و خودخواه است و نه حیله‌گر و مکّار.

 

فلکه فکرت (۲۴)

دین آسان‌گیر

به نام خدا. سلام

طبق کتاب‌های کافی، تهذیب و استبصار _در این هر سه کتاب_ آمده است شخصی از امام صادق _علیه‌السّلام_ می‌پرسد: لغزیدم و ناخن من شکست و بر روی آن «انگشتی» کشیدم، پس در هنگام وضو چه کنم؟

 

امام فرمود: این مطلب و نظایر آن از کتاب خداوند تعالی _قرآن_ معلوم می‌شود؛ آنجا که فرمود: وَمَا جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ. باید روی همان انگشتی، دست و مَسح کشید.

 

توضیح:

۱. آیۀ بالا بدین معنی‌ست «و در دین بر شما سختى قرار نداده است.» (آیۀ ۷۸ حج) به عبارتی دیگر، یعنی در امر دین فشار و تحمیلِ فوقِ طاعت نیست.

۲. انگشتی امروز، پلاستیکی‌ست اما آن‌زمان از پیه گوسفند یا گاو درست می‌کردند و بر ناخن انگشت می‌گذاشتند.

نکته:

کسانی‌که دین خدا را بر مردم و مؤمنین سخت می‌گیرند، از نظر من دست‌کم دچار این چهار حالت‌اند:

الف. یا از قرآن جلو زده‌اند که خیلی ناروا است. ب. یا از فهم دینی عقب مانده‌اند که خیلی ناگوار است. ج. یا باوری فسیل‌واره و سنگواره (=متحجّر) دارند که خیلی دِهشت‌ناک است. د. یا می‌خواهند قرائت دینی خود را بر همگان تحمیل، اما خود در آن پشت، «آن کار دیگر» کنند! که خیلی‌خیلی از پیام آسمان به‌دورند.

 

نتیجه: به نظر من اینان در هر چهار وجه، از قافله‌ی دینِ آسان‌گیر باز مانده‌اند و به دور وَهم خود، ولوله‌وار می‌لُولند (=درجا می‌جُنبند).

 

سلام جناب شیخ احمدی
ستودنی‌ترین کار را می‌کنی. این تفکر درخشان شما را ۱۰۰٪ پذیرا هستم. خوب هم، آسیب و آفت را شناسایی کردی. بارها در همین مدرسه‌ی فکرت با صدای رسا و از سر سوز و تمنا گفته‌ام کتاب، کتاب، کتاب. و نیز خواسته‌ام که پس از ساعت‌ها مطالعه و تفکر، در اینجا پست و نوشته بگذارند. الحمدلله نشانه‌های درخشنده‌ای در مدرسه تابیدن گرفته که همه‌ی ما را به این راه، پاینده داشته. از شیوه‌ی خوب شما دلشادی‌ام افزون شد. سخت چشم‌به‌راه اقدام شما در این مدرسه‌ی فکرت هستیم.

 

من از سر ریا (=نمایان‌سازی) هم شده! این فرهنگ خوب کتاب‌خواندن را بگویم که در جبهه زیر نور ماه کتاب می‌خواندم. با سختی. آن هم سال ۱۳۶۱. از کالاهای همیشگی‌ام در کوله‌پشتی جبهه، یکی، کتاب بود. انیس من کتاب است هنوز. اولین اقدامم در بازنشستگی‌ام (از سال ۱۳۹۳) عضویت در کتابخانه‌ی عمومی قم و سراسر کشور بوده است که هنوز هم به آن پایبندم. ممنونم.

 

سلام جناب حجت‌الاسلام شیخ مالک
با احترام به شما و تشکر از زحمات فکری و دغدغه‌های مناسب جناب‌عالی، من خیلی‌روشن بگویم اساساً با این گونه تأویل‌ها بشدّت مخالفم.

از نظر من راه تدبّر قرآن این نیست که برخی‌ها باب کرده‌اند. این، مردم را به راه‌های پیچیده بردن است؛ که نفع هم ندارد هیچ، بلکه زیان می‌آورد. شاید من در اشتباه‌ام و شما درست می‌گویید. خدا داناست.

جوابم به جناب قربانی

سلام
در بند مربع آبی، انگیزه‌خوانی کرده‌ای که خودت می‌دانی مُخلّ نظرات علمی‌ست. بنابراین شما از اظهارنظر فکری فاصله گرفتی و به موضع‌گیری ورود نمودی که نقص است این. البته می‌دانی من به آزادی فکری افراد احترام می‌گذارم.

 

من در پاسخ اول گفتم متن بند مربع آبی شما را نقد دارم. کاری به آن دو گزاره و میان‌بحث‌تان درباره‌ی قمار ندارم و هیچ هم ورود نکردم به این موضوع قمار. شما در آن بند آبی پست خود، فتوا را به شیوه‌ی غیرعلمی مورد نقد قرار دادی. زیرا هیچ صاحب فتوایِ عالمی چنین نمی‌کند که شما اشارت انگیزه‌خوان کرده‌ای. مگر آن که من بند آبی را بد متوجه شده باشم.

من علاوه بر نقد بند آبی آن پست شما، که به عنوان یک خواننده نظر داده‌ام، اینک با رعایت همه‌ی احترامات به شما دوست شایسته، به عنوان مدیر تذکر هم به جناب‌عالی می‌دهم، که ورود به هر مقوله‌ای آزاد است اما زبان علمی آن مقوله هم باید توسط نویسنده رعایت شود و نمی‌توان با هر نوع واژه و طنزی وارد آن موضوعات شد.

 

فرض می‌گیرم شما از قضا کاری علمی کردی در آن نوشته‌ات. حال که نمی‌خواهی نقد و تذکر را بپذیری _و این حق شماست_ باید خیلی روشن‌تر بگویم شما با چه علم و متُدی به این رسیدی که فتوای رهبری _در اینجا به عنوان صاحب فتوا_ در پاسخ به آن پرسش شرعی، بر مبنای در نظر داشتن دو سوی ماجراست و به قول زبان طنزی‌ات برای نسوختن نه سیخ و نه کباب بوده است. شما چگونه به این دانش رسیدی که فتوای شرعی را با این شیوه محک و بررسی کنی.

 

من راست و صاف بگویم در این بیان شما نمی‌توانم هتک ببینم، اما دچار خبط متدلوژیک شدی. کدام فقیه حاضر است حکم خدا و شرع را به این قولِ _از نظر من نازل شما_ این گونه قربانیِ دوسوی ماجرا کند؟ من برداشتم این است شما به اشتباه وارد مقوله‌ایی شدی که هیچ تخصصی در آن نداری.

البته من و شما باور داریم نمی‌توانیم چیزی به هم تحمیل کنیم. من نظرم را گفتم، خواه بپذیر خواه نپذیر. با احترام. تمام.

 

انسان راستین (۲۱)

جز به راست سخن نمی‌گوید

 

پاسخ به سید علی‌اصغر

سلام سید. چندروزی روی این نوشته‌ی سوم اردیبهشت شما (در لینک بالا) فکر کردم و اینک سه نکته و یک نتیجه می‌گویم:

 

۱. گام فکورانه‌ایی گرفتی. سرشار از ایده، آکنده از دوراندیشی و نیز حکایتی از دلسوزی‌ات. جای تشکر ویژه دارد.

 

۲. برادرانی که در این مدرسه نمی‌نویسند همه از یک دلیل و علت واحد و مشترکی پیروی نمی‌کنند، هر کدام شاید برای خود یک حجتی دارند. من به انتخاب‌شان احترام می‌گذارم که می‌خواهند خواننده بمانند و یا نمی‌خواهند نویسنده باشند؛ اما با درخواستی که شما به‌فراست انشاء فرمودی و در آن دلایل خود را اقامه کردی، هم‌گام‌ هستم.

 

۳. در جایی از نوشتارت مثالی عملی آوردی از جنابان محمدحسین و سیدباقر که دیگران هم، چونان آنان، پا پیش گذارند و بنویسند. با تشکر از تو برای این دقت منصفانه‌ات درباره‌ی آنها.

 

من باید بگویم آنانی که از مدیر شاید انتظار داشته و دارند مدرسه را باید یک‌دست و یک‌فکر و همه‌عین‌هم نگه بدارم، اشتباه معرفت‌شناختی می‌کنند، زیرا در پیشه‌ی تمدن ایران و پوسته و مغز مکتب اسلام هرگز نباید افکار و افراد را شاغول کرد و هر کس همفکر نبود او را کنار گذاشت و راه نداد. مدرسه‌ی فکرت تریبون همه‌ی افکاری است که می‌خواهند با منطق و فکر از باورها و نظرات و ایده‌های خود سخن بگویند تا هر کس آزادانه دست به درس‌آموزی و درس‌آموختن بزند. آن تعداد کسانی هم که طبق تحلیل شما مدتی است که نمی‌نویسند _و آنی است که تو می‌گویی_ به نظر من سخت در اشتباه‌اند. زیرا گفتن و نوشتن و خواندن در مدرسه‌ایی که همه‌عین‌هم فکر کنند تا آنان بتوانند بنویسند، هیچ شباهتی با جامعه‌ی پیشرفته، آزاد، متکثر و دارای مدارا ندارد.

 

نتیجه: من زیر بار آن سلیقه و تفکری که از مدیر مثلاً می‌خواهد مدرسه‌ی فکرت فقط جای حضور یک تفکر باشد، نمی‌روم و هرگز نرفته‌ام. و همین است که مدرسه را با همفکری‌ات و حضور تمامی بزرگواران و فرهیختگان، این‌گونه گونه‌گون و پویا به‌پا آویختیم. و سهم تو _که خود بنیانگذار این مدرسه‌ای و مشاور ارشد منی_ در بالندگی و جوشش این مؤسسه‌ی فکری، بسیار بالا و ستودنی‌ست.

 

از بسط اندیشه‌ورزی شما دلشام و به حق انتخاب آزاد هر عضوی در این پهنه‌ی فکرت که بنویسد یا ننویسد احترام می‌گذارم. از دل‌آگاهی و علم‌دوستی و ذهنِ پروَران و جوشان تو آگاهم و ممنون..

 

سلام جناب سیدباقر شفیعی:

۱. بلی؛ کتمان نمی‌دارم شخص شما هیچ‌گاه در پی یک‌دست کردن مدرسه‌ی فکرت نبودی و همیشه از حضور همه‌گونه افکار در مدرسه، نه‌فقط خرسند بودی بلکه آن را مایه‌ی رشد و اتحاد و عقلانیت می‌دانستی. و من از این نظر همیشه ذکر خیر شما نزد دوستانم می‌کردم.

 

۲. من به عنوان یک عضو مدرسه و نیز مدیر آن، پنهان نمی‌دارم که در شما دست‌کم سه ویژگی خوب سراغ دارم که در مدرسه بروز عملی داشت:

 

الف. هیچ‌وقت ندیدم که شما در این مدرسه به باورهای مذهبی، مقدسات دینی، عقاید معنوی و نیز بزرگان مذهبی کمترین اهانتی بکنی. همیشه احترام‌آمیز جلو آمدی. و این خصلت شما شایسته‌ی قدردانی است.

 

ب. من گمان ندارم شما از وجود هیچ فرد یا فکری در این مدرسه، نگران، ناراحت و یا واهمه‌ای داشته باشی.

 

ج. اهل نوشتن هستی و پست‌های خود را با قلم و فکر خود می‌نویسی و همین، برای من که خواننده هستم، قدرت انتخاب می‌بخشد. تا به حال پیش نیامده که من آن پست‌های نوشتاری جناب‌عالی را که با افکار و اندیشه‌ی خود می‌نویسی، نخوانده باشم.

 

در پایان از ارسال نظرت ممنونم و اختلاف دیدگاه میان آدمیان علامت زنده‌بودن حیات حقیقی است. زیرا فقط دو آجر پاره و سه‌تا سنگ و هفت‌تا چوب خشک در کنار هم از لام تا کام چیزی برای گفتن و مخالفت ورزیدن ندارند.

 

نظر سیدباقر شفیعی:
با درود سپاس گزارم من خدمت همه دوستان عرض کردم مدرسه فکرت را با انتقادی که دارم ولی حرکتی به سمت جلو  ودرجهت تبادل افکار  ومنحصر به فرد در گروههای مجازی داراب کلا میدانم امیدوارم ازاین موقعیت استفاده بهینه بکنیم با سپاس وخسته نباشی.

 

سلام جناب جوادی‌نسب
من دچار کیش شخصیت هیچ جُنبده‌ای نیستم، الا معصومین علیهم‌السلام. این که موسوی بجنوردی (یا سید محمد یا سید کاظم، نمی‌دانم کدام) چنین بگوید باز هم برای من فرقی نمی‌کند. ایشان هم زیاده‌گویی کرده. اگر بر فرض محال فقیهی چنین کند که بجنوردی دارد داوری غلط می‌کند، او فقیه نیست چون کارش قبیح است. چون فقیه مستنبط احکام دین است و نمی‌تواند حکم شرع را با نفع شخصی خود تغییر دهد و فهم خارج از قواعد خود را به عنوان فتوا جا بزند. مثال چاه، نشان عمق پاکی شیخ مرتضی انصاری بود تا تمام شائبه‌ها را بزداید.

 

 

فلکه فکرت (۲۵)
صداها و بوها
به نام خدا. سلام. فقط با این «صدا»ها و «بو»هاست که روستا، روستا را می‌مانَد. صداهایی از جنس طبیعت و دنیای وحوش و بوهای خوش بر ذائقه‌های خوش. اینها نباشد آن حس و حال قشنگ روستاها هم نخواهد بود:

 

عطر یُونجه‌ها. عرعر الاغ‌ها. ونگ و وای کُلاه پوست برّه به سرها. مِیومِیوی گربه‌ها. صدای قِژ قِژ بلندگو دستیِ کهنه‌خَرین‌ها. ماغ‌ماغ گاوها. زنگولۀ بُزها. مَع‌مَع گوسفندها. چِخه‌چِخۀ صاحبان سگ‌ها. زوزۀ گرگ‌ها. جیک‌جیک گنجشک‌ها. گَپ‌های آفتاب نشین‌ها. وِگ‌وِگ وَثنی‌ها. پِک‌پِک حرّاف‌ها. صدای خوشِ قرآن خواندنِ مادربزرگ‌ها. صدای شلخ شلیخ پای چکمه‌پوشان بُقچۀ‌حموم بدست‌ها در سحرگاها. شُونگ شیونگ‌های همسایه‌ها. غارغار کلاغ‌ها. وغ‌وغ قورباغه‌ها. بوی قشنگ بینج‌ها. طعم گوارای خربزه محلی‌ها. بوی شربت‌علف‌ها. سرخی دلرُبای گوجه کوچیک‌ها و از همه خوش‌تر قوقولی قوقوی خروس‌ها. حیف! حیف! که بدجوری جایگزین شد صدای گوشخراشِ موتورها بر آن همه زیبایی ها در کوچه و خیابان ها. بقیه را خود ادامه دهید تا انتها.

وقتی اسفند ۱۳۹۶ رُمان ۳۷۰ صفحه‌ای «برکت» اثر ابراهیم اکبری دیزگاه را می‌خواندم _که خیلی زیبا داستان شیخ‌یونس شخصیت محوری رمان را نوشت_ این صداها و بوها را لمس می‌کردم، لمسِ لمس. بگذرم.
 

انسان راستین (۲۲)
شکم‌پرستی او را به رسوایی نمی‌کشاند. و شهوت نفسانی او را اسیر خود نمی‌سازد.

 

شرح عکس بالا:
گفت‌وگوی دوم دکتر عارف‌زاده با شبکه‌ی «شما». امروز انجام شد. عکسی انداختم و گفت‌وگویش را دیدم.

 

پاسخ دوم به سید علی‌اصغر

سلام سید

۱. دُرِّ پنهانِ صدف‌های مدرسه‌ی فکرت با همین‌گونه پویه‌ی ژرف _که شما و همه‌ی هم‌کلاسی‌های فکور و خردمند آن را نمایندگی می‌کنید و پیش می‌برید_ صید می‌گردد.

 

۲. من به ارزش ژرفای اقیانوس افکار افراد باور دارم، زیرا در جهان‌ببنی اِشراقی و توحیدی من، هر انسان، یک معدن برای انسان دیگر می‌تواند باشد و این معدن باید در مدرسه‌ی فکرت اکتشاف شود تا بتوان از کان (=معدن و مخزن) همدیگر بهره‌برداری نمود.

 

۳. من و تو و ما چگونه می‌توانستیم مدرسه‌ی فکرت بسازیم اما افکار گونه‌گون را _که واقعیت جامعه‌ی ماست_ به آن فرا نخوانیم؟ و می‌گردیدیم فقط هم‌فکر و هم‌پویه را در آن جمع می‌کردیم؟ این بدترین نوع از تقسیم افراد جامعه بود که از آن بشدت دوری گزیدیم.

 

۴. من آثار و برکات مشاورت با مشاور ارشد را آن‌به‌آن در وجودم لمس می‌کردم و ازین نظر استاد تویی نه من. بنیانگذار شمایید نه دامنه.

 

۵. مدرسه‌ی فکرت یک جانمای بلند است. هر کس فکر، ایده، آرمان و عقیده دارد، صوتِ برآمده از منطق و نُطقِ برگرفته از فکِر خود را، از این بلندا، بلند کند تا همه صدای او را بشنوند، بخوانند، نقد کنند، اِبرام نمایند، بپذیرند و یا نپذیرند و با مدارا پیش بروند.

 

۶. مدرسه‌ی فکرت تا اکنون به همت هم‌کلاسی‌های خبیر و دل‌آگاه، همواره از چیزهای بد، به‌دور بوده است: لجام‌زدن، اختلاف‌افکنی، بُهتان‌زدن، نامُدارایی، و از همه مهمتر دروغ‌پراکنی. زیرا این پهنه، پهنه‌ی فکر و فکرت بوده و نه هیچ چیز دیگر.

 

۷. از تمامی اعضای مدرسه‌ی فکرت تشکر دارم که این مؤسسه‌ی فکری را ـکه از داراب‌کلا تا قم، از قم تا مشهد، از مشهد تا شیراز، از شیراز تا فریدون‌کنار، از فریدون‌کنار تا دشت‌ناز، و از دشت ناز تا خوی، ممسنی، تهران، ایالات متحده آمریکا، آلمان، عراق، بابل، کرج، کردستان، اصفهان، نراق، مرند، ماکران، اناردین، فیروزجا، گرگان، ورجان، نکا، میاندورود، سورک، سنه‌کوه، مُرسم، اوسا و نیز چندین جای دیگر این ایرانِ زیبا، وسعت و گستره داردـ این‌گونه پایدار و پوینده نگه داشته‌اند. متشکرم. متشکرم.

 

جواب سید‌ علی‌اصغر:

سلام مدیر محترم و استاد من. درک تان از هدف بسیار سازنده ات دور نشد که خیلی نزدیک در مدرسه فکرت نه تنها گستردگی دامنه اش بیکران بلکه زمینه گفتگو را برای ارائه افکار و اندیشه ایی که واقعیت دارند و در جامعه بر افراد تاثیر گذارند ، تحریر  شده است . بقول جلیل قربانی توانایی مدیر خیلی بالاست که توانست افرادی با افکار مختلف را در یک مدرسه مجازی دور هم جمع کند ، امتیازی است که شاید از شایستگی تان فرا تر نباشد اما اثبات شایستگی ات  می باشد . دوستانی که زندگی باتجربه بیشتری طی کردند و اهل تحلیل و مطالعه هستند همیشه دنبال فضایی بودند که محلی برای گفتگو بوجود بیاید که این امر رو عینی نمودید .

 

موضع همه جانبه نگری و تبیین روش حضور در مدرسه تان را می ستایم و به زیباترین و منطقی ترین تابلوی مدرسه  که ترسیم نمودید را ذیل همین نوشته ام جانمایی می نمایم که :

«مدرسه‌ی فکرت تریبون همه‌ی افکاری است که می‌خواهند با منطق و فکر از باورها و نظرات و ایده‌های خود سخن بگویند تا هر کس آزادانه دست به درس‌آموزی و درس‌آموختن بزند. ...»

 

شرح عکس بالا:

این‌روزها با این کتاب به‌سر می‌برم: قلندریه در تاریخ، دگردیسی‌های یک ایدئولوژی. اثر استاد محمدرضا شفیعی کدکنی. ۶۷۶ صفحه است. می‌خواهم بزودی گزارشی ازین کتاب بگذارم.

 

انسان راستین (۲۲)

شکم‌پرستی او را به رسوایی نمی‌کشاند. و شهوت نفسانی او را اسیر خود نمی‌سازد.

 

فلکه فکرت (۲۶)

قلندریّه

به نام خدا. سلام. از کتاب «قلندریّه در تاریخ: دگردیسی‌های یک ایدئولوژی» نوشتۀ شفیعی کدکنی می‌توانم این‌گونه گزارش بگذارم تا اگر نتوانستید کتاب را بخوانید دست‌کم اساس آن را باخبر باشید:

 

همه و همه، قلندر را شخص فرض کرده‌اند حال آن‌که قلندر تا قرن هفتم اسمِ مکان بوده است و افرادِ منسوب به آن مکان را «قلندری» می‌گفته‌اند و قلندر خود جایی بوده است مثل مسجد یا میخانه یا مدرسه.

 

از نظر کدکنی جنبش قلندریّه یک جنبش چندساحتی است. با یک نگاه منشوری می‌توان در آن رنگ‌های بیشماری دید: از مزدک‌گرایی و آیین‌های ایرانیِ کهن گرفته تا راه و رسم جوانمردی و عیّاری و فتوّت، از عناصری از آیین خرّم‌دینان تا اندیشه‌هایی از گنوستیسیسم [=اعتقاد به ثنَویت] و عرفان اسلامی در صورتِ مکتب ملامتیانِ نیشابور تا گرایش‌های قرمطیانه و شیعی و حروفی و اهل حق. تصویری متناقض از مردمی که از یک سوی با ثروت‌های بزرگ و تعدّد زوجات و نظام برده‌داری و قتل نفس و تباه‌کردن طبیعت و آلودنِ محیط زیست مخالف‌اند و از سوی دیگر و در دورانی دیگر، به تعبیر کدکنی «جز دریوزگی و گدایی کاری ازیشان دیده نمی‌شود.»

 

کدکنی در این کتاب اثبات کرد آیین قلندری یک آیین ایرانی‌گرای اسرارآمیز است که در طول تاریخ قرن‌های چهارم و پنجم و ششم که نامش هست و نشانش ناپیداست، در شکل پنهانی، به فعّالیت خود می‌پرداخته است.

 

به روایت شفیعی کدکنی _که از سوی استاد مرحوم بدیع‌الزمان فروزانفر به این پژوهش سفارش شده بود_ نخست اسناد و اشارات، دربارۀ قلندریه، از تصوفِ خراسان آغاز شده و با ظهور قطب‌الدین حیدر زاوگیِ خراسانی و مهاجرت حیدریانِ پیروِ او به آسیای صغیر [آناتولی تا شمال مدیترانه و شمال آفریقا] و عراق و سپس شام و آنگاه مصر و شمالِ آفریقا، شاخه‌های قلندریان حیدری در بخش عظیمی از جهان اسلام پراکنده می‌شوند.

 

بی‌گمان در بعضی از ادوار تاریخی، اینان در نگاه کدکنی «مردمی دریوزگر و بی‌آبرو و منکر تمامِ ارزش‌های اخلاقی بوده‌اند و در ادواری، صاحبان اصول و قواعدی در اندیشه و نگاه به هستی.»

 

نکته: در ایران دو جریان فکری «سلامت» و «ملامت» وجود داشت. از درون مذهب ملامت، جریان قلندری و شاخه‌های عجیب و غریب‌اش سرچشمه گرفته و حتی تا الحاد و انکار همه‌ی ارزش‌های دینی پیش تاخته چون دچار افراط در ایران‌گرایی و قومیت و فرهنگ محلی شده بود. بگذرم.

 

انسان راستین (۲۳)

بُخل نمی‌ورزد. شتاب نمی‌کند. پرخاشگر نیست و با ناسزا کسی را نمی‌رنجاند.

 

سلام جناب آقای ...

بلی تسرّی می‌دهم. و از این نوع آزاداندیشی دفاع می‌کنم. دو مثال می‌زنم: خانم آنه ماری شیمل آلمانی، مسلمان نبود ولی از اسلام‌شناسان ارزشمند بود و من کتاب «محمد رسول‌الله» او را از بهترین آثار می‌دانم و هنوز هم شیفته‌ی آن کتاب هستم. یا گوستاو لوبون فرانسوی که در اسلام‌شناسی دست داشت و درباره‌ی اسلام و حضرت محمد _صلوات الله_ کتاب نوشت که سرآمد است.

پس، فشرده‌ی نظرم این بود:

 

۱. من درباره‌ی ایران به میان‌بحث ورود نداشتم.

۲. چون جناب قربانی دیشب دانشگاه‌های معتبر جهان را بیان فرمودند، من یک نکته افزودم که استاد دانشگاه که می‌خواهد مارکسیسم را درس بدهد؛ هم می‌تواند آن کسی باشد که هم خودش مارکسیست باشد و مارکسیسم‌شناس، و هم می‌توان آن کسی باشد که مارکسیست نباشد، ولی مارکسیسم‌شناس باشد.

 

البته یادآوری کنم که جناب‌عالی دقیق می‌دانی که منظور شهید مطهری آن بود که خود مارکسیست‌ها در دانشگاه ایران حق تدریس مکتب خود را داشته باشند و از نظر مطهری شرطش این بود در بیان مارکسیسم خلوص را رعایت کند و واقعاً مارکسیسم را درس بدهد و اعتقادات کامل خود را بیان کند.

 

درست می‌اندیشی دراین‌باره جناب ..... هم آسیبی که برشمردی یک واقعیت است و هم درونمایی که انتظار داری یک مطالبه‌ی برحق عمومی‌ست. که من یقین دارم شما می‌دانی مُنبعث (=برگرفته) از چه تفکر و رویکردی‌ست.

 

افزون بر این بگویم من که سال ۱۳۷۱ در دانشگاه تهران تحصیل می‌کردم خود دیدم که در دانشکده‌ی علوم سیاسی ما دو استاد دانشگاه را اخراج کردند و بر یکی چنان عرصه را تنگ کردند که از ایران رفت. آن دو اخراجی! دکتر جلیل روشندل بود و دکتر سیدجواد طباطبایی. و آن سوم که سرآمد علم جامعه‌شناسی سیاسی در ایران بود و افتخار داشتم شاگرد او بودم، کسی نبود جز دکتر حسین بشیریه.

 

جالب‌ این‌که از قضا هر سر نفر را به جرم گرایش به مارکسیسم چنین کردند! و جالت‌تر این‌که در زمانی بود که آقای رفسنجانی در جامه‌ی ریاست‌جمهوری بر این مملکت حکومت می‌کرد! و باز جالب‌تر از آن این که توسط شیخ عمید زنجانی و دکتر محمدرضا تخشید (داماد آیت‌الله محمد یزدی) و فضل‌الله موسوی (یک چهره‌ی ویژه!) و دکتر غلامحسین الهام این سوگیری غلط علیه‌ی اساتید باسواد دانشکده‌ی ما استارت خورد! من فقط چهار چهره را در دانشکده و دانشگاه خودم افشا کردم..‌. بگذرم؛ که این مقدار کفایت دارد و پشت پرده را کم‌تر احاطه دارم! و شما خود در این گونه امور یک دایرةالمعارفی. پس؛ از پاسخ من بی‌نیازی.

 

سلام آقا شیخ مالک

تحسین می‌کنم این نوشته‌ات را. مفید نوشتی و دسته‌بندی‌شده. اما دو نکته بگویم:

۱. البته مساجد کشور را باید از جوزدگی و جناح‌زدگی نجات داد و شما روحانیان می‌توانید از این عیبی که در بیشتر مساجد دیده می‌شود کم کنید.

۲. آن قسمت متن که فرمودی نماز در غیر مسجد هیچ ثوابی ندارد، از نظر من قید مطلق هیچ که به‌کار گرفتی، نمی‌تواند پذیرفته باشد.

 

محمدحسین آهنگر:

سلام.در دیدارهای دوستانه با علی اصغر شفیعی و دیگران دوستان در گذشته داشتم همیشه دغدغه ذهنی ام را داشتن یک فضایی که همه از طیف های مختلف و با دیدگاه متفاوت در کنار هم باشیم را مطرح می کردم. .و انتظار داشتم که علی اصغر بتونه آن را محقق کند همیشه هم از ایشان گله مند بودم که چرا کاری نمی کنید .هر چند از دیگران نیز انتظار می رفت که قدمی بر دارند. ..تا اینکه بعد از مشورت جمعی با ایده های مختلف و آزمون وتجربه ....به حق آقای طالبی با شایستگی و توانمندی بیشتر البته خود تدبیری خاصی را می طلبید.این گروه به نام مدرسه فکرت تشکیل که بهترین اسم بود. گردید. اوایل مثل هر کلاس تازه شکل گرفته شیطنت ُ شلوغی دعوا شاگرد و مدیر (شاگرد ومعاون) هم کلاسی با هم زیاد بود ولی کم کم  تونستیم در کنار هم تمرین کنیم که هم بودن با افکار متفاوت بهتر است از با هم نبودن در یک جامعه هر چند کوچک . من به شخصه به عنوان یک شاگرد آموختنی زیادی نصیبم شد. و افتخار این را داشتم از جنابان ابراهیم طالبی .علی اصغر شفیعی. جانباز وطن جوادی نسب ..باقر شفیعی. جلیل قربانی .دکتر عارف زاده. امیر رمضانی.جعفر اهنگر. برادران افاقی. محمد عبدی.مهدی شیخ زاده. جواد غلامی. حسینعلی رجبی. م احمدی .حمید عباسیان. از نقدوپند حسینی و انتقاد مرتضی شهابی.اقای ولی نژاد .و کوتاه سخن از همه عزیزان بهره ببرم .دست مریزاد می گویم به آقای مدیر .تا همه با هم به جامعه بهتر بیاندیشیم.....ترتیب نام ها براساس اولویت نبوده بر مبنای حضور ذهنم بود از قلم افتاده ها مرا ببخشند قصدی در کار نبود.

 

پاسخم به آقای محمدحسین آهنگر:

سلام جناب محمدحسین

نوشته‌ی پربار، تشویق‌گر و اخلاق‌مدارانه‌ی آن دوست دیرین را خواندم. تا حد زیاد حدس می‌زدم شما چنین ایده‌ای را می‌پسندی؛ زیرا با آن‌که در پاره‌ای از موضوعات فکری و جهانی متفاوت از هم می‌اندیشیم، اما در این‌گونه دغدغه‌ها حس‌و‌حال همدیگر را بسیارخوب استمزاج (=میل‌خوانی و رأی‌خوانی) و درک می‌کنیم.

 

به رسم ادب از شما برای این گشودگی فکری و نگرش عقلانی تشکر می‌کنم و از لطف شما بر خویش باخبرم. تأییدات، ره‌گشایی‌ها و حضور فعال و پویای دوستانی چون شما با این نوع مدارا و کثرت‌گرایی سیاسی می‌تواند مدرسه‌ی فکرت را در جایگاه اندیشه‌ورزی خود پایدار بدارد.

 

من اگر در گمانه‌ها، در امر مدرسه‌ی فکرت فردی سخت‌گیر نشان داده شدم، با تمام احترام و صداقت می‌گویم نه، چنین نبوده و نیست. بلکه بسیار به مقررات مدرسه _که از چند اصل ساده و مفید تشکیل شده_ باور دارم؛ که باز هم مانند همیشه امید دارم این چند تا بند مقررات، هرگز بندی برای به بند کردنِ اندیشه و فکر و فکرت تفسیر نشود. که نمی‌شود، و واقعاً ممنونم از همگان که مدرسه را با عمل به مقررات و اخلاق و ایده‌پردازی‌ها و نقد و انتقادکردن‌ها و با چالش منطقی و مدارا و تبادل افکار و احترام به آزادی حضور همه‌ی افکار و گرایش‌ها این‌گونه رو‌به‌پیش پیش می‌برند. من، از کمترینِ این مدرسه‌ام و بیش از همه خودم را نیازمند اصلاح، ویرایش و تنظمیات و دانش‌آموزی می‌دانم. دعای من این است خیر همه را فرا گیرد و شرّ از همه دور بماند. درود.

مجموعه پیام‌هایم در مدرسه فکرت

قسمت سی و یکم

 

فلکه فکرت (۱)

انتقال خودخواسته‌ی قدرت
به‌ نام خدا. سلام. ما چند سالی‌ست که در ایران با نام‌گذاری سال‌ها از سوی رهبری آشنا هستیم. در جهان نیز نام‌گذاری‌ها در پهنه‌ی قدرت، سیاست و حکومت، امری رایج است. برای نمونه، آخر آوریل امسال _۲۰۱۹_ یعنی چند روز دیگر، تنو آکی هیتو، امپراتور ۸۵ سالۀ ژاپن به دلیل کهولت سن داوطلبانه از سلطنت کناره‌گیری می‌کند و مقامش را به فرزندش _شاهزاده نارو هیتو_ می‌دهد و با آغاز امپراتوری نارو هیتو نام عصر جدید در این کشور، به «ریوا» تغییر خواهد کرد. یعنی صلح فرخنده یا توازن منظم؛ ری یعنی نظم و فرمان، و وا یعنی صلح و توازن. در ژاپن، مقام امپراتور با مذهب شینتو پیوند دارد. آغاز دورۀ هر امپراتور در ژاپن یک مبداء تاریخی _در کنار تقویم میلادی_ به حساب می‌آید. دورۀ کنونی «هیسه‌ای» نام دارد؛ یعنی به دست آوردن صلح. (منبع)

 

نکته‌‌ایی هم بیفزایم: گرچه مقام امپراتوری در ژاپن امری تشریفاتی‌ست، اما کنارگیری خودخواسته از قدرت، یک درس نوین به سبک نلسون ماندلایی‌ست و پند دارد و ده‌ها اندرز. ۱۴ فروردین ۱۳۹۸.

 

فلکه فکرت (۲)
جدایی اما پیوستگی
به‌ نام خدا. سلام. چنانچه می‌دانید وحدتِ وجود یعنی تمام کائنات برخلاف جدایی‌ها، باهم همآهنگ، متّحد، یکتا و پیوسته‌اند. اگر خواستید بیشتر بدانید این انگاره و انگیزه را دکتر واین دایر در فصل سوم کتاب «زندگی در پرتو عرفان» ترجمه‌ی سیدمهدی جعفریان، نشر افکار به‌خوبی شرح داده است.

 

اما چون ممکن است فرصت دست‌یابی به کتاب فراهم نباشد، من با یک نمونه این جدایی و پیوستگی را روشن‌تر می‌سازم: از ناخُن تا چشم و از سر تا پا، یعنی من. سازمان چشم و سازمان گوش با سازمان ناخُن و سازمان پا، مجزّا و جدا از هم کار می‌کنند، اما پیوسته، متحده و همآهنگ و با وحدت وجودی و یکتاییِ بودن.

بنابراین، ما باید خود و جهان را پیوسته، در پیوستگی و یکتایی ببینیم تا از سیر در مسیر جدا نیفتیم و از پیش‌روی جا نمانیم.
۱۵ فروردین ۱۳۹۸.

 

استان خیال (۵)
در استان خیال، شهروندان به نیروی کشف و شهود در وجود خود، اعتماد دارند.
۱۵ فروردین ۱۳۹۸.

 

انسان راستین (۱)
به‌ نام خدا. سلام. آیا می‌دانیم انسان راستین کیست؟ و چه ویژگی‌هایی دارد؟ او کسی‌ست که...
مردم در مال و جان و آبروی خود از او در امان باشند.
۱۵ فروردین ۱۳۹۸.

 

 

شرح دومین عکس مسافرتم:

نوروز امسال در یکی از سازه‌های شهری مشهد، دیدم که دو زن در حال کارگری و رنگ‌آمیزی دیواره‌های فلزی کنارۀ خیابان‌اند. چون چهره‌ی‌شان پشت به دوربین بود، عکسی از آنان انداختم. خواستم چندکلمه‌ای مصاحبه کنم، اما گمانم این بوده، ممکن است روحیه‌ی‌شان را کِدر کنم، از آن پرهیز کردم. رفتم گشتم تابلوی پروژه‌ای را که روی آن کار می‌کردند، پیدا کردم که بر آن نوشته بود: «رَه‌باغ سلام».

 

نکته: کوشش بنای وجودی آدمی‌ست. اما من حدس می‌زنم این دو زن باید هنرمند باشند و شاید می‌خواهند بر صفحه‌ی دراز این دیواره‌ی فلزی نقاشی بکشند. خدا می‌داند. و خداقوت می‌گویم.

 

زنگ شعر:

سعدی در بیت خود واژه‌ی طریقت را آورد اما بسیاری از افراد در اثر گویش‌های مردمی، عبادت را جایگزین طریقت می‌کنید. سعدی در بوستان این‌گونه می‌سُراید:

طریقت به جز خدمت خلق نیست
به تسبیح و سجاده و دلق نیست

(منبع)

 

دلق‌پوشی (=ژنده‌پوشی) و پشمینه‌پوشی در دوره‌ای برای برخی به یک نیرنگ و نشان‌دار کردن خود (=خودنمایی) درآمده بود و سعدی آسیب را با تیزی و روشن‌بینی دید و طریقت راست و درست را گفت. در اسفار اربعه‌ی حکیم ملاصدرا، یکی از مهمترین آن سیر چهارگانه، رفتن از حق به خلق است. و من ملاصدرا را در امور عرفان و الهیّات می‌پسندم و با افکار پاک و راست سعدی نیز دَم‌خورم.

فلکه فکرت (۳)
مَجاز
به‌ نام خدا. سلام. مَجاز چیست؟ مَجاز یعنی معنای غیراصلی هر چیز. به عبارتی دیگر استعمال (=به‌کارگیری) واژگان در غیر معنی موضوع. مثلاً کسی را که بی‌باک و شجاع است «شیر» بنامیم و کسی را که زَبون (=ناتوان) و ترسوست، «موش».

 

دو نمونه می‌نویسم:

۱. مرحوم دکتر علی شریعتی در کتاب حج بر عدد هفت تأکید کرد و گفت هفت یعنی بی‌نهایت. پس طواف هفت‌گانه‌ی کعبه از نظر شریعتی یعنی طواف بی‌نهایت، نه یعنی فقط گردش صوری شش به‌علاوه یک. ۲. امام فخر رازی در جلد ۷ تفسیر کبیر در معنی هفت (=سَبعه) گفته است: «هر گاه اراده‌ی کثرت کنند، عدد هفت را یاد کنند.» بیشتر بخوانید ↓

بنابراین، در این دو مثالی که نوشتم هفت، علاوه بر معنای حقیقی خود در حساب و عدد، یک واژه‌ نیز هست که جنبه‌ی مَجازی دارد؛ یعنی کثرت، فراوانی و بی‌نهایت.

 

یک نکته هم بیفزایم: در مثلاً مدرسه‌ی فکرت، افراد با افکاری که از خود می‌نویسند به‌هم ربط پیدا می‌کنند، که این ارتباط (=پیوند) مَجازی‌ هست نه حقیقی و عینی. یعنی بی‌آن‌که دو یا چند نفر دیدار و شنیدار کنند، از راه مَجاز با هم ربط و هم‌پیوندی پیدا می‌کنند.

 

شرح سومین عکس مسافرت نوروزی‌ام:
اینجا پناهگاه حفاظت شده‌ی «توران» است، میان میامی و سبزوار. سیصدکیلومتری مشهد مقدس. گشتکی کوتاه زده‌ بودم و عکس‌هایی انداخته. این عکس یوزپلنگ ایرانی‌ست د‌ر تابلوی اخطار، که به رانندگان می‌فهماند در این مسیر _که قلمرو و گذرگاه یوزپلنگ است_ مراقب سرعت خودرو و شتاب خود باشند. جاده در طی این مسیر، پیچ و خم‌هایی مارپیچ‌گونه اما دیدنی و چشم‌نواز دارد. سرعت هم باید زیر ۷۰ کیلومتر باشد. تأکید می‌کنم اگر روزی بر این جاده می‌رانید، دَم‌دمای غروب تا دَم‌دمای صبح هرگز در آن اُتراق (=جای‌گیری و نشست) نکنید تا طُعمه و لُقمه‌لُقمه‌ی یوز ایرانی در قلمروِ حکمرانی و سلطانی‌اش نشوید! هین! همین!

 

انسان راستین (۲)
هنگام تسلّط و توانایی، گذشت می‌کند.

 

نکته ها: در پلورالیسم (=کثرت‌گرایی) پایه‌ی کار بر مدارا و رواداری‌ست، نه پنجه‌انداختن! و چنگال!

 

 

فلکه فکرت (۴)
منافع متغیر، روابط متغیر
به‌ نام خدا. سلام. اشتباه نشود، آنچه در روابط بین‌الملل اصالت دارد روابط دوستانه است نه خودِ دوستی‌. روابط دوستانه نیز فقط بر بستر منافع مشترک شکل می‌گیرد و  چون منافع کشورها همیشه متغیّر (=دگرگون‌پذیر) است، بنابراین روابط نیز تغییر می‌کند و دچار دگرگونی می‌گردد.

مهم این است دولتمردان و سیاستمداران هر کشوری این فرمول (=ساختار، ریختار، دستورواره) را یاد بگیرند و آن را با عقلانیت و زیرکی به‌کار ببندند. بیسمارک زمامدار وقت پروس آلمان چنین صدر اعظمی بود.

نکته هم بگویم:

آب، آب است، اما به سُروده‌ی مولوی در روی کشتی چنان می‌کند و زیر کشتی آن‌چُنان:

آب در کشتی هلاکِ کشتی است
آب اندر زیر کشتی پُشتی است

(منبع)

چشمان هر ملتی به برگزیدگان خود است، تا بنگرد آب را  در زیر کشتی، پُشتی و پشتوانه می‌کند، یا در درون آن، غرقابه و بی‌لنگرانه.

 

شرح چهارمین عکس مسافرت نوروزی‌ام:
از پناهگاه حیات وحش توران به سمت بینالود راندیم. با ویز (=سیستم مسیریاب جهانی) رستوران دلخواه‌مان را شناسایی کردیم. بسیار گرسنه و خیلی هم آسیمه‌سر و  سرآسیمه (=بی‌تاب) که نکند رستوان بسته شود. ناگهان از دور دیدم چند نفر با تکان‌دادن علامت ما را به کناره فرامی‌خوانند. سرعت را از ۱۱۰ به زیر ۴۰ رسانیدم و کم‌کم زدیم کنار. مردمک چشمم به جلوتر دوخته شد دیدم هم پلیس‌اند و هم خادمان حضرت رضا علیه‌السلام. آنی دریافتم هدیه‌ی ژتون (=برگه) غذای حضرتی نصیب‌مان شده. بیش از چهل ماشین در کناره‌ی گسترده‌ی جاده ایست داده‌شدیم و به‌صف گردیدم. یک آن دیدم نه ژتون  که خود غذای حضرتی از داخل یک کامیون توسط خادمان حرم رضوی به سرنشینان هدیه می‌شود. ذوق تمام ما را فراگرفت و بِشماربِشمار می‌کردیم که نوبت ما برسد. عکسی انداختم و غذا را به تعدادمان دادند و راندیم به بینالود.

 

 

یک نکته هم بگویم: حال که حجت‌الاسلام احمد مروی حکم تولیت آستان قدس گرفت، باید بگویم من اما معتقدم مکان‌های مقدس خاصه حرم رضوی باید زیر نظر مرجعیت باشد نه قدرت. شاید دیدگاه من نادرست باشد اما سخت بر این باورم متصدی و متولی حرم امام رضا _علیه‌السلام_ باید از راه شَور و رایزنی مراجع عظام تقلید برگزیده شوند نه از سوی حکومت و حاکمیت. این به صلاح مذهب و امور دین و شرع است. بگذرم که دو سال پیش هم همین نظرم را در دامنه نوشته بودم.

 

انسان راستین (۳)
رفتارش ملایم است و شیوه‌ی زندگی و راه‌رفتنش آمیخته با فروتنی.

۱. ممنونم سید.
۲. حرم امام رضا _علیه السلام_ باید یک سازمان مردم‌نهاد شود نه حکومت‌محور. مانند حرم امام علی علیه السلام. مراجع هم به دلیل مرجعیت شرعی، بر آن اشراف داشته باشند. حکومتی‌شدن حرم بازخورد منفی زیادی داشته و خواهد داشت. شاید من نادرست فکر کنم. اما باورم این است.

 

نکته ها:

مرحوم سهراب حتی دل نداشت در شغل سم‌پاشی حشره‌ای را بکُشد. یاد ویل‌دورانت افتادم که به ۳۴۲۱ سال تاریخ مدوّن اشاره می‌کند که تنها ۲۶۸ سال آن بدون جنگ گذشته است. سیاست، کاری سخت است، روابط بین‌الملل هنوز سخت‌تر از سیاست! از همین‌رو این‌همه جنگ رخ داده است. دیروز هم خواندم ژنرال خلیفه حفتر در لیبی جنگی به‌راه انداخته. تازه‌ترین جنگ امسال. غربی و شرقی کردن لیبی به دو بخش هم کارساز نبود و سازگاری نیافرید. بگذرم.

 

فلکه فکرت (۵)
حدود کلمات
به‌ نام خدا. سلام. استاد محمدرضا شفیعی کدکنی در  صفحه‌ی ۹۱ کتاب «مُفلس کیمیافروش» _که نقد و تحلیلی‌ست بر اوحدالدّین انوری‌_  می‌گوید: 
«همان‌طور که در جامعه‌ی استبدادی می‌توان به حقوق افراد تجاوز کرد به حدود کلمات هم می‌توان تجاوز کرد.»
زیرا کدکنی بر این نظر است که کلمات مانند انسان‌ها حیثیت خاص خود را دارند و مثال می‌زند اگر «مثلاً کسی کشیش است شما نمی‌توانید او را اُسقف اعظم یا بالاتر خطاب کنی.»

خواستم چه بگویم؟ خواستم خیلی چیزها در لابه‌لا بگویم، اما بگذارید دست‌کم یک چیز را این‌جا بگویم و آن این‌که هم زبان پارسی را نگهبان باشیم و هم واژگان آن را به‌جا به‌کار گیریم. به‌قول استاد کدکنی به «حدود کلمات» وفادار بمانیم. ۱۸ فروردین ۱۳۹۸.

 

شرح پنجمین عکس مسافرت نوروزی‌ام:
در مسافرت نوروزی شادی و شیرینی دیدار با خواهرانم در ساری و داراب‌کلا نیز به من دست داده بود. در داراب‌کلا منزل یکی از خواهرانم این «تِلم» را دیدم و عکسی انداختم. نمی‌دانم چی بگویم. اما ذهنم این‌گونه یاری‌ام داده که دو فراز و یک نکته ببارم:

۱. وقتی تلم در خانه‌ی روستایی دیده شد یعنی دام، دایر است و دوشا برجا، تِلم برپا، کره و دوغ مهیّا.
۲. زیباتر این بوده که آنان برای سالم‌نگه‌داشتن بوم‌زیست و  زاد‌بوم، دام را نه در حیاط منزل، که در باغ و مزرعه نگه می‌دارند و می‌چرانند. امید است همه‌ی‌مان در تلِم روزگار، از ماستِ زندگی‌مان کره و دوغ و نشاط و شادابی برگیریم.

نکته: گرچه در داراب‌کلا زندگی به‌سبک شهری و مدرن درآمده، اما هنوز هستند کسانی که با عشق به دام و باغ و زرع و کاشت و برداشت، بر این مدار می‌گردند و با جان و دل می‌جُنبد. و میان خود و زمین و حیوانات اهلی از بامداد تا شامگاه ربط و دوستی و شیدایی و سرزندگی می‌افکنند. امتداد در یک معنا یعنی همین؛ جمع سنت و مدرنیته و میانه‌ ماندن.

 

انسان راستین (۴)
برای آسایش دیگران حاضر است به زحمت بیفتد.

 

پاسخ:

سلام جناب دکتر عارف‌زاده
به‌جا و با گزاره‌ای منطقی، دست بر روی آسیبی ویرانگر انداختی که پایداری اعتماد مردم یک سرزمین را سست و پوشالی می‌کند. دروغ‌پردازی از نظر من دست‌کم دو آبشخور دارد: ۱. برهم زدن روال زندگی مردم ۲. کم‌جنبه بودن فرد دروغ‌پرداز.

البته دو جمله‌ی پایه‌ی شما رسا ساخته شد، اما جمله‌ی پیرو در متن شما می‌توانست این‌گونه هم باشد: صداقت به یک آرمان گمگشته‌ و دوریاب تبدیل می‌شود.  و من برداشتم این است که شاید جناب عالی خواستی عمل «سیاسی‌کاری» را طعنه بزنی. به‌هرحال، جمله‌ای کلیدی گفتی. ممنونم.

 

فلکه فکرت (۶)
احسان؛ خلوتگاه یا آوردگاه؟
به‌ نام خدا. سلام. عارفان مسلمان _مانند صوفیه‌ی حقیقی در گذشته_ بر احسان (=کمال معنوی، نیک‌خواهی، نیکی‌کردن، نوع‌دوستی) علاوه بر اسلام (=شریعت‌گرایی) و ایمان (=الهیات، پذیرش تعالیم) تأکید داشتند، زیرا معتقد بودند هدف متعالی، بندگی خداست چنان‌که گویی او را می‌بینی. مثلاً غزالی _سرآمد صوفیه_ در کتاب احیاءالعلوم بیان می‌کند که چگونه اسلام و ایمان نیاز دارند که احسان به آنها حیات و اعتبار بخشد. زیرا به قول ویلیام چیتیک در صفحه‌ی ۵۲ کتاب «درآمدی بر تصوُّف»، از نظر مشایخ صوفیه، زندگی آرمانی، زیستن در محضر رُبوبی است.

 

نکته‌ای هم بیفزایم:
سنت اسلامی بر سه ساحت اساسی دینداری یعنی بدن، زبان و قلب تأکید دارد. و این سه قلمرو به «کمال عمل»، «کمال فهم» و «کمال نفْس» می‌انجامد. که این ژرفا _به تعبیر ویلیام چیتیک_ به «نگاه درست» نیازمند است. یعنی آگاهی درونی به حقیقت امور که در ساحت قلب رخ می‌دهد. بُعد احسان در انسان، از نگاه ویلیام چیتیک نباید «خلوت‌گاهی نامرئی» باقی بماند و در قلب افراد به حوزه‌ای فردی بدَل شود، بلکه باید در حوزه‌ی اجتماعی، آشکارا نمود پیدا کند.

 

البته ناگفته نگذارم که در تصوف، «ادراک خیالی» مهم است نه «کَندوکاو عقلانی». بنابراین، از نظر من احسان گرچه خلوتگاه فکری آدمی‌ست اما در زمان نیازمندی‌های بشری، آوردگاه عملی اوست. اللهُ علمٌ. خدا می‌داند.

 

@
برای آن‌که این قسمت فلکه فکرت، بر کسی گنگ نباشد _که گویی گنگ شد_ چهار نکته‌ی دیگر بیفزایم:

۱. چنانچه عرفان هم عرفان نظری‌ست و هم عرفان عملی، احسان هم این‌گونه است. تا احسان نظری در نهاد کسی بنا نشود، احسان عملی رخ نمی‌تابد. و احسان در بحث عرفان و نگرش عارفان یعنی حُسن‌بینی جهان و جان و تمامی جُنبندگان. همان نگرش ناب امام خمینی، که عالم، محضر خداست. پس فرد در خلوت‌گاه خود باید معتقد به احسان باشد، تا دست به احسان عملی بزند.

 

۲. حضرت محمد _صلوات‌الله_ و امام علی _علیه‌السلام_ سرسلسله‌جُنبان اسلام نظری و اسلام عملی‌اند؛ که احسان در آن موج می‌زند.

 

۳. اسلام دینی کامل است. اما با برداشت‌های نادرست باورمندان گاه به آن جفا می‌شود. پس، اسلام در همه‌ی روزگاران نیازمند هرچه‌بهتر فهمیده‌شدن است و هرچه‌بیشتر عملی‌شدن. یعنی کشف همیشگی اسلام و اکتشاف آموزه‌های راستین آن.

 

۴. این‌که غزالی آن‌گونه می‌اندیشید، یک نقل است، می‌توان با آن موافقت داشت یا نداشت. مهم این است در اسلام، احسان یک ارزش حقیقی‌ست که خالی‌شدن هر کس از آن به معنی نقص فکری و عملی آن شخص است نه مکتب.

 

انسان راستین (۵)
در دوستی، خالص [=پاک، سالم، سارا، بی‌آلایش] است و در پیمان استوار.

(منبع)

 

شرح ششمین عکس مسافرت نوروزی‌ام:
در دیواره‌ی بیرونی صحن آزادی حرم رضوی این کُد نذرها را دیدم و عکسی انداختم. نذر از آداب و باورهای دینی به‌ویژه میان ایرانیان است که یک ربط قلبی ناذر با خالق متعال است برای برآمدن حاجت و اَدای عهد. از کارهای خوبی که شده همین کدبندی نذرهاست که نذرکننده، نذرش را در راهی که خود نیت کرده، واگذار می‌کند.

 

در عکس چند نمونه از نذرها در حرم امام رضا _علیه‌السلام_ که برگرفته از اعتقادات شرعی باورمندان است، این است:

نذر عقیقه. نذر دارالشفا، نذر مجتمع‌های رفاهی بین راهی، نذر هدیه‌ی قرآن، نذر وسایل حمل و نقل زائران، نذر زائرسراها، نذر زیارت‌اولی‌ها، نذر زائرین اربعین حسینی _علیه‌السلام_ و... .

 

نظر سید علی‌اصغر:
سلام اهل فلکه فکرت ۶
اهلیتت را با مقبولیت مطبوع طبع من چنان به رسم کشیدی که جملاتت پراز نکاتی است که حرف های ربط و متصل کننده و نقطه و...کمتر استفاده شده است . 
احسان معنی شد = نیک خواهی 
اسلام تعریف شد = شریعت گرایی
ایمان حس شد = الهیات ، پذیرش تعالیم 
بندگی خدا از دل مفاهیم  نتیجه بخش اول شد .
احسان به انسان حیات می بخشد ؛ جمله تکان دهنده ایی است بخاطر اینکه نسبت انسان را با ایمان و اجتماع بر قرار می کند و لذت می بخشد به احسان کننده .
زندگی آرمانی = زیستن در محضر ربوبی است 
انگار قیامت شده است شما حس همزیستی در محضر استاکریم را در ذهنت تجربه کن !
گویش تحریری سنت اسلام هم برایم زیبا آمد .
از شیوه اندیشیدن و انتقال برترین آموزه اغنایی تان آموختم و ذخیره نمودم.

 

میلاد حضرت امام حسین علیه السّلام

امشب فرخنده زادروز رهبر و پیشوای آزادگان، بزرگ‌نمادِ عرفان و عشق حقیقی، اُسوۀ مقاومت‌گرایان، الگوی عزت‌زیستی و پیش‌بَرنده‌ی مبارزه با ستم و ستمگران حضرت امام حسین _علیه السّلام_ است. دو سخن از آن انسان کامل و سالار شهیدان به دلدادگان و پیروان مکتب نجات‌بخش اهل‌بیت _علیهم‌السلام_ از این (منبع)  تقدیم می‌دارم:

1- «لایکمُلُ الْعَقْلُ الَّا بِاتِّباعِ الْحَقِّ»
عقل، جز از راهِ پیروی حق کامل نمی‌شود.

(بحارالأنوار، ج 75، ص 127)

2- الْغُلُوُّ وَرْطَةٌ وَ مُجالَسَةَ اهْلَ الدَّناءَةِ شَرٌّ»
تندروی همانند فرو رفتن در باتلاق است و همنشینی با فرومایگان، شرّ و گرفتاری به همراه دارد.

(کشف الغمه، ج 2، ص 30)

این خجسته میلاد بر پیروان آن اُسوه‌ی روزگاران، گوارا بادا.

 

 

پاسخ:

سلام جناب قربانی

«ف» بر سر فعل امر «کونوا»، به یک عبارت معنی «پس» و علّت و نیز در قرینه‌ی معنوی، معنای دست‌کم (=حداقل) را می‌دهد. در «لاتخافون» هم که هراسی از قیامت ندارید ترجمه کردید درست است، که در ترجمه‌ی پیشین‌ات اعتقاد به قیامت را نوشته بودی.ممنونم از ویرایشی که کردی.

خبررسانی:

این عکس را یکی از دوستانم در استان کهگیلویه و بویراحمد برایم فرستاد. شاید شماها این را دیده باشید. اما اگر ندیده‌اید، خواستم دست‌کم خبر داشته باشید. نیش این حشره، چنین صحنه‌ی دلخراش و بُهت‌آوری بر چهره‌ی فرد گَزیده‌شده باقی می‌گذارد. هرگاه چنین حشره‌‌ای را دیده‌اید، بی‌درنگ به دفاع برخیزید و به شبکه‌ی بهداشت خبر دهید.

 

تذکر به جناب قربانی
۱. من البته خودم چنین نسبت کنایی را نمی‌پسندم. چه طعنه باشد و چه مصداق‌یابی. نباید شخصیت‌های داستان‌ها و رمان‌ها را به افراد چسباند.
۲. اینک نیاز شد بگویم که باید از سید جواد طباطبایی پرسید که چنین برداشتی را انتشار داد.

۳. نیز بیفزایم من افکار مرحوم سید احمد فردید را نمی‌پسندم، بلکه منتقد شیوه و نگرش فلسفی و سیاسی‌اش بوده و هستم. او هایدگر را در ایران بد تئوریزه کرد و مورد طمع و قبول محفل‌های یکسان‌انگار قدرت و سرکوب‌گر قرار گرفت. بازم بگذرم.سپاس.

فلکه فکرت (۷)
نفوذ فراخ یک نام میان ایرانیان
به‌ نام خدا. سلام. وِردِ زبان ایرانیان شد. سُفره‌ی نذری خانواده‌های مذهبی شد. شعار پشت شیشه‌ی ماشین‌ها شد. در ضرب‌المثل نماد شد. در قسم خط قرمز سوگندها شد. در وفا نمونه شد و در التجا (=پناه‌بُردن)، باب‌ حاجت‌ها. یعنی حضرت ابوالفضل سلام الله علیه.

 

پاسخ:
سلام جناب جوادی‌نسب
با این گزاره‌ی آسیب‌شناسی شما نیاز شد دو واژه‌ی مهم رسوخ و تشبُّث را شرح کنم:

فرق است میان تشبُّث (=دستاویز کردن و چنگ‌زدن) با رسوخ (=پابرجایی و استواری، ثبات قلبی). بدانیم که همواره میان باورمندان راسخ _که از راه معرفت، رسوخ و عشق به قرآن و عترت ایمان می‌آورند_ با آنان که دَم از آن می‌زنند و تظاهر می‌نمایند و به فرموده‌ی امام حسین _علیه‌السلام_ در روزگار سختی دین «لَقلَقله‌ی زباش»شان است، و به قول امروزه‌روز به آن تشبُّث می‌ورزند نه ایمان و اتقان، فرق اساسی و بنیان‌افکن است.

 

همیشه بوده و هستند اندک‌کسان، یا پرشمار افرادی که کاسب‌کارانه از این امور مقدس، به فریب و حیله کاسبی می‌کنند. اما هرگز میان این نماکاری‌های سُست و زشت با آن رسوخ ایمانی در دل‌های عاشقان ابوالفضل و اهل‌بیت _علیهم‌السلام_ ذره‌ای همسانی و همگونی نیست. آسیب و آفت همه جا هست و خواهد بود، از عصر حضرت آدم _سلام الله_ تا زمانه‌ی ظهور حضرت انتظار عجّ الله. عشق و راستی هم، همآره هست؛ از بطن پاک هابیل تا هویت ستم‌برانداز ابابیل. همان پرستو و چِل‌چلای داراب‌کلا. همه‌ی این‌ها خالی از حکمت و رخصت نیست. مهم فهم ماست که درمانده نمانیم و اِکتناء (=به کُنه و درون رفتن) کنیم.

 

انسان راستین (۶)
در داوری‌ها ستم نمی‌ورزد و جانب‌داری نمی‌کند.

 

شرح هفتمین عکس مسافرت نوروزی‌ام در تصویر زیر:
شگفتی‌ها و زیبایی‌های آفرینش حضرت آفریدگار متعال. یک نمای فریبا از چهره‌ی کوه و سبزه‌زار و ابر و مِه و باد و مزرعه‌ی کُل‌زا و آمیختگی عناصر حیات در پهنه‌ی مراوه و کلاله.

 

سلام جناب حجت‌الاسلام آفاقی
نوشته‌ی نقلی شما از شهید مطهری را خواندم. این آسیب‌شناسی و غرب‌شناسی دلسوزانه‌ی استاد مطهری را صائب (=راست و رسا) می‌دانم. اگر در راستای سخن استاد، بفرمایید جامعه‌ی ایران اینک چه باید بکند تا گرفتار همان بحران معنویت نشود، و آن سیکل (=چرخه، دوره) تکرار نگردد، مفید خواهد بود.

فلکه فکرت (۸)
شریان حیاتی جهان و چماق بزرگ
به‌ نام خدا. سلام. در این قسمت فلکه فکرت دو یادداشت سال‌های دورم را به یادها می‌آورم، شاید سودمند افتد:

۱. سال ۱۳۶۴ جبهه که بودیم یکی از چند کتابی که در کوله‌پشتی‌ام بود «جنگ واقعی و صلح واقعی» ریچارد نیکسون بود؛ از انتشارات کتاب‌سرا، با ترجمه‌ی علی‌رضا طاهری.

 

در این کتاب خوانده و یادداشت کرده بودم که نیکسون  در صفحه‌ی ۱۳۶ این اثر مهم‌اش، بر این نظر بود:

نفت، خونِ صنعت مدرن است و منطقه‌ی خلیج فارس قلبی است که این خون را مانند تلمبه به جریان می‌اندازد و راه‌های دریایی پیرامون خلیج فارس، شریان‌هایی هستند که این خون حیاتی از آنها می‌گذرد.

 

۲. نمی‌دانم چه سالی بود، اما جایی بودم که کتابخانه‌ای در دسترس من بود. کتابی خوانده بودم از خاطرات اشرف پهلوی با عنوان «من و برادرم». این را از او یادداشت کرده بودم که گفته بود:

 

تئودور روزولت طرفدار این فکر بود که آمریکا آرام قدم بردارد، اما چماق بزرگی به‌دست بگیرد.
بگذرم. ۲۱ فروردین ۱۳۹۸.

 

رساله‌ی حقوق
من مانند بسیاری از شماها، پای منبر قد کشیدم، چه محرّم، چه رمضان، و چه در سایر مناسبت‌ها و مجالس. اما هیچ ندیدم، هیچ، که روحانی‌یی رساله‌ی حقوق حضرت امام سجاد _علیه‌السلام_ را بالای منبر، یا در نشست ویژه و یا با ایجاد حلقه‌ی فکری به روی‌مان بگشاید و از ۵۱ حقوقی که آن امام عابدِ زاهدِ عارفِ روشن‌بین و دانشمند که برای بشریت شرح و باز کرده، حتی یک «حق» را بازگو کند. بگذرم!! خواستم بگویم در آستانه‌ی زادروز زیبای آن امام عابدین و ساجدین _که درخشنده‌ترین رهبریِ معنوی را به ارمغان آورده_ یکی از آن حقوق پنجاه‌ویک‌گانه را تقدیم می‌دارم، یعنی حق ۳۹ :

 

«و اما حق کسى که از تو رایزنى خواهد (و چاره جوید) این است که اگر رأى درستى به خاطرت رسید در نصیحت (و خیراندیشى) براى او بکوشى و هر چه مى‌‏دانى به مشورتش بفهمانى و بگویى که اگر تو به جاى او بودى چنان مى‏‌کردى و این از آن روست که او از سوى تو نرمی و مهربانى بیند؛ زیرا نرمِش، رمندگى را از میانه بردارد و سخت‌گیرى به جاى همدلى، رمندگى آرَد. و اگر در کار او نظرى بر خاطرت نگذرد، اما دیگرى را بشناسى که به رأى او اعتماد دارى و او را براى رایزنى خودت مى‏‌پسندى، وى را به او معرفى و رهنمایى کنى، و در حق او کوتاهى نورزى و از خیراندیشى برایش فروگذار نکنى. و لا قوة الا بالله (و نیرویى نیست جز به خدا).» (منبع) و متن کامل (اینجا)

 

شرح عکس بالا:
من و حمیدرضا طالبی. انارقلت داراب‌کلا. (اینجا) حمیدرضا از همان زمان راه‌اندازی مدرسه‌ی فکرت در مدرسه بوده و هست. نمی‌نویسد، اما می‌خواند، و نیز می‌خواند.

انسان راستین (۷)
در نبودنِ اشخاص، حقوق آنان را رعایت می‌کند.

 

پیام مدیر

از کسانی‌که درباره‌ی شورای محل و شورای ورزشی به بحث و تبادل نظر می‌پردازند، می‌خواهم در نوشتن پست‌های خود بیشتر دقت کنند و نسبت‌هایی ندهند که حقوق کسی پایمال شود. زیرا در مدرسه‌ی فکرت نیستند که از حق دفاع خود استفاده کنند. بنابراین، در نوشتن، هم اخلاقیات رعایت شود و هم اتهام‌نزدن و حریم حقوقی را مراعات‌کردن. ممنونم

 

فلکه فکرت (۹)
آموزه‌های وارونه
به‌ نام خدا. سلام. جورج اورول در رمان خود با عنوان «۱۹۸۴» آموزه‌هایی! را از «ناظر کبیر» بارها تکرار می‌کند:
جنگ، صلح است!
آزادگی، بردگی است!
نادانی، توانایی است!

 

نکته‌ای هم بیفزایم: ناظر کبیر شخصیتی در رمان است که در رأس حکومت قرار گرفته و گفتار، کردار و اندیشه‌‌ی انسان‌های زیر سلطه‌اش را نظارت، کنترل و وارسی می‌کند. از نظر من ژوزف استالین سردسته‌ی این نوع رفتار و حکومت‌داری بود؛ آن‌هم به نام آن ایدئولوژی طبقه‌ی فرودستان به فرمانروایی پرولتاریا (=نیروی کار، کارگران) که مارکس آن را بنا کرده بود و بینادش در فاز سیاسی بر براندازی ستم و سوداگری سرمایه‌داری و بورژوازی (=مرفّه‌ها) بوده است.

 

انسان راستین (۸)
عذرپذیر است. و بسیاربخشنده، بی‌آن‌که زیاده‌روی کند.

 

استان خیال (۷)
در این استان، احسان (=نیکی‌کردن) و آسوده‌دل ساختنِ مردم رواج (=رونق) دارد و بازار بی‌تفاوتی کساد است. و به سفارش سعدی عمل می‌کنند:
به احسانی آسوده‌کردن دلی
بِه از اَلْف رکعت به هر منزلی

(منبع)

 

یعنی احسان و خدمت به مردم از هزار رکعت نمازخواندن در راه زیارت کعبه در هر منزل (=بارگاه و باانداز)ی بالاتر است.

 

شرح عکس بالا :
من و سیدمحمد سجادی. تپّه‌نوردی یال انارقلت داراب‌کلا. (اینجا) عکاس: حمیدرضا طالبی دارابی

 

شرح عکس بالا:
من و سید علی‌اصغر. بَبِرخاسه‌ی داراب‌کلا. (اینجا) عکاس: جعفر رجبی

 

 

دید تونلی

مفهوم «دید تونلی» یعنی نوع بینش و نگاهی که دایره‌ی دید افراد را خیلی کم می‌کند و اطرافش را مانند تونل تاریک می‌بیند. عین دیدن با یک لوله که دید گسترده را تنگ و تیره‌وتار می‌نماید. آموزه‌های مذهبی، اخلاقی و انسانی و نیز سلامت روانی و رفتاری فرد و جامعه بی‌اندازه در بازدارندگی این اقدام ناروا کارایی دارد. به‌طوری که حتی در بسیاری از کشورها و فرهنگ‌ها نیز، «اتانازی» (=مرگ رحیمانه‌ی مریض‌های سخت علاج)  ناروا و دور از مهربانی است چه رسد به آن اقدام شُوم.

 

بسیار باید برای نشاط، رفاه، شادی و تفریح (=شادمانی) و حتی شادزی شدن کوشید و نباید گذاشت پوچی (=نهیلیسم) افکار افراد را درنوَردد. و این زشت‌ترین فکر پیش روی بشریت است که زندگی؛ _این هدیه‌ی حضرت آفریدگار و نیز نوازش و نرمش روزگار و آفرینش به آدمی و جُنبندگان_ با اراده‌ی ناروا و ناچاری و بن‌بست آلوده گردد. گناه‌بودن این کار از دید مذاهب جهان سهم زیادی در جلوگیری داشته و دارد.

 

 

دکتر عارف‌زاده: حقیقت انسان به آنچه اظهارمیدارد نیست بلکه حقیقت او نهفته درآن چیزیست که ازاظهارآن عاجز است بنابراین اگر خواستی اورا بشناسی نه به گفته هایش بلکه به ناگفته هایش گوش کن.

 

پاسخ:

جوابم به جناب دکتر عارف‌زاده
من به این گزاره‌ی روان‌کاوانه‌ی زیگموند فروید یک نقد اساسی دارم. البته با پایه‌ی حرفش، حرفی ندارم، اما چون به‌طور مطلق نگاه به ضمیر ناخودآگاه دارد، مخالفم. زیرا به نظر من باید می‌گفت:
حقیقت انسان همیشه به آن‌چه اظهار می‌دارد، نیست بلکه...

دلایل من:
۱. همین‌که او قید «همیشه» را بر سر جمله‌ی منفی‌اش نیاورده، اشتباه کرده. زیرا همواره همه‌ی انسان‌ها یک‌نواخت نیستند.

۲. این جمله‌ی فروید، بنیاد انسان‌های صادق و مُرسل را می‌زند زیرا از نگاه متدیّنان و باورمندان، پیامبران، امامان و صالحان همیشه راست‌کردار و راست‌گو بوده و هستند وگرنه، خدا آنان را امین ابلاغ پیام خود و راه‌بر مردم نمی‌کرد.

 

پس، فروید تندروی کرده و شاید متوجه سخن خود نبوده و حرفی را با مطلق‌بینی پیچیده و بهتر است بگویم در برداشت خود دچار اشتباه شده است. حتی بهتر است بگویم شاید این جمله‌ی او در ترجمه‌‌ی آثارش، ناقص منتقل شده است.

 

فلکه فکرت (۱۰)
مَخروش!
به‌ نام خدا. سلام. من با این فکر حافظ مخالفم و بر این تفکر او نقد دارم. حافظ در غزل ۲۸۳ می‌گوید:

رموز مصلحت مُلک خُسرُوان دانند
گدای گوشه نشینی تو حافظا مَخروش

(منبع)

او در حالی‌که در همین غزل سیاسی، دست به جامعه‌شناسی و ترسیم قدرت در عصر شاه‌شجاع زده است و در وسط غزل بر دلالت‌کردن به خیر و راه نجات مردم تأکید ورزیده، اما در پایان غزل، گوشه‌نشینی و نخروشیدن را، راهِ درست دانسته که از نظر من خطایی نظری و عملی‌ست.

یعنی او از یک‌سو در میانه‌ی غزل گفته:

 

دلا دلالت خیرت کنم به راه نجات
مکن به فسق مباهات و زهد هم مَفروش

 

اما از سوی دیگر در پایان غزل راه را به روی خود و مردم بسته. این تفکر، به نظرم اگر نگویم پارادوکس (=متناقض) است، دست‌کم نادرست و راحت‌طلبی است و افکاری برآمده از سازگاری نیست بلکه تسلیم‌شدن است. زیرا وقتی خود را اهل دلالت‌کردن مردم می‌داند و نشان‌دادنِ راه نجات را بلد است، نمی‌بایست تئوریزه می‌کرد که ای حافظ تو گوشه‌نشین هستی، مصلحت را خُسرُوان (=شاهزادگان و پادشاهان) می‌دانند و خروش نکن و خروشان نشو. یعنی علیه‌ی کژی، بدی، ستم و پادشاهی پادشاهان انقلاب نکن و دست به اعتراض، بلند نکن.

گرچه حافظ روحانی‌یی شوریده‌حال و رند روزگار بود. اما این فکر، مال تقدیریون بود. بگذرم؛ که هنوز هم در ایران ما، مصلحت را اعضایی خاص! تشخیص می‌دهند که در مجمع تشخیص نظام جا خوش کرده‌اند و همه «حکومت‌گذار»ند و حتی یک زن در آن عضو نیست، و بالاتر این‌که حتی یک شهروند نخبه‌ی کاربلَد غیرحکومتی بخش مدنی و خصوصی در آن حضور و عضویت ندارد. گویی مصلحت را فقط حکومتی‌ها بلدند! حافظ چه بد سُروده که: «رموز مصلحت مُلک خُسرُوان دانند» شاید هم چون عصر ریا بوده و خود، حکومت شش هفت پادشاه را در طول عمرش گذرانده، خواسته رندی کند، ولی تا این حد؟! ۲۳ فروردین ۱۳۹۸.

 

شرح عکس بالا:
من و حمید عباسیان. در حال مثلاً ایفای نقش فیلم‌های مکزیکی‌! سال ۱۳۶۱. حیاط خونه‌ی قدیمی روان‌شاد یوسف رزاقی. عکاس: سید علی‌اصغر.

 

انسان راستین (۹)
نسبت به درماندگان بسیار مهربان و دلسوز است. و در هر مشکلی می‌توان به یاری او دل بست.

 

عکس روستای سرتا

سلام حمید
خیلی از شگفتی‌های آفرینش حضرت آفریدگار متعال لذت می‌برم. عالی عکس انداختی. سپاس حمید. فکر می‌کردم زارِم‌رود است. نوشتی «ظالم‌رود» مرا به دوراهی بردی.

 

فلکه فکرت (۱۱)
اجاره‌ی عقل!
به‌ نام خدا. سلام. یکی از کتابهایی که بسیار دوست می‌دارم کتاب «زندگی و شعر طالب آملی» نوشته‌ی محمدرضا قنبری است.

طالب آملی _از روستازادگان آمل_ در عمر کوتاه چهل‌ساله‌اش (۱۰۳۶_ ۹۹۶ هجری قمری) دیوانی با بیش از بیست و چند هزار بیت شعر از خود به یادگار گذاشته است. خواندن شعرها، افکار و نگرش‌های او به آدمی نشاط، جست‌وجوگری، اندیشیدن و نیز روی‌آوری به خودسازی و بازسازی  می‌بخشد.

وی _که خود را بلبل ایران نامید_ در نیایشی با پروردگار، این‌چنین زیبا می‌گوید:

دلم را چشمه‌ی نور یقین ساز
در این تاریکی‌ام باریک‌بین ساز

طالب در باور دینی خود، به اردوگاه تعصّب منفی پا نمی‌گذارد و شریعت پیامبر _صلوات‌الله_ را حرمت می‌نهد و از کرده‌های ناروا _که گاه‌گاه از انسان سر می‌زند_ بارها توبه می‌کند و فیلسوفان را مورد نقد و هجوم قرار می‌دهد و این‌جور می‌سُراید:

مَپیچ گوش ارادت ز حکم شرع
که در اجاره‌ی شرعی نه در اجاره‌ی عقل

و نیز می‌گوید:

به بَزم شرع چو ایمانیان در آ طالب
مکن ز دور چو یونانیان نظاره‌ی عقل

هم‌چنین می‌گوید:

لذت قرینِ شرع جدید محمدی‌ست
گو فلسفی مَناز به عقل قدیم خویش

۲۴ فروردین ۱۳۹۸.

 

انسان راستین (۱۰)
اگر از کسی خوبی دید از آن یاد می‌کند.

 

من برداشتم این است (۱)
گرایش ایرانیان به ترجمه (=بازگردان) قرآن به فارسی، گشایش فراوانی در سربرآوردن و زایشِ واژگان زبان شیرین پارسی داشت.

من بسیار درود و خدابیامرز می‌فرستم به اولین مترجم (=بازگردان) که سه لغت فراگیر قرآنی و دینی «الله»، «خالق»، «رَبّ» را به‌زیبایی و پرباری، به «خداوند»، «آفریدگار»، «پروردگار» بازگردان (=ترجمه) کرد.

 

شرح عکس بالا:

نمای زیبا و فریبا از مُرسم و اوسا از زاویه‌ی یال انارقلّت داراب‌کلا. عکاس: حمیدرضا طالبی.

 

پیام یادآور

پیش از این نیز به‌گونه‌ای گفته بودم که هر یک از ما اگر به هر کجای ایران _این میهن بزرگ، دیدنی و پر از شگفتی‌_ می‌رویم، دو سه قطعه عکس از آن بیندازیم و در مدرسه‌ی فکرت بارگذاری کنیم، در ایران‌شناسی کمک شایانی خواهیم نمود. شاید بدانید یک معنا از معانی واژه‌ی مسافرت پرده‌برداری است. وقتی شما مثلاً به جایی سیر و مسافرت می‌کنید، هربار پرده از واقعیت‌های طبیعت و فراطبیعت برمی‌دارید. پس با نمایش عکس‌های جای‌جای ایران، از شگفتی‌های ایران، پرده برداریم. از کسانی که دست به چنین کار زیبایی در مدرسه زدند، بسیار ممنونم. و امید می‌برم در هر مسافرتی که می‌رویم پرده‌بردار باشیم و فکور و جویا. و به آنچه می‌بینیم با دیدگانی باز و تراوش‌گر تماشا کنیم و به‌طور زاینده به خود بیفزاییم. بیفزاییم. بیفزاییم.

 

پاسخ:

سلام جناب ولی‌نژاد
اول به پیشواز شما بیایم و ارزش بگذارم به دقتی که به‌خرج دادی. اما پاسخ:
در بند ۱ بر آزادی نظر شما توجه می‌کنم.

در بند ۲ عقل را رد و نفی نمی‌کند. زیرا تفسیر و برداشت من این است که منظور طالب آملی از مپیچ این است اگر حکم شرع بر شما معلوم گشت، سرپیچی نکن. منظورش از بزم شرع این است مانند سلوکیان و یونانیان هِلنی باور نباش. هلنی‌ها فقط تکیه بر عقل مادی و ماتریالی خود می‌کردند. و منظور از مناز در بیت آخر متن این است آیین اسلام یک دین تازه «فرو آمده» است پس خطاب به اهل فلسفه می‌گوید تویی که دم از فلسفه می‌زنی به عقل محدود خود، بسنده و ناز نکن.

بند ۴ را درست فرمودی. چون عقل سلیم در نگاه دین اسلام رسول باطنی است. در پایان پنهان ندارم که از هم‌گویی و هم‌اندیشی با شما شادمانم.

فلکه فکرت (۱۲)
اسلام ۱ و ۲ و ۳
به‌ نام خدا. سلام. برخی از دین‌پژوهان معاصر هر سُنت دینی ازجمله دین اسلام را به سه بخش، تقسیم می‌کنند: دین یک، دین دو، دین سه. در این قسمت فلکه فکرت این نظریه را به‌گونه‌ی خیلی‌فشرده شرح می‌دهم:

 

اسلام شماره‌ی ۱ یعنی مجموعه‌ی متون مقدّس دینی و مذهبی. مانند قرآن و روایات معتبر در اسلام.
اسلام شماره‌ی ۲ یعنی مجموعه‌ی همه‌ی شرح‌ها، تفسیرها، بیان‌ها و تبیین‌ها درباره‌ی دین اسلام. مانند تفسیرهایی که تاکنون از ۱۴۴۴ سال پیش، از دین اسلام شده است.
اسلام شماره‌ی ۳ یعنی مجموعه‌ کارهایی که دینداران انجام داده و می‌دهند. مانند عملکرد مسلمین.

 

بنابراین بر پایه‌ی این نظر، هرگاه کسانی بخواهند درباره‌ی ادیان و یا اسلام نظر بدهند، باید این سه بخش را جدای از هم در نظر بگیرند.

 

من یک مثال دیگر می‌زنم. اگر مثلاً کسی خواسته باشد دین یهود را بررسی کند باید بر اساس این نظریه‌، سه حوزه را جدا از هم در نظر داشته باشد، یعنی این‌گونه:

 

یهود ۱ که می‌شود کتاب تورات و الواح حضرت موسی علیه‌السلام. 
یهود ۲ که می‌شود کتاب تلمود (=مجموعه‌ی آیین‌ها، فرهنگ‌ها و فتواها و آرای فقهی علمای یهود).
یهود ۳ که می‌شود تاریخچه‌ی عملکرد یهودیان.

پیوست: لازم به ذکر است اخوی‌ام دکتر شیخ باقر سال‌ها پیش کتاب «سیری در تلمود» اثر «آدین اشتاین سالتز» را ترجمه و شرح کرده بود، که عکس چاپ سوم کتاب را در پست زیر آورده‌ام. ۲۵ فروردین ۱۳۹۸.

 

 

انسان راستین (۱۱)
نسبت به یتیمان همچون پدر است. و در اَسرار مردم، امین و امانت‌دار.

 

شرح عکس بالا:
شگفتی‌های طبیعت داراب‌کلا از زاویه‌ی گردنه‌ی تَشنی‌سر. عکاس: حمیدرضا طالبی.

 

میانبحث اتانازی

فلکه فکرت (۱۳)
طَرید و دخیل
به‌ نام خدا. سلام. در عصر جاهلیت در بوم‌زیست عرب، به علت جهل و خشم و غضَب، طرید (=رانده‌شده) از دخیل (=واردشده) پیشی و بیشی می‌گرفت. عرب‌های جاهلی خیلی‌راحت دست به طرید می‌زدند؛ یعنی افراد را از قبیله‌، طرد می‌کردند و از خود می‌راندند. ولی در کتاب‌ها _ازجمله مِسیا_ خواندم در قبیله‌ی بنی‌هاشم دیگران را به عنوان دخیل (=تازه‌وارد) می‌پذیرفتند.

ریاح پدر بلال حبشی روزی برای بلال _که بعدها بَرده شده بود_ از محیط آنجا روایت نمود که در حبشه می‌گویند بدون دلیل می‌توان با کسی دوستی کرد، اما دشمنی بدون دلیل و علت امکان ندارد.

 

نکته هم بیفزایم: راستی! برخی از اسلام _که بلال سیاه طبقه‌ی فرودست جامعه را به صدر نشانده است_ پیروی می‌کنند و سیاست دخیل را پیشه می‌سازند؟ یا پا جای پای جاهلیت عرب می‌گذارند و هی طرد می‌کنند و هی بر طریدها (=رانده‌شدگان) می‌افزایند؟ من اما نمی‌دانم! من که هر سال، دو سه بار دخیل امام رضاام تا طرید نشوم! سلام خدا بر او، و راه او و رهروان او باد.
این بود فلکه فکرت سیزده؛ باز، نه بسته! 26 فروردین 1398.

 

شرح عکس بالا:
بخشی از شهرستان میاندورود و کشتزارهای داراب‌کلا از زاویه‌ی کال‌دَرسر. ۱۷ فروردین ۱۳۹۵. عکاس: حمیدرضا طالبی.

 

نکته ها: به گفته‌ی مرحوم شریعتی «در روزگار جهل، شعور خود جُرم است».

 

نکته ها:هر ابزاری، «setting» ستینگ (=تنظیمات) دارد و انسان که اشرف مخلوقات است آیا سیتینگ ندارد؟

 

تحلیل سیاسی

پیش‌درآمد: جناب حمید عباسیان پستی درباره‌ی حیدر العبادی گذاشت. دوستی از من خواست بر روی آن، تحلیل بنویسم.

 

۱. باید عراق‌شناس بود تا بتوان آن‌چه در پس و روی این کشور تحول‌زده رخ می‌دهد، تحلیل داشت و تحلیل در معنای وسیع یعنی گشودن گره‌ یا گره‌های فهم. من تا جایی که بلدم می‌گویم.

 

۲. حیدر العبادی از حزب الدعوه عراق است که پایه‌گذار فکری و سیاسی آن شهید آیت الله محمدباقر صدر بود. اگر خواستید بهتر درک کنید، باید این حزب را با موقعیت حزب جمهوری اسلامی ایران در صدر انقلاب مقایسه کنید، که چهره‌های آن در فضای سیاسی ایران، هر کدام خود را یک وزنه برای یک فکر سیاسی و ایدئولوژیک می‌دانستند. العبادی از آن کسانی بود که حزب الدعوه را در دو جا در دوره‌ی دیکتاتوری صدام، نمایندگی می‌کرد: بیروت و انگلیس. و همین در افکار او اثر گذاشت، چون بیروت بسیار شهری پلورالیته (=افکارپذیر) است و انگلیس هم جایی است پر از درک منفعت‌گرایانه‌ی سوداگرانه! از مفاهیم کاربردی ازجمله منافع و منابع و حل و منحل کردن تضادها.

 

۳. این سخن العبادی در واقع برای آرایش صورت‌بندی داخلی‌ست و یارگیری از شیارهای شکاف چندگانه‌ی جریان‌های پرشمار درون عراق، که دایم مانند خزندگان در حال پوست‌اندازی حیاتی‌ست، چون کادر پیچیده و چریک و مبارزی که شهید صدر ساخت، چندسالی‌ست دچار انشعاب‌های سخت و پرگُداخته شد و مدتی‌ست به روی هم مُذاب پرتاب می‌کنند. و هر کدام از آنان خود را به‌تنهایی بازرگان ایران یا رفسنجانی کشور و یا یک مردِ عبور از بحران و ناجی می‌دانند و فکری ویژه و پویه‌ی مردمی را نمایندگی و رهبری می‌کنند.

 

۴. ایران زیرک‌تر و زبردست‌تر از آن است که عمر سیاسی این چهره‌های مرموز پهنه‌ی سیاست عراق را پایان‌یافته بداند. من شطرنج را کمی‌خوب بازی می‌کردم. اینان، مهره‌های شطرنج‌اند در دستان ایران؛ چه سرباز، چه وزیر، چه رُخ، و چه اسب که چپکی می‌پّرد و کیش‌کردن و مات‌شدن را تسهیل و هموار می‌کند. چپَکی‌پریدن هر کدام از چهره‌های عراق، از جمله همین حیدر، در اصل برای دریافت پشتوانه از چهره‌های امنیتی پشت پرده‌ی ایران است‌.

 

۵. کشورهای تیزپا و تیزبین منافع و منابع امنیت خود را فقط در داخل جست‌وجو نمی‌کنند، عمق استراتژیک برای خود می‌سازند و کشورهای هدف را برای بقای خود در چَنته (=توبره و کیسه) می‌گذارند. ایران، عمق استراتژیک خود را پایا نگه می‌دارد.

 

یک پیوست هم بنویسم: هرگز خود را درگیر این نباید کرد که از نژادگرایی دَم زد و شهروندان ایران را در درگاه فکر و خیال، به مَصاف با عرب‌ها فرستاد. که برخی از سر غفلت چنین می‌کنند. ایران هم، بخشی از ملت‌اش عرب است؛ عرب‌هایی که در جنوب و خوزستان از هویت ایرانی‌بودن دفاع می‌کنند. نباید در این دام هولناک، به‌آسانی صید مکّاران شد.

مجموعه پیام‌هایم در مدرسه فکرت

قسمت سی‌ام

 

ستون روزانه
خویش‌فهمی
به‌ نام خدا. سلام. هدفِ مارتین هایدگر در کتاب «هستی و زمان» دست‌کم این است که فهم ما را از معنایی که هستنِ هر چیزی (مانند: اشیاء، مردم، زبان و...) دارد، ژرف‌تر کند. بهتر است بگویم برای هایدگر، «خویش‌فهمی» یعنی شناختنِ راهِ خود در جهان یا در موضوع مشخص.
در ص ۳۷۳ «هرمنوتیک مدرن» خواندم که «خویش‌فهمی» در زبان آلمانی یعنی شناختنِ راهِ خود. ۲۴ اسفند ۱۳۹۷.
 

ستون روزانه

اُپِن‌بوک و تقلّب!
به‌ نام خدا. سلام. شاید کمتر کسانی باشند که در طول دوره‌ی دانش‌آموزی، دانشجویی و نیز _گوش شیطان کر_ در ایام طلبگی! دست‌کم یکی دو باری هنگام امتحان، به قول معروف «تقلّب» نزده باشند و از روی دست نفر کناری رونویسی نکرده باشند. اساساً تقلّب در امتحان برای پاره‌ای از ایرانی‌ها، یک خاطره‌ی شیرین‌تر از عسل! به حساب می‌آید. حالا یا تقلب زدند تا تجدید نشوند و یا تقلّب به بغل‌دستی رساندند تا دوست و هم‌کلاسی‌های‌شان مردود نگردند!

 

من زیاد دیدم کسانی را که از کف دست تا انتهای ساعد (= مُچ تا آرنج) دست‌شان تقلب می‌نوشتند و لای درز آستین نیز تقلب جاسازی می‌نمودند! اگر همین‌مقدار خلاقیت را روی مطالعه می‌گذاشتند کمتر از ۱۹ نمی‌شدند اما نمی‌دانم چرا تقلب آن‌قدر شیرینی و لذاذت (= گوارایی و خوش‌مزّگی) داشت! اما در دانشگاه که بودم سه استادمان به سبک اُپِن‌بوک (=Openbook) امتحان برگزار می‌کردند. اما نمی‌دانم چه سرّی در کار بود که با آن‌که در این روش بازکردن کتاب و جزوه آزاد بود، باز نیز برخی زیر ۸ نمره می‌آوردند. و بازهم از بغل‌دستی با وعده‌ی پیراشکی!  پُرس‌وجو می‌کردند. تقلب، گویی وارد شریان خون‌شان شده بود! بی‌آن، انگار مزّه‌ای نداشت! ۲۵ اسفند ۱۳۹۷.
 

پاسخ:
سلام جناب حجت‌الاسلام احمدی
یعنی نشست طلاب مازندرانی در قم؟ محل گردهم‌آیی، گویا زیرزمین فیضیه را می‌مانَد.

 

یک نکته‌ی سیاسی:

اساساً روابط با جهانِ پیچیده، پیچیدگی‌هایی دارد. این پیچش نسبت به کشورهای همسایه، هم پیچ دارد و هم گِره و کلاف کُلفت. پس، نباید به‌گونه‌ی مطلق، داشتنِ رابطه با روسیه را مخدوش دانست. تنش‌زدایی و سیاست عدم تشنُّج (= دتانت) یک اصل اساسی در اسلام و یک حرکت خردمندانه‌ی جهانی‌ست. نمی‌توان شعار راهبردی تعامل با جهان را نواخت، اما با کشور هم‌جوار، جوری دیگر رفتار کرد.

 

می‌دانم روس، با توجه ویژگی‌های پِطری و افکار باقی‌مانده‌ی نظام شوروی، مرموزانه رفتار می‌کند و نیز شگردهای چرخشی دارد. اما با این‌همه نمی‌توان دست روی دست گذاشت و فقط دوری کرد و عمق‌بخشی نداشت. بگذرم.

ستون روزانه
مُهر و داغ
به‌ نام خدا. سلام. «مُهر و داغ» کتابی‌ست از محمد میرشکرایی؛ که در آن توجه داده شد به اشیای زندگی اقوام ایرانی. مانند کاری که آقای دکتر فرهادی بر روی «کبوترخانه»ها در ایران، کرد. داغ، یک نشانه است، مانند داغ‌کردنِ الاغ، گوسفند، گاو، بُز و... برای شناسایی. و مُهر، یک نماد است، مانند مُهر یاعلی، یاحسین، یارزّاق که بر روی خرمن گندم و جو می‌نشاندند، با هدف و نیّتِ برکت و رزق‌ و روزی. به عنوان نمونه، لُرها روی خرمن گندم یک سنگ می‌گذارند و به آن می‌گویند «سنگ خیر» یا سنگ حضرت علی علیه‌السلام. و یا کُردها، که بر این باورند، هر کس اطراف نون را نخورَد، خُرده‌های نان در جهنّم «مار» می‌شود و آنها را آزار می‌دهد. در داراب‌کلا نیز این نوع باورها، کم‌وبیش، وجود داشت و دارد؛ مانند نوشتن چهل‌کَل برای قطع و بندآمدن باران. و نیز این باور که هر کس روی نون بنشیند، در آخرت میمون می‌شود! ۲۶ اسفند ۱۳۹۷. بیشتر بخوانید ↓

 

پاسخ:

سلام جناب جوادی‌نسب

۱. ممنونم که برای مطالعه‌ی نوشته‌ام، وقت گذاشتی. ۲. بلی؛ خرافه خیلی تار و پود خیلی‌ها را درنوردیده. ۳. یادم مانده که مسیح مهاجری در کتاب خاطرات دیدارش با آیةالله‌العظی سیستانی، نوشته بود که ایشان گلایه داشتند چرا کتاب‌هایی که اخیراً در ایران نوشته و چاپ می‌شود، این‌همه از خرافه‌ها و کرامات و خواب پُر شده است! ۴. از نعل اسب هم که به‌جا گفتی. گویی یک اپیدمی (= همه‌گیر و فراگیر) شده! ۵. فقط یک نکته‌ی مهم بیفزایم که اثر نیروی ماوراء، غیرقابل انکار است. نه البته برای هر شخص، و در هر کجا. این نیروی معنوی و مرموز هستی، برای خود مدار و معیار ویژه‌ای دارد که واردش نمی‌شوم و با خرافه و جادو و جنبل فرق فریقی دارد. ۶. رونق بازار خرافه را در دنیای امروز به‌درستی بیان کردی. خرافه و باورهای غلط، هم طرفداران خود را دارد و هم طمّاعان و سوداگران خود را. میان این دو ربط و معامله حکمفرماست.

 

@
سلام جناب حجت‌الاسلام احمدی
۱. تشکر از بیان نظرتان. خلاصه‌ی دیدگاه من درباره‌ی پرسش شما این است:

۲. بیشتر سنت‌ها و آداب در درازای زمان دچار آفات می‌شوند و مانند یک سنگ بزرگ در مسیر تندباد ریگزارها در معرض کاستی و فزونی می‌گردند.

۳. پریدن از روی آتش یک آیین دیرپاست. اما در سال‌های گذشته دچار آلودگی شده و به آن رفتارهایی خطرناک افزودند که هیچ نشانی در تاریخ ایران ندارد.

۴. من دبستان بودم در دهه‌ی ۵۰، این مراسم چهارشنبه سوری را برای‌مان اجرا می‌کردند.

۵. من گمان دارم فلسفه‌ی این آیین شاید این بوده باشد که می‌خواستند به نور و گرما اهمیت بدهند و چون زمستان را با شعله‌ی آتش گرم شدند و با نور آن، سه ماه سرد و سخت و برف و بارانی را پشت‌ سر گذاشتند، اَدای شکرگزاری کنند و به پیشگاه یکتای یگانه خدای مهربان انجام مَنسَک نمایند. خدا می‌داند.

 

۶. زردی را پس می‌دهند، چون نشان پژمردگی‌ست، سرخی را می‌خواهند چون نماد سرزندگی‌ست و خون در رگ‌ها جاری و ساری بودن.

۷. بلی، مرز خرافه با حقیقت، مرزی باریک است، کمی کُندی عقلی کنیم، ممکن است در خطر و تله‌ی خرافه بیفتیم.

 

ستون روزانه
تفکر خُردسالان!
به‌ نام خدا. سلام.
هر که نیاموخت ز تاریخ پند
باز نسنجیده بیفتد به بند
این بیت شعر را، نمی‌دانم سُروده‌ی کیست. اما به نظر می‌رسد در حافظه‌ی خیلی از ایرانی‌ها باقی باشد. با این شعر یاد سخنی از ژوزف ارنست رنان فرانسوی افتادم که به عنوان یک تاریخ‌نگار زبردست، معتقد بود اگر در جامعه‌ای، مردمان تاریخ خوانده باشند، خُردسالان، تفکر بزرگ‌سالان را دارند؛ ولی اگر تاریخ نخوانده باشند، بزرگ‌سالان، تفکر خُردسالان را دارند.

با این حادثه‌ی دردناک و تکان‌دهنده برای جوان پویا و ورزنده جناب جواد عباس‌پور، دل‌ها، خراشیده شد. اما امید داریم ناگوار نباشد و خبر سلامتی و نجاتش را بشنویم. با همه‌ی هم‌محلی‌های دل‌نگران و در حال جست‌وجو، همدردی می‌کنم.

 

جناب محمدحسین، این عکس کشاورز تلاشگر، نشانِ نشاط، تحرّک، چابکی، کوشش و کار و رزق و روزی‌ست. عکس زنده‌ای گرفتی، که سرزندگی و سُرور را به بیننده منتقل می‌کند و نیز زحمت‌کش بودن روستانشینان را در حسّ‌ها می‌دمد. ممنونم.

 

شرح کوتاه یک خبر

امروز _۲۷ اسفند ۱۳۹۷_ دکتر محمدجواد ظریف، در قم بود. دو اقدام او برای من عجیب بود که وارد تحلیل و داوری نمی‌شوم. یکی این بود یک روحانی به نام حجت‌الاسلام‌ ربانی را به‌عنوان نماینده وزارت خارجه در قم منصوب کرد.

 

دوم این‌که برای قم سهم سیاست خارجی قائل شد و گفت قم و حوزه‌های علمیه یکی از مهم‌ترین محورهای قدرت معنایی جمهوری اسلامی است. و این‌چنین تحلیل کرده که: «نقشی که قم در دنیای سیاست و تشیع بازی می‌کند نقش و اهمیت برجسته آن را نشان می‌دهد، در چند سال گذشته تمام اتفاقات بزرگ و مهم دنیا در غرب و یا به‌وسیله غرب اتفاق می‌افتاد اما امروز شرایط دنیا کاملاً عوض شده است، جهان امروز، جهان پساغربی است، در دنیای امروز، غرب محور عالم نبوده و دیگر مرکز تمام تصمیم‌گیری‌های دنیا نیست.»

بیفزایم، این‌که عصر «پساغربی» آغاز شده، پیشتر در همین مدرسه، تحلیلی کوتاه نوشته بودم، اما این‌که دکتر ظریف در قم چنین کاری کرده؛ بماند. (منبع)

 

 

ستون روزانه
اثر تفکر در تمدن
به‌ نام خدا. سلام. اول یک تعریف از تمدن بنویسم: به مجموعه تلاش‌های یک جامعه با استفاده از امکانات بومی برای پاسخگویی به نیازهای خود و همچنین نتایج این تلاش‌ها، تمدن گفته می‌شود. اینک با آوردن دو نمونه از مردم و باورها، اثر تفکر در تمدن را روشن می‌سازم. ۱. زرتشتیان ایران شخم‌زدن زمین و کِشت گندم را نوافشاندن می‌دانستند. ۲. اما سرخ‌پوستان قاره‌ی آمریکا شخم‌زدن زمین را نوعی جنایت و زخم‌زدنِ زمین می‌پنداشتند.

 

بنابراین، تمدن ایرانی با محوریت کشاورزی شکل گرفت و تمدن سرخ‌پوستی با محوریت شکار و شکارگری. نکته هم بیفزایم: امروزه نیز مانند گذشتگان، تمدن ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌از تفکر ساخته می‌شود. آیا ما می‌توانیم تمدن اسلامی ایرانی خود را بر پایه‌ی تفکر پیشرفته و فهم درست، بر گستره‌ی ایران پهناور و تناور بنا کنیم؟ من می‌گویم آری؛ اما به شرط دست‌کم دو چیز: اول آن‌که نگاه دینی ما باید جهان‌شمول و به‌دور از عقب‌ماندگی، تحجّر و واپس‌گرایی باشد. دوم این‌که، نگرشِ ایران‌باستانی‌مان باید از عصبیّت، تقلید کور، تقدّس‌بخشی بی‌جا و بازگشت صِرف و احساس‌واره به گذشته، بیرون بیفتد و با پاسبانی از دانش‌ها و ارزش‌های ایران کهن، به تفکر نوین و مدارای دیرین‌مان رو کنیم. ۲۸ اسفند ۱۳۹۷.

 

پاسخ:

سلام
نظر شما را خواندم که معتقدی ذائقه و طبیعت در تمدن نقش دارد. از این‌که دیدگاه خود را نوشتی، ممنونم. من اما _همان‌گونه که شرح داده‌ام_ ریشه‌ی اصلی تمدن را، برآمده از نوع تفکر مردم آن سرزمین می‌دانم. مثلاً آورده‌ام شخم‌زدن در نگاه زرتشتیان، نوافشاندن بود، اما در پندار سرخ‌پوستان، زخم‌زدنِ زمین. پس؛ زمین، طبیعت و ذائقه نیز ریشه در نوع فکر و تفکر مردم آن کشور و قارّه دارد. بگذرم.

 

نامه‌ایی که دوستم جناب آقای.... از من خواست از زبان مادر برای فرزند دورافتاده‌اش بنویسما

امروز یک دوست و همکارم از یاسوج از من خواست متنی کوتاه از زبان مادر برای فرزند دورافتاده‌اش بنویسم، نوشتم و صبح زود برایش فرستادم. این‌جا در مدرسه‌ی فکرت هم می‌گذارم اگر البته، وقت هم‌مدرسه‌ای‌ها را نگیرم.

 

پاسخ:

سلام فرزند من

قلب مادر _که پایه‌گذار و کانون حُبّ و مهر در هستی‌ست_ دوری را برنمی‌تابد. دل مادر، به زمزمه‌ی نام تو می‌تپد. مرا، تو ای فرزند برومندم، آبرویی. ای آشنای شب‌های بیداری‌ام، ای اَنیس لحظه‌های شیرخوارگی‌ام، ای اَلیف روزهای نوازش‌گری‌ام، دوستت دارم. ثانیه‌های شب و روزم، با عشق خاطرات تو و شمارش خنده‌ها و جَست‌وخیزهای تو طی می‌شود. با تو می‌مانم ای فرزندم! ای ناز گل‌های خوش‌رایحه‌ی پُرشکوفه‌ام. ای عطرِ معطّر مَشام شام و شب‌های تنهایی‌ام، به قول نیما یوشیج «تُرا من چشم در راهم».

 

پاسخ:

سلام سید
به جمله‌ی یکی به آخر متن‌تان باید نکته‌ای بیفزایم: چنانچه خود نیک می‌دانید، «پَساغربی» به این معنا نیست که مغرب‌زمین دیگر سهم و نقشی نخواهد داشت، نه؛ بلکه منظور این است که آنان دیگر مانند پنج دهه‌ی گذشته همچنان نمی‌توانند بر گُرده‌ی ملل بیدار جهان سوار شوند و به‌آسانی سواری بخورند و تصمیم خود را به‌زور و زود به همگان بقبولانند و دیکته نمایند. نظم نوین جهانی دستورواره، در حال پوست‌اندازی و پیوست به جهان‌مداری‌ست، نه یکّه‌تازی یک یا دو ابرقدرت و چند قدرت و نیمچه‌دولت.

 

یک کبوتر بلژیکی _که برنده‌ی مسابقه کبوتران در بلژیک شده بود_ به قیمت یک میلیون و چهارصد هزار دلار _ نزدیک 14 میلیارد تومان_ توسط یک فرد چینی خریداری شد. (منبع)

@
سلام حسین آقا
واژه‌ی نزدیک را به‌همین خاطر آوردم.  رقم را گِرد کردم. پس معلوم گشته، بعد از عمل جراحیِ «راه اشکی»‌ات، خوب تیزتر شده توان حافظه‌ات، قدرت طعنه‌ات و قوّت محاسبه‌ات آقا.

 

سلام آقا مرتضی شهابی
۱. نظرهایی که می‌نویسی را دقیق می‌خوانم. ممنونم. این نظرت هم چنان جدی‌مِدّی‌ست که واجب شد شرحی بیفزایم.
‌۲. یک معنای انصاف را می دانید که رحم، داد و راستی رفتارکردن است. اقتصاد خُرد و معیشتی هر جامعه، ‌‌‌به انصاف بازاریان و کسبه وابسته است و قم به نظرم در این‌باره کمتر دچار آسیب است.

۳. حتی به یاد دارم بخشی از مردم داراب‌کلا برای خرید نکا را بر ساری در خرید کالاهای خوراکی، و قائم‌شهر را بر ساری در خرید میوه‌جات، کالای خانگی و خرید و فروش خودرو، ترجیح می‌دهند و این ناشی از همان عنصر انصاف در دو بازار ذکرشده، است.

۴. کشکولی هم یک بند بگویم مرتضی، که من حساب بانکی ارزی ندارم! تا نرخ دلار و پِزو و یورو و روبل و شلینگ و ۱۲۰ لیره استرلینگ را بدانم!

 

 

 

نظزدکتر عارف‌زاده:

درود  بر  شما  که  میتوانید  کار  سختی  مثل  توازن و  تعادل  اندیشه  و  عواطف  را  برقرار  سازید  و  به  اصول  علمی  و  مستندات و  امانتداری  در  درج  مطالب  همواره  توجه  دارید. آموزنده  است. جدیت  همراه  با  اخلاص  شما  همواره  مسیرهای  تازه ای  برای  پویایی  اندیشه  میسازد.  این  نگرش  انبساطی  به  افکار   افراد  را  در   راه  آشکارسازی  اندیشه  مصممتر  میکند

 

ستون روزانه
نفت و نهضت
به‌ نام خدا. سلام. درس‌ها و ضعف‌های جنبش ملی نفت _نهضتی پرشور در میانِ دو انقلابِ مشروطه و انقلاب اسلامی_ را از نگاهی که به آن بُرهه‌ی تاریخی دارم، برمی‌شمارم:

 

درس‌ها:
یکی این‌که، گواهی‌ست بر نیروی پرشور وطن‌دوستی و وطن‌خواهی؛
دیگر آن‌که، شاهدی‌ست بر نیروی افکار عمومی به مانند سلاحی کارساز بر سر استبداد؛
سوم این‌که، سندی‌ست بر عدم قدرت بسیج توده‌ها توسط ایدئولوژی بیگانه مثل مارکسیسم؛
چهارم این‌که، نشانی‌ست بر عدم جانشینی عقاید مارکسیستی (جنگ طبقاتی) بر مکتب شیعه (حرکت عدالت‌خواه)

 

ضعف‌ها:

۱. ایجاد تردید در اهالی سیاست؛
۲. پی بُردن عده‌ای به بیهودگی! مبارزه. یعنی سرخوردگی؛
۳. تنها مذهب ثابت کرد که قادر به هدایت مردم است؛
۴. کناررفتنِ غرب‌زده‌ها از خط مقدّم سیاست؛
۵. تسلیم شاه و پیروی‌اش _خواه صوری و خواه توافقی_ از آیةالله‌العظمی بروجردی.
۲۹ اسفند ۱۳۹۷

 

شرح عکس کتاب بالا.
کتاب: ایرانی ها؛ با عنوان فرعی: «ایران، اسلام و روح یک ملت». نوشتۀ خانم ساندرا مک کی. پژوهندۀ آمریکایی. ترجمۀ خانم شیوا رویگریان. چاپ اول، ققنوس 1380، در 436 صفحه.

این کتاب را دو سال پیش خواندم. و یادداشت‌های فراوانی نوشتم. خواندنی‌ست. نویسنده به قضیه‌ی نفت، و مرحوم دکتر محمد مصدق و مرحوم آیت الله کاشانی نیز پرداخته‌ است. بگذرم.

 

پاسخ:

سلام جناب دکتر عارف زاده
و اگر بداند و بکند هم، بازهم نیست، چون اساساً، «شاه»، در واقع یعنی تصرّف عُدوانی حقوق ملت. شاه یعنی فرمان‌روای بی‌فرمان مردم. شاه یعنی نشستن بر تخت سلطنت بی‌اجازه‌ی ملت و بی‌اذن مکتب.

 

چرا «دریغ» (= افسوس و تحسُّر) جناب!؟
خُب، خودت که قلم و قدم داری؛
خاب، هنر بوَرز،
و هنر بنُما،
و هنری بنویس،
و هنر کن و خطر، نه، ابدا.
شُکوه که شِکوه ندارد. راستی سلام.

 

پاسخ:

سلام جناب جوادی‌نسب
۱. سپاس از دقت و وقت‌گذاری شما.
۲. این‌که در سرخورده‌شدن، به تشخیص درستی رسیده بودند را نمی‌توان این زمان تشخیص داد. باید خود را در ظرف زمانی مورد نظر، حضور دهیم و آن‌گاه به‌قطع و یقین بگوییم.

۳. نه، من به بیهودگی مبارزه اعتقاد ندارم. برداشت تحلیلی‌ام را گفتم. اگر جناب گویای شما، علامت تعجب کنار واژه‌ی «بیهودگی» را می‌توانست تشخیص دهد، بخشی از اشکال برکنار می‌شد.

۴. حال که این وادی رفتیم نکته‌ای بیفزایم: من اگر سنّم قد می‌داد و در نهضت نفت بودم، نام نهضت را «ملی‌کردن نفت» نمی‌نهادم. بلکه به مفهوم عام‌تر و گسترده‌تر می‌گذاشتم: نهضت ضد غارت. زیرا نهضتی بود که هم دست عُمّال (= عمله‌های) رژیم را از سر نفت بُرید، و هم دستان چپاول انگلیسی را در چاه نفت، دفن کرد.

 

الان این زمانه، جناب جوادی‌نسب، همین ملی‌کردن‌ها از نگاه برخی از توسعه‌گراها به سبک غربی، نوعی واپس‌گرایی و دولتی‌سازی اقتصاد معنا پیدا کرده، اما آن زمان یک حرکت ضد استعماری مترقیانه بود. بگذرم که در این‌باره نظرم را تحفُّظ کنم سزاتر است.

مجموعه پیام‌هایم در مدرسه فکرت

قسمت بیست و نهم

 

تحلیل سیاسی

مقدمه: حکومت‌ها در یک تقسیم‌بندی یا به شیوه‌ی دموکراسی‌اند یا دیکتاتوری. در دومی ممکن است انتخابات یا صوری، یا بسته و یا ممنوع باشد. اما در اولی هم انتخابات است و هم انتصابات.

 

یکم. تحلیل من روی «بحران توزیع» در ایران است که مطابق اصل مرسوم علم سیاست هم انتخابات دارد، و هم انتصابات.

 

دوم. بر اساس نظریه‌ی «لوسین پای» حکومت‌ها باید پنج بحران را جهت توسعه‌ی سیاسی و پیشرفت حل کنند: ۱. بحران هویت ۲. بحران مشروعیت ۳. بحران مشارکت ۴. بحران نفوذ ۵. بحران توزیع.

 

سوم. تحلیل من روی «بحران پنجم» است؛ بحران توزیع. هرگاه نظام سیاسی نتواند و یا نخواهد مَنصب‌ها و امکانات را میان شایستگان توزیع و پخش کند و قدرت را در گردش گذارد، آن نظام دچار بحران توزیع است.

 

چهارم. از نظر من انتصابات و حتی انتخابات در ایران با بحران توزیع دست به گریبان است. آنچه در بخش انتصابات نظام در همه‌ی سه قوه و نیز در بخش اراده‌ی فائقه، صورت می‌گیرد، نشان می‌دهد بخشی از نخبگان و شایستگان هرگز در این دایره قرار نمی‌گیرند. در حقیقت اعتماد نظام به آنان یا مشکوک است، یا مردود است و یا گرایش و ارادت به ساختار دیده نمی‌شود. و انتخابات هم از طریق منظرهای جناحی و نیمه‌شخصی شده در بخش نظارت استصوابی و چهار منبع تأیید سوابق داوطلبان، با نوعی بحران توزیع مواجه است. همه‌ی ایرانیان بآسانی نمی‌توانند از این چهار فیلتر و نیز از «نظارت استصواب» عبور کنند. این یعنی بحران توزیع، که روی سه بحران مشروعیت، مشارکت و نفوذ سرریز می‌گردد.

 

پنجم. کافی‌ست انتصابات اخیر، و نیز انتصاباتی را که طی سال‌های اخیر آقایان حسن روحانی و صادق لاریجانی در مناصب دو قوه انجام دادند، تعمُّق کنید، خواهید دید گردش قدرت میان خودشان است و بس.

 

ششم. به عنوان یک شهروند شیعه‌ی ایرانی _که گمان می‌کنم کمی تحلیل‌گر بودن را بلدم_ نظرم این است این بحران توزیع، با اصول اولیه‌ی انقلاب اسلامی و با آرمان مبارزان انقلاب، در تعارض است و اثرات ویرانگری برجای می‌گذارد. یکی از بازتاب‌های آن بر روی «بحران نفوذ» است که این بحران خطرناک‌تر از بحران توزیع است؛ زیرا بحران نفوذ یعنی نظام نتواند الگوی حکومتی خود را میان مردم نفوذ و بسط دهد. و نسل‌های تازه‌تر را قانع و رضامند نگه دارد. بگذرم. یادآور شوم من در نوشته‌های تحلیلی‌ام، با نگاه آزاد، به «آنچه هست» می‌پردازم نه «آنچه باید باشد» که این دومی، کار تئوریسینی‌ست، نه تحلیلی.

 

نکته ها:
همه‌ی ما باید:
گرمی‌ بگیریم،
گرما ببخشیم،
نور بتابانیم.

 

 

سلامی علی‌آقا غزلی

حقیقتاً سرشار ذوق شدم. چه عالی پیش می‌رود این پرسپولیس داراب‌کلا. تبریک مرا بپذیر و به دوستان‌ سرخ‌پوش تلاشگر ابلاغ کن. عکس نشان انسجام درونی تیم است. آفرین. آفرین.

 

 

حاج اکبر باقر سمت راست

پاسخ:

سلام جناب قربانی
می‌دانم که می‌دانی، اما می‌گویم.
اسم آقا سید علی اصغر، نامش «علی» است. چون نزد ایرانیان نام علی به تبرک امام علی _علیه‌السلام_ بسیار مبارک و ارزشمند است، گاه در خانواده‌های ایرانی برای سه فرزند پسرشان علی می‌گرفتند:
علی اصغر
علی اوسَط
علی اکبر
پس؛ نام کامل سید، علی‌ست که اصغر است.

 

ستون روزانه
دَه مجلس حرف
به‌ نام خدا. سلام. مرحوم محمدتقی شریعتی _که به سقراط خراسان مشهور است_ در صفحه‌ی ۳۳ کتاب «از چشمهٔ کویر، مجموعه ۲۳ سخنرانی» چنین گفت: «من ده ساعت مطالعه می‌کنم تا یک سخنرانی کنم، و بعضی‌ها یک ساعت مطالعه می‌کنند و دَه مجلس! حرف می‌زنند.» راستی من و شما چگونه‌ایم؟! بیشتر بخوانید ↓

 

پاسخ:
سلام سید
از دیدگاه شما، سوژه می‌گیرم. و یک نکته هم بگویم:

هرگاه حکومت‌ها با منطق درست و درایت، در فکر مردم رخنه (= رسوخ) کنند و نفوذشان را با رضایت عمومی همراه کنند، از «بحران توزیع قدرت» کاسته می‌شود. وگرنه دو بحران «توزیع» و «نفوذ و رسوخ» بر روی هم بار می‌شوند و تراکم می‌آفرینند. اما صد حیف که...

 

سلام جناب دهقان
موافق‌ام تحلیل بنویسی. نظراتم اینه:
۱. اختلاس _که معنی ربودن می‌دهد_ یک اقدام ماهرانه و با حربه‌ی فریب و اختفا است.
۲. پس نقش حراست ادارات، نقش صوری ست، یا کارشان را صرف امور دیگر...
۳. پس بازرسی چه کار می‌کنند....
۴. پس مدیران آن مجموعه چرا نقش نظارت و مدیریتی ضعیفی...
۴.بخشی هم علتش شخصی‌شدن سیاست توسط ذی‌نفوذان است
۵. چگونه است هر کجا موفقیت است به اسم خود جا می‌زنند ولی در این گونه دزدی‌ها و فساد....،  فرافکنی می‌کنند و خود را بی‌تقصیر.

 

زیارت جامعه کبیره

تسلیت می‌گویم این روز حزن و اندوه را. سلام بر امام هادی _علیه‌السلام_ که با آفریدن زیارت جامعه کبیره، شیعه را در راز و نیاز غنی فرمودند.

 

شرح عکس بالا:
این آقای انریکو آسکالونه است؛ باستان‌شناس ایتالیایی. او _که ایران را وطن دوم خود می‌داند_ معتقد است تمدن در جیرفت شکل گرفته است و بعد از آن به مناطق دیگر گسترش یافته... امروز در منبعی خوانده‌ام که این استاد دانشگاه در رُم، در این‌باره گفت:

«مُهرهایی که در جیرفت پیدا کردیم، وجود فرهنگ و روابط حمل و نقل و پیشینه‌ی این پیشرفت‌ها را نشان می‌دهد. به نظر من، فرهنگ در جیرفت ریشه دارد.» (منبع)

 

پاسخ:
سلام جناب جوادی‌نسب. کشکولی بگویم حاضرم برای قدیانی، رونویسی سه کتاب را انجام دهم، البته به دو شرط: ۱. کتاب از نوشته‌های نویسنده باشد، نه رونویسی و کپی‌برداری و شرح خواب و کرامات. ۲. در زندان سوئد باشد، نه کهریزک و مهریزک!

 

شرح عکس کتاب‌های بالا:

کتاب‌هایی که قاضی، برای قدیانی حکم بریده این سه کتاب است، جناب جوادی‌نسب.

۱. «حکایت زمستان» نوشته سعید عاکف، ۲. «داستان سیستان» نوشته رضا امیرخانی ۳. «دشمن‌شناسی» از  انتشارات انقلاب اسلامی. (منبع)

 

متن نقلی: «دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در واکنش به حکم دادگاه ابوالفضل قدیانی مبنی بر مطالعه و رونویسی از برخی کتاب‌های مرتبط با رهبر انقلاب واکنش نشان داد: انتشار آثار مرتبط با رهبر معظم انقلاب برای آشنایی با رأی و اندیشه و نیز زندگی و سیره اخلاقی و اجتماعی معظم‌له است و بکارگیری آن به عنوان مجازات یک مجرم، بدسلیقگی است. دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب هیچ توصیه ای به دادگاه هاجهت مطالعه اجباری آثار رهبر انقلاب توسط محکومان ندارد و این کار را مغایر با اثربخشی‌‌‌‌‌‌‌و‌‌‌‌روح‌کار‌‌‌فرهنگی‌می‌داند.» (منبع)

 

 

پاسخ:

سلام جناب عبدی
من کتاب‌های استاد ندوشن را دوست دارم. به‌ویژه کتاب خاطرات او از سریلانکا، که داستان هبوط حضرت آدم _علیه‌السلام_ را مطرح می‌کند.
بیفزایم از نظر من عرفان مبتنی بر شریعت، عرفان نجات‌بخش است و انسان را به آسمان پَرِ پرواز می‌بخشد. بی‌شریعت، هر طریقتی، تاریکی‌ست. عرفانی کاذب‌ است. سپاس.

 

نکته ها:

اما من  تا بگی «ف»
یاد مرحوم داریوش فروهر می‌افتم، نه، یاد فرح‌آباد!
یاد فرهاد می‌افتم، که برای شیرین، بر بیستون تیشه‌ها می‌زد، نه یاد فرح‌زاد!

آواز تیشه امشب از بیستون نیامد
گویا به خواب شیرین فرهاد رفته باشد

ای وای بر اسیری کز یاد رفته باشد
در دام مانده صید و صیّاد رفته باشد

 

قد و قواره اشخاص
من نظرم بر این است، ما دست‌کم با سه معیار می‌توانیم درباره‌ی اشخاص _چه سرشناس، چه گمنام و چه بدنام_ داوری کنیم، بهتر است بگویم ابراز نظر نماییم: معیار اسلامی، معیار ایرانی و معیار جهانی. با این پویه‌ی فکری، قد و قواره‌ی افراد اندازه‌گیری می‌شود.

 

۱. با محک و معیار دینی، کسانی به‌حق می‌توانند وارد اظهارنظر درباره‌ی افراد و افکار آنان شوند که واقعاّ دین‌شناس باشند و اسلام‌شناس. پس این معیار تخصصی‌ست و هر کس بآسانی نمی‌تواند مدعی شود اسلام‌شناس است و خیلی راحت حکم صادر کند.

 

۲. معیار ایرانی همان سه‌ضلعی نورانی پیام زرتشت است که اسلام هم آن را تأیید می‌کند. پندار نیک، گفتار نیک، کردار نیک. هر شخصیت شهیری اگر از این سه ضلع برخوردار باشد، می‌توان با این محک او را شناخت و شناساند.

 

۳. معیار جهانی یک محک عام‌تری‌ست و رها از برخی قید و بندهاست. بنابراین، با این معیار هم خیلی‌ها می‌توانند درباره‌ی خیلی از نامداران تاریخ و یا سرشناسان یک کشور و منطقه و دنیا، ابراز نظر کنند. در مورد معیار ایرانی متذکر شوم که حتی رهبری نظام نیز در فرمان پایه‌گذاری الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، به هر دو شاخص‌ آموزه‌های اسلام و فرهنگ و تمدن ایران توجه نشان دادند.

 

نتیجه: پس، اگر وارد داوری درباره‌ی اشخاص می‌شویم، این شگفتی شگرف را در چارچوب فکری‌مان جای دهیم. مثلاً اگر کسی در سه ضلع نورانی پندار، گفتار، کردار، نه فقط نیک نبود، بلکه تاریک‌اندیش بود، برای آن شخص به میزان دارایی‌های واقعی‌اش نظر دهیم. این‌گونه، قد و قواره باهم جناس می‌یابند. بگذرم.

 

ستون روزانه
بُز پیش‌آهنگ
 

به‌ نام خدا. سلام.
چونک واگردید گلّه از ورود
پس فتَد آن بُز که پیش‌آهنگ بود

توضیح: من از نوجوانی می‌دیدم بُزها همیشه جلودار بودند، هیچ‌وقت در پسِ گله نبودند، پیش بودند و پیشتاز. حال مولوی می‌گوید بُز که پیشقراوُل است وقتی ببیند گله به دنبالش نمی‌آید، و از جُوی و خار و تپه و رودخانه و سنگلاخ و موانع نمی‌پرد، بُز هم پس می‌افتد و تنها می‌مانَد و در خطر قرار می‌گیرد. این دو، _گله و بُز_ همیشه باهم باید به پیش‌ بروند. نه بُز به تنهایی و یکّه‌تازی قادر است پیش‌‌‌تر روَد، نه گله بی‌جلودار و بی‌ره‌نُما و بی‌راه‌بلَد می‌تواند ادامه‌ی راه دهد.

 

نکته: من گمان دارم اگر مثالاً حضرت موسی _علیه‌السلام_ به‌جای قوم بهانه‌جوی بنی‌اسرائیل، ملت باتمدن و با سَیر و سیرت ایران را داشت، آن‌همه سختی‌ها را آزمون نمی‌کرد. گرچه مشیّت الهی همان بود که آن پیامبر خدا، در آن سرزمین، ابلاغ امر الهی کند. اللهُ علمٌ. خدا می‌داند.
۲۰ اسفند ۱۳۹۷

 

 

شرح عکس بالا:

او خانم فرانسیسکا گیفی است؛ وزیر «امور خانواده، سالمندان، زنان و جوانان آلمان». او لباس رُفته‌گران (= پاک‌بانان) پوشید و به مناسبت روز جهانی زن، به میان کارگران شهرداری رفت و برای جمع‌آوری زباله‌ها کمک کرد. (منبع)

 

پاسخ:

جواب به جلیل قربانی:

 

۱. من از روحیات فکری ایرانیان پیش از زرتشت، بی‌خبرم. می‌دانم زرتشت در شاکله‌ی فکری و اخلاقی و ایمانی و یکتاپرستی ایرانیان بسیار تأثیر نهاد. و گفت به نور بگرایید و از اهریمن دوری گزینید و ایرانیان، به زرتشت، نه نگفتند و یکتاپرستی پیشه ساختند و چون قوم هم‌عصر حضرت موسی _ علیه‌السلام_  نه لجاجت کردند و نه بهانه‌تراشی‌ها.

 

۲. نام دیگر انسان، بشر است. و واژه‌ی «بشر» یعنی مژده. بشریت یعنی جُنبدگانی که به هم بشارت و مژده می‌دهند. ایرانیان به نظرم در مفهوم «بشر» بودن، بسیار پیشتاز بودند. آن هم به برکت حکمت، حکیمان و اندیشه‌های زرتشت. که البته، آن افکار پاک، توسط مُغ‌ها و شاهان ستمگر بدخواه از اصل و اساس خود تحریف شد. اما خدا را شکر بخشی از آن افکار رشید، به‌صورت پاک و پاکیزه به ما رسید. و ما اگر متمدن شدیم، چون این‌گونه با بزرگان طی کرده بودیم.

 

۳. بند مربع دوم شما، نیازمند شرح و نقد است که وقت نیست. بند مربع اول شما، اما کمی تا قسمتی ابرناکی‌ست. من معتقد به خاتمیت هستم، اما به شرط ایمان به استمرار امامت ائمه‌ی‌اطهار علیهم‌السلام. پس، پیشوا کسی‌ست که مردم را راه‌بَر به مقصد است. چنانچه ملت ایران همیشه، به بزرگان خود توجه داشت. نیز بگویم بَزک‌ مَزک نه فقط هنری نیست، بلکه خود یک «نیست» است.

 

 

خبر و نکته
امروز شنیدم _و نیز جهت اطمینان از  درست بودن خبر، در سایت معتبر خواندم_ که رئیس پیشین قوه قضاییه، _آیت‌الله صادق لاریجانی_ در پایان صدارت خود بر این قوه و در مراسم تحویل آن به رئیس تازه _حجت‌الاسلام رئیسی_ گفت: «اینجانب در طی ۱۰ سال گذشته برای دفاع از استقلال و اقتدار دستگاه قضایی به معنای دقیق کلمه، جنگیدم.» (منبع)

 

نکته: من چون سیاسی‌میاسی بلد نیستم، نمی‌دانم کدام استقلال؟! کدام اقتدار؟! و نیز با کی؟! یا کیا؟! جنگید. و اساساً و چرا باید جنگ و جنگیدن!؟ چرا نباید صلح و سازگاری!؟

پاسخ:

سلام جناب دکتر عارف‌زاده
نکته‌ی پُرملاط گفتی. من هم مانند شما در مصائب حیف و میل، در رنجم. اما یک نکته هم من بیفزایم به دنباله‌ی طعنه‌ی جون‌دار شما و آن این است: بدتر آن‌که کانادا _که تحت حاکمیت ملکه الیزابت انگلیس اداره می‌شود_ پناه‌گاه دزدان بیت‌المال و اختلاس‌گران ایران شده است. گویا آنجا را «گراند هتل» برای فراریان دزد اموال مردم ایران کرده است! بگذرم.

 

الیور توئیست

دیروز «الیور توئیست» را _که از روی رُمان چارلز دیکنز، ساخته شد_ بادقت دیدم. سرگذشت درام و غمگین این بچه‌یتیم در انگلستان. خلاصه‌ی یادداشتم از فیلم این است:

 

۱. یتیم‌ها باید الیاف طناب را باز می‌کردند، تا طنابی محکم‌تر برای کشتی ملکه‌ی انگلیس ببافند!

۲. بچه‌‌یتیم‌ها را می‌فرستادند، دودکش خونه‌ی اربابان را تمیز کنند!

۳. الیور توئیست _بچه‌‌یتیم‌_ یک اعتراض کرد، ارباب سریع نتیجه گرفت، گوشت زیادی دادید به او، باید نون‌خشک می‌خورد، نه گوشت!

۴. زن خدمت‌کار ارباب گفت از اون غذای مانده که به سگ می‌دیم، از این پس می‌دم به الیور توئیست یتیم.

۵. آنها _دادگاه و قُضات_ دلیلی برای دارزدن نمی‌خواهند، آنها دارزدن افراد را خودبه‌خود خیلی دوست دارند!

۶. سردسته‌ی باند تبهکار یهود _که دزدی به یتیمان یاد می‌داد_ به دختر اسیر کار اجباری، با اعتراض و داد و فریاد و خشم گفت: تو به یک چیز خطرناک فکر می‌کنی؛ آزادی!

۷. به یتیمان می‌آموختند اگر تو ندزدی، یکی دیگه می‌دزدد، پس بدزدید!

۸. آن باند حتی سگ را نیز برای دزدی آموزش می‌دادند.

۹. الیور توئیست _که سرانجام از دست تبهکاران نجات یافت_ در مخزن کتابخانه‌ی آن فرد ناجی گفت: بهترین کار برای آدم این است کتاب‌فروش باشد و نیز کتاب‌خوان.

 

سلام جناب جوادی‌نسب
بلی؛ این حرکت یک رخنه بود به تحلیلی که کرده بودم. و هر تحلیلی به لحاظ علمی قابلیت ابطال‌پذیری دارد. البته هنوز نیز نمی‌توانم چنین کاری را، فرضیه‌ایی رقیب برای «پوچ» کردن فرضیه‌ام، تلقی کنم. نشان به آن نشان که سال ۶۸ نیز، رهبری هیچ‌گاه در هیأت رئیسه خبرگان نبود، اما منتخب خبرگان شد، آن‌هم با پدیده‌ی گرایش به وصایت و گواهی اشخاص شاخص جلسه از توجه‌دهی‌های امام به آقای خامنه‌ای.

 

بنابراین من برداشتم هنوز همان است که رهبری از آقای شیخ صادق لاریجانی تجلیلی در حد «روز جایگزینی» دارد. اما به‌هرحال، مجلس خبرگان هم اعضایی شناور دارد، هم از نظر گرایش، هم به دلیل مرگ‌ومیر به علت سنّ و سالخوردگی. و هم تعدادی از آنان، چندان اخبار را به‌روز نمی‌گیرند.

پاسخ:

سلام سید
چهار نقد به تحلیل شما
۱. تحلیل‌گر نباید آرزوی خود را در تحلیل دخالت دهد. شما به‌جای ترسیم واقعیت‌های احتمالی پیش‌رو، از اشتیاق و آرزوی خود سخن گفته‌ای.
۲. در تحلیل نباید، دروازه‌ی تعدّد فهم و افزودن را بست. شما با قید «دو گزینه بیشتر نیست»، تحلیل خود را بسته نگه داشته‌ای.
۳. تحلیل‌گر، جای تئوریسین نمی‌نشیند که از «بایدها» بگوید، شما وارد بایدها شدی، که مخلّ تحلیل است.
۴. رونمایی ساختار قدرت در واقعیت و شکل چینش افراد در سیستم، در تحلیل شما غایب است، پس تحلیل شما یک تقاضاست، نه ترسیم فضا.

کجا بره سید؟ تیرنگ‌گردی! یا اِفرایی!؟ هفت‌کول! یا جِفت‌کوه؟

 

@
سلام جناب قربانی
نه. نه. آقاسید، پُرگنجایش است. با نقدهای من، نه فقط دلش نمی‌شکند، بلکه مغزش تولید تفکر نوین می‌کند. اگر ببیند دامنه‌ی سخنم، ژرف‌تر از دیدگاهش هست، با پذیرنده‌ترین خصلت می‌پذیرد. هرچند گاه، نپذیرفتن نیز خود، رفتاری عقلانی‌ست. کشکولی شما هم گاه طعم جدّی‌تر از جدّنوشت‌های شما دارد..

 

جناب محمد عبدی، من از طریق یک مثال تاریخی پاسخ پرسش شما را می‌دهم البته مختاری پذیرا باشید یا بر دیدگاه خود بمانید:

 

این‌که امام از میان آقایان خامنه‌ای و رفسنجانی _دو بال اصلی نظام در آن زمان_ چندبار پیش افراد شاخص از لیاقت رهبری آقای خامنه‌ای سخن گفت، نه از مرحوم رفسنجانی، دست‌کم یک دلیل آن این بود، میان این دو چهره‌ی سیاسی و مدیریتی کشور، صبغه‌ی حوزوی و فقاهتی آقای خامنه‌ای غلبه داشت بر آقای رفسنجانی. همین فرض را _تأکید می‌کنم فرض را_ برای آقایان رئیسی و لاریجانی تصور کن که از نظر من رهبری در توجهات اخیر، به نوعی آقای صادق لاریجانی را تجلیلی فقاهتی و علمی و عملی کردند. از همین‌رو گمانه‌ی من تبدیل به یک تحلیل شد. حالا یا درست، یا نادرست.

 

نکته‌ی عمومی: همیشه در تحلیل باید احساسات و علائق خود را ترک گفت، وگرنه سطح تحلیل به انگیزه فردی فروکاسته می‌شود.

 

شرح عکس بالا:

این، عکسِ یک ماشین لوکس و گران‌قیمت در تهران است. دارای رُندترین پلاک در ایران. یعنی: پلاک ۱۱. ۱۱۱. ۱۱. نمی‌دانم با ضابطه این پلاک را گرفت یا با ...؟ اگر ژیان و یا کَتِل‌کَش هم بود، نصب می‌شد را من نمی‌دانم.

 

شرح عکس را بیشتر برای راحتی دوست گران‌قدرم جوادی‌نسب می‌نویسم که قادر نیست دیدگان نازنین‌اش را بر روی آن بازبگشاید. (منبع)

 

پاسخ:

سلام جناب حجت‌الاسلام آفاقی
متن دغدغه‌آمیز جناب‌عالی را خواندم. آنچه به عنوان آموزه‌های اخلاقی برشمردی، نکاتی‌ست که هر عقل سلیمی آن را پذیراست. اما برای آن‌که در این فضای فکری و تبادل اندیشه _که به صورت طبیعی گاه به چالش و تفاوت‌های فکری و حتی بروز مواضع سیاسی می‌انجامد_ بهتر، بیشتر و مستقیم‌ به همدیگر تذکر دوستانه و حتی جدّی و منطقی بدهیم،  نظرم این است هر کس _به زعم و یا به یقین خود_ در هر پست و نظرات هم‌مدرسه‌ای‌ها، لفظ اهانت و یا متن اهانت‌آمیز مشاهده کرد، به‌صورت شفًاف در زیر همان پست به همان شخص تذکر دهد. این موجب می‌شود هم آن شخص، به ایراد و یا اشتباه خود پی ببرد و اگر دفاع و استدلال و توضیح و دلیلی دارد، در جواب بیان کند، هم از اطلاق آن به همگان جلوگیری می‌شود، و هم از کلی‌گویی دوری می‌گردد. این‌گونه اگر گردد، من فکر می‌کنم به حقیقت اخلاق و نصّ صریح قرآن نزدیک‌تر است و منفعت می‌آفریند. نفع همه‌ی‌مان در تذکر صمیمی به همدیگر است. زیرا خدای علیم در آیه‌ی ۵۵ ذاریات می‌فرماید:

وَذَ‌کِّرْ فَإِنَّ الذِّکْرَى تَنْفَعُ الْمُؤْمِنِینَ: و پند بده که اندرز، مؤمنان را سود دهد.

پاسخ:
سلام جناب صادق ولی‌نژاد
۱. خرسندم که نوشته‌های مدرسه را پی می‌گیری.
۲. دو نکته‌ات از نکات مهم و بحث‌انگیز سال‌های گذشته بوده و همچنان بر سر مفهوم نظارت، بحث و تضاد برپاست.
۳. اما پاسخم به سؤال شما:

 

الف. من اساساً معتقدم خبرگان رهبری باید از حالت یکدست روحانیت و مجتهدین خارج شود. زیرا مگر شرط رهبری فقط اجتهاد است که انتخاب و نظارت بر آن فقط از عهدۀ روحانیت برآید.

 

ب. انتخابات خبرگان از طریق نظارت استصوابی، کاملا به آریستوکراسی یک‌دست روحانیت (= نخبه‌گرایی صنفی روحانیان) می‌انجامد. حتی در درون روحانیت نیز همگان لایق ورود به این مجلس خواص نیستند.

 

ج. رفتارشناسی سیاسی از نظر من نشان می‌دهد، جُربزه زمانی بروز و ظهور می‌کند که آزادی فعل سیاسی، منتهی به «جُرم سیاسی» نباشد که در اسلام چنین جرمی وجود ندارد. نوعی بدعت است. زیرا اگر جرم بود، امام علی _علیه‌السلام_ در دادگاه شرکت نمی‌کرد که توسط یک قاضی عادی، و در پی درخواست یک شاکی، به محکمه رفتند.

تا اینجا به گمانم کفایت دارد و شرح بیشتر ندهم.

 

@

سلام سید
قانون اساسی وحی مُنزل نیست. نقد من به همان قانون اساسی بر می‌گردد که نیازمند بازنگری‌ست. از نظر جمهوریت نظام که ناظر بر مردم‌سالاری‌ست نه صنف‌سالاری، ما  باید «خبرگان ملت» داشته باشیم، نه «خبرگان حوزه». به همین دلیل سخن از آریستوکراسی به میان آوردم که بدترین نوع تبعیض سیاسی‌ست و حکومت را به صنف خاص وابسته می‌سازد.

 

بیفزایم مگر آن روز امام علی _علیه‌السلام_ علاوه بر مقام امامت _که نصب الهی‌ست_ حکومت را به علت درخواست مردم پذیرفتند، آن مردم فقط شیوخ و خواص بودند؟ پس خبرگان رهبری برای انتخاب و نظارت بر رهبر، باید حاصل جمع عقول ملت باشد، نه دست‌چینِ صنف روحانیت، آن‌هم فقط روحانیت یک جناح! و یک فکر!

 

ارباب حلقه‌ها
ممکن است فرصت نکرده باشید کتاب رُمان «فرمانروای حلقه‌ها» نوشته‌ی جی. آر. آر. تالکین، ترجمه‌ی رضا علیزاده، نشر روزنه را خوانده باشید؛ بنابراین خیلی فشرده برداشت آزادم از رُمان را می‌نویسم، شاید مفید افتد:

در این رُمان، نزاع و جنگ بر سرِ حلقه (=انگشتر قدرت) است که خیال می‌کنند مشیّت خدا حلقه را در دست کسانی قرار داده است که «نمایندگانِ خیر» هستند. یعنی الروند، گندالف، آراگوون. اینان، از طریق در دست کردنِ حلقه می‌توانند سائورون را _که نماد شرّ است_ نابود کنند. یعنی تعارض میان خیر و شرّ به مثابهٔ جنگ دائمی.

زیرا معتقدند اگر سائورون حلقه را از آنها بازپس بگیرد، پیروزی او آنی خواهد بود و مَصاف با او بسیارسخت خواهد شد، چون‌که سائورون مظهر شرّ است و چهره‌ایی مَخوف، که آدم‌ها مقهور و مجذوب قدرت او شدند؛ اما یک ضعف بزرگ دارد و آن این است از تخیّل خالی است. زیرا خیر می‌تواند فقط با نیروی خیال پیش برود که او ندارد.

نکته: شرّ از نظر نویسنده‌ی این رُمان یعنی درگیربودن با خود. و اوج شرّ یعنی نداشتن تخیّل و نداشتنِ قدرت برای درکِ دیگری؛ چون به خاطر درگیربودن با خود، خلائی در خود احساس نمی‌کند.

 

نکته ها:

من بسیار آثار خانم آن.ماری شمیل را دوست می‌دارم، به‌ویژه کتاب عظیم او «محمد مصطفی» صلوات الله، را.

 

@
سلام جناب حجت‌الاسلام آفاقی
بند ۳ متن شما درخور تأمل است و مهم. از این توجه‌دادن جناب‌عالی تشکر دارم. با بند ۱ شما حرف دارم.

در پایان این نکته را بیفزایم در اسلام، دست‌اندرکاران حکومت، هرگز مخدوم و ارباب مردم نیستند، بلکه پاسخ‌گو و مولودِ رأی مردم‌اند. آنان هم طبق سنت الهی و آیین دین مبین اسلام، وظیفه دارند نه فقط پاسخ‌گو که خادم مردم باشند. حقوق در اسلام دوسویه است نه یک‌سویه. مردم به قول امام «ولی‌نعمت‌»اند، مسئولان، خادمین ملت.

 

تذکر مدرسه‌ی فکرت:
لطفاً حریم و حُرمت «سادات» هم‌چنان مکرّم و محترم نگه‌ داشته شود. این نسل در پیش‌گاه شیعیان بسیار فضیلت و احترام دارد. مدرسه‌ی فکرت جایی برای تکریم بنی‌آدم است. امید است رعایت کنیم.

 

سلام جناب ولی‌نژاد
یاد شهیدان روستای‌تان اناردین، جاویدان. ملکوتیانی که برای ایمان و ایران ایثار جان کردند.

سال ۶۱ و ۶۲ و ۶۳ سه اناردینی هرسه با فامیلی معافی همسنگر من بودند. فقط اسم یکی از آنان ذهنم ماند شعبانعلی معافی. معافی دیگر فقط یادمه مویی مجعّد (= پیچ‌پیچی) داشت. اگر چنا‌چه این سه بزرگوار، شهید شدند، روح‌شان جاویدان، اگر هستند، سلامم را برسان بر آنان. ممنونم.

 

سلام آقاجعفر.

فرصت خوبی پدید آوردی تا یک نکته‌ی مهم عمومی بگویم:

هرگز نباید در تله‌ی خطرناک نژاد و توطئه‌ی شوم عربی_ایرانی کردن ملت ایران افتاد. ایرانیان هویت یکپارچه‌ی تردیدناپذیر دارند. تفریق کردن سادات، یک گام بسیار فریبنده است. مواظب باشیم چه می‌گوییم و روح بنی‌آدم را خراش نزنیم.

 

 

سلام و سپاس جناب شیخ جواد آفاقی
شرح باحوصله‌ای داده‌اید. نکات ارزنده‌ی جناب‌عالی دربرگیرنده‌ی سه پیام است که نظرم را بیان می‌کنم:

 

۱. عشق به اهل‌بیت _علیهم‌السلام_ را عالی فرمودید. با شما تماماً موافقم، زیرا روز عاشورا در سراسر ایران، میان همه‌ی ایرانیان از هر مذهب و دین، این عشق هویداست.

 

۲. من نیز معتقدم امام خمینی _رهبر کبیر انقلاب اسلامی_ بی‌مانندترین قیام را علیه‌ی سلطنت موروثی و ستمگر انجام دادند. و همین امام در وصیت از ملت تقاضای عفو از قصور و تقصیرها و کوتاهی‌ها کرده‌اند، که بزرگ‌ترین درس اخلاق سیاسی‌ست.

 

۳. آن «شُذوذات» که فرمودی، با جناب‌عالی اختلاف دیدگاه دارم. به نظرم نباید بگویید از سوی مردم، رعایت این حقوق دوسویه _هر چند با قید شُذوذ_ کاستی شده. به نظرم خود رهبری حتی به نظر نمی‌رسد در این بخش، مانند شما نظرشان چنین باشد. ملت ایران همیشه وفا کرد، صبوری ورزید، ایثار نمود و همه‌جا قدم پیش گذاشت. این عبارت اُخرای شما خیلی سنگین و به نظرم حرفی شاذّ است و من با این نگاه شما مخالفم.

با احترام و خرسندی از  این میانبحثی که به‌خوبی ترتیب دادید.

 

 

شرح عکس بالا:

امروز در محله‌ی‌مون نزدیک منزل‌مون وقتی برای کاری عبور می‌کردم، اقدام دلسوزانه‌ و مبتکرانه‌ی یک مغازه‌دار قمی نسبت به پرندگان را دیدم، فوری عکسی انداختم؛ تعبیه‌ی تخته‌ای بر تنه‌ی درخت با سیم‌پیچ کردن، جهت دانه‌دادن به پرندگان. ۲۱ اسفند ۱۳۹۷. درود بر این روحیه.

 

استان خیال (۴)
در استان خیال ایرانی‌بودن، لبنانی‌بودن، نروژی‌بودن، مکزیکی‌بودن و مصری‌بودن ملاک نیست، باید جهانی بود و بنی‌آدمی.
۲۳ اسفند ۱۳۹۷

 

زنگ شعر:

اما بیشتر داراهای بی‌درد روزگار، چشم‌تنگ‌ترین‌ها هستند و حریص‌ترین جُنبده‌ها و آزمندترین موجودها و محتاج‌ترین طمّاع‌ها. به‌ قول سعدی؛ این شیخ اجل و مرد دنیادیده و عارف شیدا:

از تنگی چشم فیل معلومم شد
کآنان که غنی‌ترند محتاج‌ترند

 

@
سلام. درست است دکتر عارف زاده . البته مقاومت بر سر ملیت و تعصبات نژادی و قومیتی هم، فراوان باقی می‌ماند، اما به‌سمت هضم شدن و کاستی گرفتن می‌انجامد

 

رفتارشناسی خبرگان
گمانه‌زنی‌ام این است؛ البته با قید «شاید».
۱. شاید نمی‌خواهند قداستی را که برای رهبری، قائل هستند، خدشه‌دار کنند.
۲. شاید در اختفاء و پشت‌پرده انجام می‌دهند اما نمی‌خواهند، عمومیت یابد.
۳. شاید روابط عاطفی مانع از درستی انجام کار باشد.
۴. شاید شاید شاید خودهراسی و یا دگرهراسی دارند.
۵. شاید ایرادی نمی‌بینند و عمل را بر وفق شرع و قانون می‌دانند.
۶. شاید به دلیل کِبَر سنّ از حیطه‌ی کار برنمی‌آیند.
۷. شاید ابزار نظارتی برای‌شان تمهید نیست.
۸. شاید مصلحت را در بقا و دوام و تحمل ضعف‌های محتمل می‌دانند.
۹. شاید خُبرگی‌شان در همین حد و میزان و دورنماست.
۱۰. شاید رهبری اصرار به نظارت دارند، ولی آنان ابا می‌کنند.
۱۱. و صد تا شاید دیگر که همه گمانه‌زنی‌ست. و هر شهروند نیز حق گمانه‌زنی را دارد. و من از این حق استفاده کردم. اللهُ علمٌ. خدا می‌داند. بگذرم و با قرآن مجید تمام کنم: ... وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ. و سرانجام کارها با خداوند است‏. بخشی از ( آیۀ ۴۱  سورۀ حج)
 

 

 

دربارۀ آیت الله احمد آذری قمی:

چیزهای زیادی از او می‌دانم، سه چیز که جیز نیست این است:

۱. اولین شغلش دادستان دادگاه انقلاب تهران بود.

۲. از بنیانگذاران و سرمقاله‌نویس‌های روزنامه رسالت بود.

۳. گفته بود اگر در شهری فقط یک کاندیدا هم هست و رقیبی برای رقابت تأیید صلاحت نشد، باید در انتخابات شرکت کرد، مثل این‌که یک گلابی می‌خوایی، و مغازه‌دار هم یک کیلو گلابی بیشتر ندارد.

 

پاسخ:
سلام جناب جوادی به قول مرحوم زرین‌کوب باید پله‌پله تا ملاقات خدا رفت. اما برخی‌ها چنان با آسان‌بَر به آسمان‌خراش می‌روند، که کمی بعد از آن‌سوی آن به پایین پرتاب می‌شوند... گویی گاهی از حرکت آرام حلزون درس‌ها باید گرفت آقا.

 

پاسخ:
سلام جناب صادق ولی‌نژاد اناردینی. از قحطی سال 1298 پرسیدی. من چندماه قبل کتاب دائرةالمعارف زندگانی امام خمینی را خوانده بودم، آنجا آمده بود امام خمینی _که آن سال قحطی نزدیک ۱۸ سال سن داشت، و در خمین بود_ با چشمان خود دیده بودند که در اطراف خمین, برخی از مردم از فرطِ گرسنگی، روی یک اسب مُرده ریختند، و گوشتش را برای خوردن با خود می‌بردند تا سر حد نزاع.