دین چیست؟

 

به قلم دامنه : به نام خدا. یک استناد پژوهشی: «علامه طباطبایی در این باره می گوید: «دین، عقاید و دستورهای عملی و اخلاقی است که پیامبران از طرف خدا برای راهنمایی و هدایت بشر آورده اند. دانستن این عقاید و انجام این دستورها سبب خوشبختی انسان در دو جهان است». حامد الگار، اسلام شناس نام آور معاصر نیز در تعریف دین می گوید: «دین مجموعه ای است از احکام و عقاید که خدای تعالی به وسیله پیامبران و کتب آسمانی برای هدایت انسان و برای وصول به سعادت دنیوی و اخروی در پیشگاه آدمی قرار داده است».

تعاریف یاد شده شامل مؤلفه های زیر است.

١. دین مجموعه ای است جامع و مرکب از: باورداشتها، ارزشها و اصول و قواعد رفتار. اعم از ارزشهای الزامی و غیر الزامی.

٢. دین دارای خاستگاه الهی است، و توسط سفیران برگزیده خداوند به بشر عرضه می شود.

٣. غایت دین نیکبختی دنیوی انسان و هم نیکفرجامی او در سرای جاوید و ابدی است.

نیز باید توجه داشت که تعاریف فوق ناظر به «دین حق» است، نه «دین محقق». بنابراین آنچه ساخته و پرورده ذهن بشری بوده و به نام دین عرضه شود، چیزی جز یک انحراف عقیدتی و فکری نیست و اساسا از دایره تعریف دین خارج است، هر چند به ناروا برچسب دین بر آن زده باشند.»

منشور اسلام ۴

اصل ۸ : هستی مساوی با طبیعت مادّی نیست، بلکه بخشی از جهان آفرینش را ماوراء طبیعت تشکیل می دهد که در اصطلاح قرآن "جهان غیب" نامیده می شود.

توضیح: همان‌طور که پدیده‌های مادّی به اذن خداوند در یکدیگر تأثیر می‌گذارند، همچنین موجودات غیبی نیز در جهان به اذن الهی مؤثّر می‌باشند. می توان به آیه های ۵ نازعات و ۶۱ انعام توجه داشت.

اصل ۹ : جهان _کلا" و جزءا"_ پدیده ای هدایت شده است و هر موجودی، در هر مرتبه که هست، به فراخور حال خویش از هدایت عامّ الهی برخوردار است.

اصل ۱۰ : نظام جهان بر پایه ی علت و معلول استوار است، و تأثیر پدیده ها در یکدیگر، به اذن و مشیّت الهی صورت می گیرد.

توضیح: دو آیه‌ی ۲۲ بقره و ۵۸ اعراف، نظام اسباب و مُسبّبات را اثبات می کند. و آیه ۵۰ طه، هدایت عام را.

اصل ۱۱ : نظام آفرینش، نظام احسَن و اکمَل است که به نیکوترین وجهی آفریده شده است.

 

اصل ۱۲ : مخلوق و مصنوع خداوند، هدفمند بوده و به عبَث خلق نشده است.

 

اصل ۱۳ : انسان موجودی است مرکّب از تن و روان که پس از مرگ، جسم او متلاشی می شود ولی روحش به اذن الهی باقی و جاودان می ماند.

 

اصل ۱۴ : هر انسانی با فطرت پاک و توحیدی آفریده می شود و هیچ فردی از بطن مادر، گنهکار و بدسِگال زاده نمی شود. به عبارتی دیگر، پلیدی ها و زشتی ها جنبه ی عرَضی داشته و معلول و عواملِ بیرونی و اختیاری است. بنابراین، اندیشه ی گناه ذاتی بشر، که در مسیحیت کنونی، مطرح است، بی پایه است.

توضیح: برای این چهار اصل بالا، به ترتیب می توان به آیه های ۷ سجده، ۱۴ مؤمنون، ۳ احقاف، ۱۰۰ مؤمنون و ۳۰ روم رجوع داشت.

ادامه دارد...

منشور اسلام ۳

اصل ۴ : از آنجا که عقل و وحی _هر دو_ حجت الهی هستند، هرگز تعارض حقیقی میان آن دو رخ نمی دهد، چنانکه علم و وحی نیز چنین اند.

توضیح: غالبا" منشاء تعارُض (میان علم و وحی) این است که علم به مرحله ی قطعیت نرسیده است، که فرضیه های علمی عجولانه به صورت علم قطعی تلقّی می شود، (به عنوان مثال مثلِ آن بخش نظریه نیوتن، که سالها بعد توسط انیشتین رد شد) لذا، تصورِ تعارض پیش می آید. زیرا بین علم و وحی هرگز تعارض رخ نمی دهد.

اصل ۵ : واقعیات جهان، جدا از اندیشه و تصور ما، وجود مستقل دارند و حقیقت، مَقوله ای ابدی و جاودانه است.
توضیح: یعنی نسبیت در حقیقت متصوّر نیست. مثلا" اگر انسان از طریق یکی از ابزار شناخت، واقعیتی را به عنوان "حقیقت" کشف کرد، باید گفت برای همیشه، حق و استوار است. شبیه ۲+۲ که ۴ می شود.

اصل ۶ : جهان مخلوقِ خداوند بوده (به اراده ی او آفریده شده) و کائنات لحظه ای از خداوند بی نیاز نبوده و نخواهند بود.

اصل ۷ : نظام کنونی جهان، نظامی ابدی و جاودانه نیست و روزی از هم فرو خواهد ریخت.

توضیح: نظام دیگری پدید می آید که همان نظام معاد و عالَم اُخروی ست. آیه ۴۸ سوره ابراهیم می فرماید: یَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَیْرَ الْأَرْضِ وَالسَّمَاوَاتُ ۖ وَبَرَزُوا لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ. یعنی: روزی که زمین (به امر خدا) به غیر این زمین مبدّل شود و هم آسمانها دگرگون شوند و تمام خلق در پیشگاه (حکم) خدای یکتای قادر قاهر حاضر شوند. در ضمن، آیه إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ (۱۵۶ بقره)نیز، اشارتی به همین حقیقت نهفته است.

ادامه دارد..

منشور اسلام ۲

اصل ۲ : دعوت پیامبران الهی در دو چیز خلاصه می شود: ۱_عقیده ۲_ عمل. بر هر مسلمانی لازم است در مورد عقاید خود به یقین برسد.

توضیح: از نظر دین، عقیده‌ی بدونِ عمل، و عملِ بدونِ عقیده، نجات بخش نیست. (=عقیده‌ی همراه با عمل)

 

کتاب «منشور عقاید امامیه"

اثر آیت الله جعفر سبحانی. عکس از دامنه

 

اصل ۳ : در اخذ عقاید و احکام دینی، بر دو حجّت الهی: عقل و وحی تکیه می‌شود.
 

توضیح: احادیث ائمه (ع) همگی تحت عنوان "سُنّت" از حجت‌های الهی می‌باشند. عقل و وحی حُجیّت یکدیگر را تأیید می کنند. امام کاظم (ع) وحی را "حجت ظاهری" و عقل را "حجت باطنی" شمرده است. (منبع حدیث: کُلینی، کافی، ج ۱، ص ۱۶)

ادامه دارد...

منشور اسلام

به قلم دامنه. به نام خدا. سلام.  ۱۵۰ اصل . من به لطف خدای متعال و عزت عاشورا، از امروز ششم ماه محرم ۲۵ شهریور ۱۳۹۷، هر روز، یک یا چند اصل از ۱۵۰ اصل شیعه ی اثنی عشری را با عنوان "منشور اسلام؛ عقاید شیعه امامیه" برای «مدرسۀ فکرت» تهیه و تنظیم کرده و بار می گذارم، باشد تا هم به دوستان بزرگوار «مدرسه فکرت» آگاهی برسانم و هم خشنودی خدای مهربان و رضایت اهل بیت عصمت و طهارت (ع) را فراهم کرده باشم؛ زیرا؛ معتقدم، معدن هدایت، آنان هستند و مخزن ایمان و رستگاری اینجا یعنی منشور شیعه است. من این ۱۵۰ اصول را از مطالعه ی کتاب "منشور عقاید امامیه" آیت الله جعفر سبحانی استخراج کرده ام که در مؤسسه امام صادق (ع) بر روی آن تحقیقات دقیق و عالمانه ای کرده اند. با سپاس و احترام. قم. تهیه و تنظیم: ابراهیم طالبی دارابی (دامنه)

 

آیت الله جعفر سبحانی

(Ja'far Sobhani)

 

منشور اسلام؛ عقاید شیعه امامیه

اصل ۱ : اسلام برای شناخت جهان و حقایق دینی، از سه نوع ابزار بهره می گیرد:

۱_ حسّ؛ که مهمترین آن حس شنوایی و بینایی است.

۲_ عقل و خرد؛ که در قلمرو محدودی بر اساس اصول و مبادی ویژه ای به طور قطع و یقین حقیقت را کشف می کند.

۳_ وحی؛ که وسیله ی ارتباط انسان های والا و برگزیده با جهان غیب است.

ادامه دارد...

دین چیست؟ پاسخ نسخه‌ی خطی دامنه

توضیح دامنه: به نام خدا. دیشب یکی از کاربران، از رفیقم سید علی اصغر پرسید: «دین چیست؟ پیدایش آن برای چیست؟». ایشان ضمن پاسخ به آن کاربر محترم، نظر من را هم طی تلگرامی جویا شد. آنچه در متن خطی زیر می خوانید جواب دامنه است به ایشان. به قول ملاصدرا همه‌ی موجودات در حرکت به سوی کمالاند؛‌ حتی سنگ.

یکتاپرستی و دموکراسی

سخم به بحث ۱۴ مدرسه‌ی فکرت: به نام خدا. با سلام و احترام، جوابم به بحث «یکتاپرستی و دموکراسی» این است:

 

 

۱- خدای یگانه هیچ گاه برای حکومت بر مردم به زمین نمی آید، او، این امر حاکمیتی، حکومتی و نظم بخشی به امور دنیوی را به خود انسان های روی زمین -که کشور کشور و دارای مرزهای بین الملل- شدند، واگذار کرد.

 

 

۲- فطرت بشر، یگانه پرستی است، و از قضا یکتاپرستی (=توحید) کاملاً به انسان می آموزاند که «یکّه سالاری بشری» و دیکتاتوری و خودکامگی  را نپذیرد. تا کسی هوَس فرعونی و خدایی کردن نکند!  همین گرایش طبعی و فطری بشری، موجب می شود دموکراسی (= حکومت مردم بر مردم) نزدیک ترین روش برای حکومت باشد.

 

 

۳- حکومت ها طبق اصل جامعه شناسی شناسی، رنگ و لعاب جامعهٔ خود را می گیرند. وقتی جامعه ای مذهبی بود، حکومتی را می پذیرد که در آن، حاکمیت  و قدرت نه فقط مانع از مناسک و آیین های آنان نباشد، بلکه این روند را هموار نماید.

 

 

۴- اختیار و آزادی تفویضی خداوند به انسان، ایجاب می کند که انسان های مؤمن و موحد و خداپرست، طبق آیهٔ سرنوشت در قرآن کریم، دموکراتیک باشند نه مستبد و اریستوکرات. همهٔ رفتارهای بزرگان اسلام -پیامبر و امامان- بر مبنای مشورت، نقش مؤثر بیعت، و رحمت و آسان گیری و استیفای حقوق همهٔ مردم بوده است، مثل آن قضیهٔ خلخال (=زیورآلاتی که زنان آن زمان بر پای خود نصب می کردند) از پای آن زن یهودی در نیاوردن، در بیان رسا و هشدارآمیز امام علی (ع)،  که از هدف انسانی و غیرتبعیض آمیز حکومت های مطلوب است.

نماز؛ یک فرصت بزرگ برای انسان

به قلم دامنه. به نام خدا. در کتاب «انسان‌شناسی قرآنی» اثر استاد شهید آیت الله مرتضی مطهری مطلبی مهم دربارۀ نماز است که حیفم آمد در ایام محرم الحرام، ماه حُزن و پیام و عشق بازی با خدای متعال، به اشتراک نگذارم. من چند صفحه ی این اثر بسیارمهم را خلاصه کرده و در اینجا می نویسم. ایشان می گوید:

 

نماز ظهر عاشورا

به امامت امام حسین (ع) و یاران باوفا

 

انسان نماز می خواند نه برای این که خدا فراموش نکند که چنین بنده ای دارد، بلکه برای آن که  بنده فراموش نکند که خدا دارد و بنده است... یک نکته این است که در نماز این فایده و اثر بار است که به پا دارندۀ سایر مقررات است... [چون] نماز انسان را از کار بد باز می دارد. شهید مطهری همچنین می گوید: در روایات ما آمده که نماز فقط به آن اندازه قبول است که حضور قلب در آن باشد... هر اندازه [حضور قلب] نباشد گرچه تکلیف ساقط شده ولی دیگر اثر را ندارد... نمازِ بدونِ حضور قلب نمازِ دورانداختنی است، عقوبت ندارد ولی هیچ و پوچ است.

 

ایشان همچنین می‌گوید: حدیث داریم که نوافل از آن جهت مستحب شده است که غفلت های نمازهای فریضه را جبران کند. و در ادامۀ همین بحث نماز، سخن بسیارلطیفی از شهید ثانی (فقیه عالی مقام) می آورَد از کتاب اسرار الصلوة وی که فوق العاده دلنشین و اثرگذار است. مطهری از آن فقیه چنین می گوید: تعبیر این مرد فقیه عالی مقام این است که «الصّلاةُ بابُ الذّکر». نماز دروازۀ ذکر است. «والذّکرُ بابُ الکشف» و یاد خدا دروازۀ مکاشفه است. و «والکشفُ بابُ الفَوز الاکبَر» و مکاشفه دروازۀ بزرگترین رستگاری هاست. (رسائل شهید ثانی، چاپ قدیم. ص ۱۰۵)

حکومت مُسانخ

به قلم دامنه. به نام خدا. حکومت مطلوب علامه محمدرضا حکیمی، چه نوع حکومتی‌ست؟ حکومت مُسانخ؛ یعنی حکومتی که با حکومت معصوم، سنخیّت و شباهت داشته و عناصر حکومت معصوم در آن باشد. من خلاصه‌ای از آن را درین پست می‌نویسم. وی در  تفسیر حکومت مُسانخ در ص ۲۶۲ کتاب «راه خورشیدی» نوشته‌ی محمد اسفندیاری چنین می‌گوید:

"حکومت معصوم حکومت خداست زیرا معصوم، احکام واقعی را می‌داند و... قاطعانه اجرا می‌کند و جامعه‌ی انسانی را به سعادت مطلوب می‌رساند. تداوم این فلسفه الهی-سیاسی در عصر غیبت به تحقق یافتن حاکمیت مذهبی است، نه جز آن. و حاکمیت مذهبی همان حاکمیت مُسانخ است... مصداق صحیح حکومت مذهبی در عصر غیبت، همان حکومت مُسانخ است، نه جز آن. یعنی نزدیکترین و شبیه‌ترین انواع حکومت‌ها به حکومت معصوم. و به عبارت دیگر، حکومتی که بتواند مصداق عهدنامه‌ی مالک اشتر باشد. چون مالک اشتر معصوم نبود و امام علی بن ابی طالب (ع) معیار حکومت‌کردن به نام اسلام را برای او در عهدنامه نوشته است. پس تنزُّل‌کردن‌ از معیارهای عهدنامه‌ی مزبور،  تنزُّل از اسلام است در اجرای غیرمعصوم."

تحریم توهین به صحابه

متن نقلی: «به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت (ع) ـابناـ شورای عالی اسلامی الجزائر بار دیگر بر تحریم توهین به صحابه رسول اکرم (ص) و حفظ حرمت همسران ایشان تأکید کرد. شورای عالی اسلامی الجزائر ضمن تاکید بر این مسأله، آن را نوعی توهین آشکار نسبت به پیامبر(ص) و مغایرت با ایمان دانست.

 

نقشۀ الجزایر

 

این شورا ضمن صدور بیانیه‌ای، بر فتوای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تحریم توهین به صحابه و لزوم حفظ حرمت همسران پیامبر تأکید کرد. همچنین شورای عالی اسلامی الجزائر این فتوای صادر شده از مرجع بزرگ شیعیان را تأیید کرد و از این اقدام مبارک در جهت اتحاد ملت استقبال کرد.» پایان نقل قول. (منبع)

اَعلمِ عُلمابودن در مکتب شیعه

به قلم دامنه. به نام خدا. یک روز _نمی دانم کی؟_ گزارشِ توصیفی-انتقادی در مجلۀ خواندنی های سال ۱۳۳۳ هجری خورشیدی را به بر حسب کتاب «برگ هایی از تاریخ حوزۀ علمیۀ قم» نوشتۀ حجت الاسلام رسول جعفریان را مطالعه و یادداشت برداری می کردم. گزارشگر آن مجله، خود یک دانش آموختۀ حوزه و ملبّس به لباس روحانیت بود و متن آن نشان می داد به ریز و بم حوزه بخوبی آشناست. دیشب، این قسمت، در مرور مجددم به آن، رؤیت شد. دیدم بحث جالبی ست. لذا سه فراز آن را به شوق تایپ کرده، به اشتراک گذاشتم تا دامنه خوانان فهیم و شریف نیز، در آن تفکّر و تأمّلی کرده باشند:

 

کمتر مذهبی در دنیا تا این حد برای انتخاب پیشوای مذهبی شیعه، شرایط منطقی قائل شده است... مثلاً... از غیبت کبری تا کنون بر طبق موازین مذهبی شیعیان، هر مردی که در فهمِ احکام الهی اَعلمِ عُلما باشد و در تمام عمر خطایی از او سر نزده باشد، مرجع تقلید یعنی پیشوای مذهبی ما شیعیان خواهد بود. (متن گزارش، ص ۱۸۵)

 

یک طلبه در تمام مدت تحصیل یک شکمِ سیر به خود نمی بیند. (ص ۱۹۰)

 

می گویند فقیه پس از مجتهد شدن، به شهر خود برمی گردد و احکام دین را به مردم می آموزد. من با نهایت احتیاط یادآور شدم که ای بزرگواران باید دینی باشد تا احکامِ دین مورد پیدا کند... (متن گزارش، ص ۱۸۸)

امام صادق رئیس مذهب شیعه

به قلم دامنه: به نام خدا. امشب ۲۵ شوّال، شهادت امام صادق آل محمد _صلّى ‌الله‌ علیه‌ و‌ آله و سلّم_ است. این گونه خودمونی این پست را می نویسم: کوچیک که بودم، در مکتبخانۀ مرحوم پدرم، از مرحومه مادرم زهرا آفاقی می شنَویدم که از شاگردان قرآنش به شوق و ذوق می پرسید و پاسخ می شنَوید:

خدا چندتا؟ یکی.

معصوم؟ ۱۴ تا.

اصول دین؟ ۵ تا.

فروع دین؟ ۱۰ تا.

امام اول؟ علی

امام دوم؟ حسن

امام سوم؟ حسین

و ...

ونیز می پرسید:

رئیس مذهب؟ امام صادق.

 

من که قافِ صادق را «خ»می شنیدم خیلی خنده ام می گرفت؛ گرچه خود نیز ضعفی دیگر داشتم و آن این بود تا پارسال! آفتاب را «هِفتاب» می گفتم. و چِشم را «تِش». و نیز «شیخ سعید شعبان» رهبر فقید جنبش توحیدی اهل تسنُّن لبنان را «سخ شعید سعبان»! می خواهم از این خاطره ام _که برایم جلوه دارد و بی نهایت مزّه_ سه چیز را بگویم:

 

می خواهم بگویم: با آن که شیعه هستیم، امّا امام صادق را در حد دوسه تا روضه!! و مصیبت و داستان های خرافه، به مردم شناساندیم! که همان گونه که قاف را خا تلفّظ می کنند، آن امام همُام و اُسوه را هم، به اشتباه می دانند. حال آن که، مرحوم ذبیح الله منصوری در کتاب «مغز متفکر شیعه» چیزهایی از امام صادق _علیه السّلام_ می گوید که مغز انسان سوت می کشد، که چرا از این همه دانش و ارزش امام جعفر صادق (ع) غافل بودیم و هیچ نمی دانستیم.

 

می خواهم بگویم: قرآن را با عترت مطالعه کنیم. و عترت را با قرآن. این دو گرانبهاء، عِدلِ و عین هم اند. از هم جدا نکنیم این دو ثقلِ اکبر را.

 

امام صادق (ع) آفتاب تفکرات مذهب شیعه است. آیا کی و چه وقت می خواهیم از این آفتاب نور بگیریم!؟ به جدّ بگویم کارکنان مؤسّسۀ شیعه شناسی اسرائیل غاصب، بیشتر از بسیاری از ایرانی ها، روی امام صادق کار کرده اند، که چرا آن امام آن همه درخشش داشت و دارد و آن همه سخن و حدیث و فقه از ایشان تولید شده است و مبنای فقه شیعه.

 

آیا نمی خواهید از «Lionel Messi» [لیونل مِسی] فوتبالیست آرژانتینی، بیشتر به امام صادق تان عشق بورزید و او را بشناسید و بشناسانید و گفته هایش را نقل کنید و کتاب ها و سخنانش را در کناردستِ اتاق تان بگذارید و با آن خو و خصال برگیرید؟ بگذرم و چهار سخن ارزنده و متفکرانه از دریای سخنان گوهربار آن رهبر شیعه، پیشوای صادق را هدیه کنم و التماس دعا در این شب و روز عزا:

 

سخن یکم: «پشیمان ترین شخص در روز قیامت، کسى است که براى مردم از عدالت سخن بگوید، اما خودش به دیگران عدالت روا ندارد.»

 

سخن دوم: «خداوند اُمتى را عذاب نخواهد کرد، مگر در وقتى که نسبت به حقوق برادران نیازمند خود، سستى نمایند.»

 

سخن سوم: «یک ساعت اندیشیدن در خیر و صلاح، از هزارسال عبادت بهتر است.»

 

سخن چهارم: «ثروتمندی و عزّت، سیر و گردش می کنند، پس هرگاه به موضع توکّل دست یافتند در همانجا اقامت می گزینند.»

بحثی پیرامون آبرو

پاسخ دامنه به بحث آبرو. به نام خدا سلام. ضمن قدردانی از جناب دکتر شیخ باقر که سؤال عظیمی را در پیشخوان مدرسه طرح کردند، پاسخم را در ۸ بند به اختصار می‌نویسم:

۱- واژه: آبرو را «عِرض، منزلت، مایهٔ سرافرازی» معنا کرده اند. پس در لغت آبرو بوی حیثیت، عزّت و حُرمت می دهد.

۲- انسان از نظر من ذاتی، آبرو دارد. و مؤمنان و نیز درستکاران جهان، علاوه بر آبروی ذاتی، از آبروی اکتسابی برخوردارند که ریختن این منزلت و شرافت، بسی کریه و مستوجب عذاب الیم (=خیلی دردناک) است.

۳- من شخصاً معتقدم هر جُنبده ای در زیر جلد(=پوست) خود اَسرار و احترام ، نهان ساخته است، که هرگز نباید این جلد جُنبده را آسیب زد که اسرارش بیرون بریزد و قدر و ارزشش تباه شود. انسان خطاکاره، خدا خطاپوش.

۴- آیا شنیده اید زمینی را که خیلی سفت و نفوذناپذیر باشد، و کلنگ در آن فرو نمی رود را «عزّت و عزیز» می نامند؟ آری، آبروی انسان همین گونه است، پس با کلنگ تهمت این زمین خدادادی را سوراخ نکنیم. و با بیل اهانت ها و دروغ بستن ها، بر این عزت آدمی جراحت نیافرینیم.

۵- من چون مانند شما همکلاسی های عزیزم با اعتقادات دینی زندگی می کنم، استناد مُتقن من، قرآن است که می فرماید: «وَ لقَد کرّمنا بی آدَم». خدا روحش را در ما دمید و به ما کرامت عطا کرد، این یعنی احترام به نفس. (به سکون حرف فاء)

۶- برای بند ششم مثال می آورم: چرا خدای متعال حکیم برای اتهام زنی به آن عمل «شنیع و کربه» شروط سختی قائل شدند، که باید چهار شاهد با چشمان خودشان صحنه را دیده باشند و به سوگند با قرآن شهادت دهند تا اثبات شود؟ و الا شلاق و تازیانه می خورند. این چیزی نیست جز حفظ آبروی انسان که مایه اصلی سرفرازی اوست، پس با آبروریزی موجبات سرافکندگی هیچ کسی را فراهم نسازیم. خدا ستّارالعیوب است چون آبروی بندگان را محترم می شمارد.

۷- خدشه کردن منزلت افراد، خصوصاً انسان های درست کردار، مانند نفوذ مخفیانهٔ آب به زیر یک ساختمان باعظمت است، اگر ادامه یاد مانند سیل بنیان افکن، آن را منهدم و منهزم می کند.

۸- ریشهٔ آبروریزی چیست؟ یعنی چه عواملی سبب ساز آبروریختن است؟ به عقل اندک م در این فرصت کوتاه، این هاست: حسادت، بی تقوایی، بی پروایی از خدا و روز حساب، کینه، تسویه حساب شخصی، انتقام جویی، رقابت کاذب، هوس های خیالی، شیطان زدگی، بدتربیتی، سادیسم، آزاررسانی، تحریک دیگران، وابستگی به مقام و پول ومکنت، و در یک کلام جدا از خدا زندگی کردن. با اعتذار. ابراهیم طالبی دارابی.۱۶ مرداد ۱۳۹۷.

دین چیست؟

 

توضیح دامنه: به نام خدا. دیشب یکی از کاربران، از رفیقم سید علی اصغر شفیعی دارابی پرسید: «دین چیست؟ پیدایش آن برای چیست؟». ایشان ضمن پاسخ به آن کاربر محترم، نظر مرا هم طی ارسال سؤال جویا شد. آنچه در متن دستخط می خوانید جواب من است به سید علی اصغر. یک جمله از متن دستخط نیز بگویم: به قول ملاصدرا همۀ موجودات در حرکت به سوی کمال اند؛ حتی سنگ.

رُمان مِسیا

به قلم دامنه. به نام خدا. این هفته فرصتی بیشتر یارم شد تا دو رُمانِ گریزپا و مِسیا را بخوانم. طبق معمول، برای تقویت حسّ کتابخوابی در خوانندگان شریف، به چهارنکته از مسیا می‌پردازم و به شرح کوتاه:

 

مِسیا یعنی موعود؛ نام حضرت محمد (ص). مثل ایلیا یعنی عظیم و عالی؛ نام امام علی (ع) هر دو اسم در انجیل حضرت عیسی مسیح (ع). این رمان نوشته‌ی مصطفی موسوی گرمارودی‌ست. از مؤسسه‌ی میسا. تهران. چاپ اول ۱۳۸۸. سی و شش فصل در ۶۲۴ صفحه.

 

رُمان مِسیا. عکس از دامنه

 

رُمان مِسیا از زبانِ بلال بن ریاح حبشی _اولین مؤذّن منتخب پیامبر اسلام_ چگونگیِ ظهور اسلام و طلوع حضرت خاتم الانبیاء (ص) در عصر خفقان، بربریت و جاهلیت حجاز را روایت می کند و با گذر طولانی و عالی از سرگذشت و سرنوشت پدر و مادر بلال (ریاح راهب برنابایی حبشی و حمامه‌ی حبشی) و شرح غمبار بردگی و رنج مِحنت زنان و مردان آن دیار، به رویدادهای مهم تاریخ اسلام تا زمان رحلت حضرت رسول الله (ص) می‌پردازد.

 

 

بلال حبشی -که سلام خدا و همۀ ماها بر او باد-  در عصر عمر خلیفه‌ی دوم، به لاذقیه‌ی دمشق تبعید شد. او در همان بندر که به همراه همسر پیرش در بدترین وضع در حصیر و شن زندگی می‌کند، خاطرات خود را مکتوب و رنج‌ها و بلاهایی که بر سر یاران خالص پیامبر آمده است را برملا می‌نماید. کتابی خواندنی، پُرنکته، بشدت جذّاب و دلکش.

 

 

در صفحه‌ی ۶۹ بلال می‌گوید: افراد شاخص یاران رسول الله (ص) را در دورۀ خلیفه ها می‌کُشتند، ولی می‌گذاشتند به گردنِ اَجنّه و اَجانین (=جنّ‌ها) مثل سعد بن عُباده را.

 

در صفحه‌ی ۸۳ ریاح پدر بلال می‌گوید: در حبشه می‌گویند بدون دلیل می‌توان با کسی دوستی کرد اما دشمنی بدون علت و دلیل امکان ندارد.

 

 

در صفحه‌ی ۱۳۷ بلال می گوید: من در لاذقیه به دستور خلیفه تبعیدم اما معاویه والی شام است و در ظرف های نقره و طلا غذا می خورد. از محبوبم رسول خدا شنیدم که می گفت: دنیا، زندانِ مؤمن و بهشتِ کافر است.

 

در صفحه‌ی ۴۷۹ و ۴۸۳ بلال از دوستش ابوذر غفاری می‌گوید: ابوذر اولین کسی بود که به صورت هُبل (=بُت بزرگ) تُف انداخت و در کنار کعبه او را تا سرحدّ مرگ کتک زدند و او سه بار این کار را تکرار کرد، اما همین ابوذر که پیامبر او را آن قدر دوست داشت، در زمان خلیفۀ سوم (عثمان) به بدترین جا یعنی صحرای رَبذه تبعید می شود. حال آن که پیامبر دربارۀ ابوذر گفته بودند: «آسمان بر کسی سایه نیفکنده و زمین، احدی را نپرورانده که راستگوتر از ابوذر باشد.»

 

رُمان گریزپا. عکس از دامنه

 

اما رُمان گریزپا. اثر خانم آلیس مونرو کانادایی ست. نویسندۀ برندۀ نوبل ادبیات. ترجمۀ شقایق قندهاری. چاپ چهارم ۱۳۹۳. (تهران، افق، ۱۳۸۵) در ۱۹۲ صفحه.  مونرو خالقِ مجموعه داستانِ «فکر می‌کنی کی هستی؟» است. در داستان های او «دانای کُل» همیشه در پی یافتنِ معنا و مفهومی برای این جهان و زندگی ست. مونرو به شخصیت مرد در داستان هایش احترام می‌گذارد اما همزمان شخصیت زنانِ داستانش، به مراتب پیچیده‌ترند.

مکتب انتظار و آثار آن

به قلم دامنه: به نام خدا. از باورهای دینی‌ شیعیان ظهور منجی است که چند جمله‌ای در این‌باره می‌نویسم: انتظار (=چشم‌به‌راه ماندن) برای یک رویداد بزرگ است. رویدادی دینی و تکان‌دهنده که در آن یک انسان کامل ظهور می‌کند و بشریت را در احیای حقیقت راه‌بَری می‌نماید و در هدف بزرگ مدد می‌رساند. ممکن است عقل معیشت‌اندیش و محدود ما آن‌چنان نتواند به رمز و راز این حکمت و پنهانی ماه تابان اسلام، یعنی حضرت مهدی موعود _عج‌الله_ نفوذ کند، اما این باور و ایمان، انسان‌های منتظر را در شوق، امید، رغبت، کشش و جذَبه نگه می‌دارد.

 

زادروز فرخنده و سرشار از نوید و مژده‌یِ امام غایب و رهبر غایت، حضرت ولی عصر بر پیروان خجسته و پُربرکت باشد. در زیر انتظار مهدی موعود از نظر دکتر علی شریعتی را _که متنی گزیده‌شده است_ پیوست می‌کنم:

 

«انتظار یکی از زیباترین و عمیق ترین جلوه های روح فراری و بی آرام انسان است. آدمیزاده هر چه انسان تر، چشم به راه تر می شود. این یک حقیقت زیبایی است که همواره می درخشد... در تشیع موعود منتظر مهدی است... رسالتی را که پیامبر آغاز کرد و پس از مرگش نگذاشتند علی و فرزندانشان ادامه دهند و حکومت و امامت مردم را غصب کردند او خواهد گرفت و ادامه خواهد داد... برای استقرار عدل و احیای حقیقت می آید. این یک رسالت اجتماعی، سیاسی و اعتقادی و بشری است و او خود یک بشر است اما روح منتظر انسان که همواره بی قرار غیب و فراری به ماوراء است نمی تواند تصویر بشری و رسالت این جهانی مهدی موعود را نگاه دارد. پس او را و کارش را در هاله ای از ماوراء واقعیت غرقه می سازد.»