ثمرۀ یأس

دامنۀ کویر

 

گفت و گوی چشمه با سنگ خارا

 

به نام خدا

 

جدا شد یکی چشمه از کوهسار

به رَه گشت ناگه به سنگی دچار

 

به‌ نرمی‌ چنین گفت با سنگِ سخت‌:

کرم کرده راهی دِه ای نیک‌بخت

 

جناب اجل کش گران بود سر

زدش سیلی و گفت‌: دور ای پسر!

 

نشد چشمه‌ از پاسخ‌ سنگ‌، سرد

به کندن در استاد و اِبرام کرد

 

 

بسی کند و کاوید و کوشش نمود

کز آن سنگ خارا رهی برگشود

 

ز کوشش به‌ هر چیز خواهی رسید

به‌ هر چیز خواهی کماهی رسید

 

برو کارگر باش و امّیدوار

که از یأس جز مرگ ناید به‌ بار

 

گرت پایداری ست در کارها

شود سَهل پیشِ تو دشوارها

 

(گنجور: ملک‌الشُعرای بهار)

اگر خدا گذشت نمی داشت

حق و سهم بدن

 

پست مشترک کویریات و لیف روح

 

به قلم دامنه. به نام خدا. ما به مدَد اجزای بدن _از موی سر تا ناخن_ نفَس می کشیم و حیات داریم. آیا حق و سهم این نعمت های خدادادی را بدرستی می پردازیم؟ چندنمونه می آورم و به نظر شخصی خودم، بخشی از حق و سهم هر یک را می گویم، باشد تا مفید افتد؛ هم بر خودم، هم بر خوانندۀ شریف دامنه. این؛ اول نهیب بر خودم است و سپس اگر سزاوار بود بر خوانندگان شریف مان:

 

 

 

معده؛ که گوارش ما را برعهده دارد. حقّش کم خوری و بِه خوری ست.

 

 

چشم؛ که دیدن و خواندن را بر ما مهیّا می کند. حقّش حیاء است و احیاء.

 

 

گوش؛ که قدرت بی نظیر شنیدن را در ما می آفریند. حقّش پاکی در دریافت هاست و نقل ها.

 

 

مغز؛ که نعمت مرموز تفکر را نصیب مان می سازد. حقش مطالعه است و فکرآفریدن، تا سلول خاکستری مغز دچار کهولت و زوال نگردد.

 

 

اُنس با خدا

 

 

عقل؛ قدرت خیره کننده در وجود بشر است. حقش استیفای هویت انسانی ست و نگرش توحیدی.

 

 

روح؛ که امانت خدا نزد انسان است. حقش تغذیۀ معنوی ست و کمال طلبی.

 

 

دست و پا؛ که بزرگترین عامل حرکت افقی انسان است. سهمش کردار پاک است و دست درازی نکردن به حقوق مردم و پانگذاشتن بر روی حق و پایمال نکردن چارچوب های شرع و عرف.

 

 

جسم سالم؛ که کمک می کند رفتار را در خود قوام بخشیم. حقش کسب حلال است و دانش احکام خدا. (مثلاً قدیما، کاسب ها، در درس مکاسب علمای شهر شرکت می کردند، یک چیزهایی از معاملات حلال را کسب می کردند تا ربا نخورند و سوداگر نشوند و حرام خوری نکنند)

 

 

زبان و لب و دندان؛ که بشر درمانده است از برکات فراوان آن. زبان بدون لب و دندان لال می ماند و در کام می چسبد. حق شان سکوت در جای خود، فریاد در مکان خود و صوت و صدا شدن در زمان خود است.

 

 

و قلب و خون و خیال و ... قِس علی هذا و مانند اینها.

 

 

گاه به گاه، ما، به این حق و حقوق نمی پردازیم، ولی خدای مهربان چون بخشنده است، از تقصیر ما درمی گذرد. وای اگر خدا، گذشت نمی داشت. خدا، دوست دارد که دوستدارانش از گناه برگردند و متنبّه شوند و توبه کنند. توبه؛ راه که نه، بلکه اتوبان عریض حرکت به سمت خداست.

 

 

امام حسین _علیه السّلام_ در دعای عرفه، خیلی خیلی زیبا، این اجزای انسان را توصیف کرده اند، که وقتی بر روی آن، خیره می شویم و می اندیشیم، درمی یابیم حضرت سیدالشّهداء چه عرفان عمیقی داشتند. چه خداشناس بزرگی بودند. و همین بود که منتخَب و منتجَب خدا در عاشورا شد؛ تا عشق بیافریند. تا توحید بیاموزد. تا ندای عزّت و آزادی و حق طلبی سر دهد. هان! همین.

گل کجا بویا شود؟

دامنۀ کویر

 

تا نبیند رنج و سختی مرد کی گردد تمام

تا نیابد باد و باران گل کجا بویا شود

 

(ناصر خسرو قبادیانی)

 

=====

لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِی کَبَدٍ

به راستى انسان را در رنج و مِحنت کشیدن آفریده ‏ایم

 

(سوره البلد - آیۀ 4. ترجمه خرمشاهی)

جامۀ قناعت و خوددارى

 

دامنهٔ دعا

 

دامنۀ کویر

 

به قلم دامنه. به نام خدا. برای هر یک از ما، یکی از خاطره های قشنگ ماه رمضان، دعاهای کوتاه و قصار روزهای ماه مبارک رمضان است، که هر کس با طبع و لحن و ذوق و حال درونی خود آن را زمزمه می کند و روحش را می نوازد.

 

 

من دعای برخی از روزهای سی روزۀ این ماه را بیشتر دوست دارم، که یکی از آنها همین دعای روز دوازدهم است و نیز دعای روز سوم که از نوجوانی قنوتم نمودم. خیلی پُرمضمون، صمیمانه و پیام بخش و حرارت دهنده است. این دعا و ترجمۀ رسای آن تقدیم دامنه خوانان شریف می شود:

 

 

متن دعای روز دوازدهم ماه مبارک رمضان

 

 

خدایا زینت دِه مرا در آن، با پوشش و پاکدامنى؛ و بپوشانم در آن، جامۀ قناعت و خوددارى؛ و وادارم نما در آن، بر عدل و انصاف؛ و آسوده‌ام دار در آن، از هر چیز که می‌ترسم؛ به نگاهدارى خودت اى نگه‌دار ترسناکان. والسلام.

کورِ خود و بینای مردم نباشیم!

ماه خُجستۀ رمضان

 

به قلم دامنه

 

کویریات دامنه

 

26 اردیبهشت 1397

 

 

به نام خدا. امشب؛ چهارشنبه شب، 26 اردیبهشت ماه 1397، بازهم بوی قشنگ سحر می آید و یاد زیبای خاطره ها، مادرها، خواهرها، زحمت ها، پخت و پزها، بوی اشتهاآور افطاری ها و در یک کلمه آغاز بهترین روزها و شب ها و سحرها و اذان شادی بخشِ مؤذّنه ها.

 

 

در این ماه مبارک و فرخندۀ توبه و انابه و بخشش خدا که با دعوتنامۀ باری تعالی، میهمان شریف سُفرۀ برکت حضرت آفریدگار هستیم؛ بهتر آن است:

کورِ خود و بینای مردم نباشیم

 

 

یعنی این که در دیدنِ بدی ها و ضعف ها و غفلت ها و گناه ها و کژی ها و اشتباه های خود، کور! نباشیم که خدای ناکرده فقط و فقط عیب و ایرادهای مردم را ببینیم و از خویشتنِ خویش غافل باشیم و کرده های خود را توجیه نماییم.

 

 

پس؛ اول به خودم نَهیب می زنم که خدایا از بدی های فراوانم درگذر و این ماه را برای همه ما ماه فرصت و رُخصت و مغفرت قرار ده.

 

 

طلوع

 

سپس از پرودگار غفور مهربان می خواهم مردم مؤمن ما را ببخشای و بیامرز و همۀ اموات محل و نیز تازه درگذشتگان روستای دارابکلا از جمله همسنگر خوب مان سادات بزرگوار سیّد ابوالحسن شفیعی دارابی را غریق رحمت فرما.

 

 

با یاد و احترام به شهیدان؛ که به خونِ سرخ و پیام درخشان شان، دَین داریم و پیمان و ایمان.

 

التماس دعا

 

ایرانِ شهیدان، شهیدانِ ایران

دامنۀ کویر

به قلم دامنه

به نام خدا

عملیات: کربلای 4

زمان: 4 دی 1365

شهیدان: 3900 رزمنده

مجروحان: 11000 رزمنده

(منبع)

 

وجب به وجب خاک ایران با خون شهیدان آبیاری شده. میراثخواران و مرفّهان بی درد اما، همچنان چون کنۀ خون آشام، خون نظام را می مکند. شهیدان خون دادند تا اسلام و ایران و اخلاق و عدالت و آزادی و استقلال و عزّت و در یک کلام صراط مستقیم، مستقر بماند.

 

(منبع عکس)

 

جنایت آمریکا و سازمان تروریستی منافقین:

تؤامان دادنِ اطلاعات جاسوسی به صدام

 

(منبع عکس)

لطف امام رضا محسوسه

دامنۀ عترت و مرجعیت

 

کویریات دامنه

 

به قلم دامنه. به نام خدا. مشهد که بودم در سَرسرای هتل محل اقامت، _هتل گلشن رضوی_ چشمم به این نوشتۀ دو عالم بزرگ شیعه خورد و عکسی از آن انداختم و ترجیح داده ام آن را به اشتراک گذارم.

 

امام رضا از نظر علامه طباطبایی

 

قسمت بالای آن نقلی از سجایای اخلاقی مرحوم آیت الله العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی ست که آن مرجع ساده زیست حتی حاضر نبودند دگمۀ لباسشان خارجی باشد.

 

در قسمت پایین آن برگۀ خبری نیز سخن مهمی درج شده است از علامه طباطبایی دربارۀ امام رضا، که آورده است:

 

«همۀ امامان _علیه السّلام_ لطف دارند اما لطف حضرت رضا _علیه السّلام_ محسوس است. همۀ امامان _علیه السّلام_ رئوف هستند اما رأفت امام رضا _علیه السّلام_ ظاهر است»

سه راه به خدا

کویریات دامنه

 

به قلم دامنه

 

به نام خدا. دو نکته در این قسمت دامنۀ کویر می آورم

 

سه راه صوفیانه تقرُّب به خدا، با سه راه هندو مطابقه

 

کَرمه یوگا: یعنی طریق عمل

بهکتی یوگا: یعنی طریق عشق

جنانه یوگا: یعنی طریق معرفت

 

مهم نیست تا چه حد درجاده اشتباه پیش رفتی، دور بزن

منبع عکس: اینجا

چیتک می نویسد:

 

به کرّات در متون عرفانی آمده که

معرفت در کتاب یافت نمی شود

در قلب آن را بیاب

 

یادداشت های برداشت آزاد سال 1387 دامنه از کتاب: درآمدی بر تصوُّف. نوشتۀ ویلیام چیتک. ترجمۀ محمدرضا رجبی. قم دانشگاه ادیان و مذاهب. چاپ 1386. ص 105 و 66.

چشم خلوت بینِ ستّارالعیوب خدا

کویریات

به قلم دامنه

در سال تازه نیز بازمی گویم:

بُرو این دام را بر مرغِ دگر نِه

که عَنقا را بلند است آشیانه

غزل 428 حافظ

عَنقا (=سیمرغ) در بلندی ها آشیانه می سازد

دامنه و دامنۀ دنا. سرآغاز سال 1397



 چشم خلوت بینِ خدا، مافوقِ همۀ دوربین هاست

عکاس: دامنه

التماس دعا

تاریخ، عقل، مردم

کویریات دامنه

به نام خدا

1

تاریخ را همۀ مردم می سازند؛
چه آنهایی که سر می دهند و چه آنها که سر می بُرند!

(منبع: رُمان دیزیره، اثر خانم آن ماری سلینکو. ص 80)



2

کویریات دامنه : این که برخی ها می گویند عقل خطا می کند [که می کند] باید گفت فهمِ دین هم خطا می کند. خطا هیچوقت از ما رَخت بر نمی بندد... مهم این است که در عین اِذعان به خطا، عقل را به بهانۀ خطا تعطیل نکنیم...

من معتقدم دینداری در جهان جدید فقط در دلِ جامعۀ مدنی ممکن است، اگر می خواهیم دین باقی بماند، باید ابتدا رمینه های آن را فراهم کینم.

(منبع: دکتر عبدالکریم سروش. ادب قدرت، گفتار نقد اخلاقی قدرت، ص 376 و 381)

خزانۀ اصل و خزانۀ خرج

دامنۀ کویر

1

هاینریش بل نویسندۀ آلمانی و برندۀ جایزۀ نوبل:  «هنوز هم که هنوز است  اظهار ادب،  در مقابله با یک فرد بی ادب،  مطمئن ترین طریقِ تحقیر است...»

2

خواجه نظام الملک می نویسد که پادشاهان قدیم همیشه دو خزانه داشتند یکی خزانۀ اصل و دیگری خزانۀ خرج و هر مال که حاصل می شد بیشتر در خزانۀ اصل می بُردند و کمتر به خزانۀ خرج و تا ضرورتی نبود از خزانۀ اصل چیزی خرج نمی کردند و اگر چیزی از آن برمی داشتند به صورت وام بود و بعد جایش بازمی نهادند. (منبع: کاغذ زر. نوشتۀ دکتر غلامحسن یوسفی. ص 82)

kaviriyat

کویریات دامنه

به نام خدا

سه نکته در دامنۀ کویر

1

مهندس بازرگان و دکتر یدالله سحابی

در زمان شاه کارخانۀ سافیاد زدند تا انقلابیون

در مبارزه علیۀ شاه،

استقلال مالی و سیاسی داشته باشند

(یادداشتهای دامنه.1385.خاطرات عزتشاهی ص.140)

2

محبتِ مغشوش، زود انحلال پذیرد، چنانکه

دِرم و دینارِ مغشوش زود تباه شود

(خواجه نصیرالدین طوسی)

3

هر بزرگی که به فضل و به هنر گشت بزرگ

نشود خُرد به بَد گفتنِ بهمان و فلان

(فرّخی سیستانی)

 

زندگی اَلاکُلنگی

کویریات دامنه

از خردمندی سؤال کردند که: می توانی بگویی زندگی آدمیان مانند چیست؟ وی در جوابشان گفت: زندگی مردم مانند اَلاکُلنگی است، که از یک طرفش سنّ آنها بالا می رود و از طرف دیگر زندگی آنها پائین می آید! (منبع)

ووو

جریمۀ دوبرگی

به قلم دامنه. به نام خدا. دامنه کویریات. به دلیل دو مسافرتی که در طی دی ماه امسال به مشهد مقدس و سپس به تهران و مازندران داشتم، دیشب پروندۀ ماشینم را طبق معمول از روی سایت راهور بازبینی کردم. متأسّفانه بی آن که هیچ سردربیاورم چرا و در کجا و برای چه نوع خلافی، دیدم جریمه ای به نام خودوری دامنه ثبت شده است. یعنی جریمۀ دوبرگی که در غیاب راننده، از سوی مأمور پلیس راهور نوشته و صادر می شود.

جریمۀ دوبرگی از میان دو نوع دیگرش (تسلیمی و الصاقی) در تعریف سرهنگ کرمی اسد رئیس مرکز اجراییات پلیس راهور ناجا «نوعی از ابلاغ محسوب می شود که پلیس تخلف ارتکابی راننده را مشاهده کرده است... هنگامی که پلیس تخلُّفی را از سوی راننده مشاهده می کند نسبت به توقف و ایست خودرو دستور می دهد... با توجه به ایست دادن پلیس و عدم توقف خودرو از سوی راننده چه به صورت عمد و غیرعمد ماموران پلیس راهور از دو برگه [به میزان 400 هزار ریال جریمه] استفاده می کنند و جریمه و تخلف در سوابق راننده متخلف درج خواهد شد.» (منبع)

حالا بگذرم؛ این که کجا و چرا جریمه دوبرگی غیابی شدم، و از سوی هیچ پلیسی فرمان ایستی هم ندیده ام، مهم نیست. طی 40 سال رانندگی کردن، این دومین جریمه ای ست که به نامم ثبت شده است. آن یکی به خاطر 5 کیلومتر سرعت غیرمجاز بالاتر از حد 110 کیلومتر. این یکی غیابی و هنوز کشف نکردم واسۀ چی.

به هر حال؛ به قول یکی از استادان درس مالیۀ ما در دانشگاه، که همیشه می گفت «دولت خرج دارد» [و نامش هم میان دانشجویان به همین تیکه کلام معروف شده بود] می گویم دولت یا باید از جیب ملت درآورد و یا از جوفِ زمین. از نفت و مس و مفرغ گرفته تا چدن و آهن و پسماند و پیشخوان.

از این جریمۀ دوبرگی، دل به دامنه کویریات زده ام و می گویم ما که از جریمۀ غیابی پلیس _که پرداخت زور زورکی چند تکه پول کاغذی ست_ این همه شوکه می شویم؛ آیا هیچ نگریسته ایم که جریمه های مأموران خدا چه عواقب و پاداشی بر سرنوشت مان دارد؟ ملائکی که هر آن و ساعت و ثانیه، ما را مراقب اند و «کرده ها و نکرده» های مان را دقیق بی رد و برگشت محاسبه می کنند و بنا به نقل ها و روایت ها، بر دوش راست و چپ مان بخوبی نگاهمان می کنند و به ثبت و درج می پردازند.

امید است از سوی آنان جریمه ای نشویم. اگر هم به دلیل معصوم نبودن و خطاآلود بودنِ طبع بشری مان، خطا و گناه می کنیم و متخلّفانه به بیراهه می رویم، بازهم به بخشندگی و توبه پذیری خدای مهربان امید داریم که جریمه غیابی مان بخشیده شود تا از پل صراط راحت بگذریم. آری چانه زنی با خدای رئوف آسانتر و زیباتر است از چونه زنی زمُخت و بی رَغبت با دولت و حکومت و حاکمیت.

فرق رشد و توسعه

دامنۀ کویر

به قلم دامنه

به نام خدا

رشد آن است که؛

کشوری به همّت مردم و خدمات سیاستمداران

از راه، فرودگاه، درمانگاه، کارخانه، مدرسه، دانشگاه،

بیمارستان، مسکن، پوشاک، رفاه، آسایش

و از این قبیل دارایی ها و تمدّن سازی ها

برخوردار باشد.

اما

توسعه آن است که،

میان قدرتمندان و ملت شکافی نباشد

آزادی فقط برای حکومت و رهبران سیاسی نباشد

احزاب با آزادی کامل بتوانند با رأی مردم در سیکل قدرت جای گیرند

مردم از بیان عقاید و انتقادات خود از هیچ کسی نترسند

جابجایی قدرت با امانت داری و با رأی آزادانۀ مردمی صورت گیرد

نهادهای انتخاباتی بیشتر از نهادهای انتصاباتی باشد

دموکراسی به معنای واقعی نه صوری و هدایت شده برقرار باشد

هیچ احدی به هیچ کسی چیزی را بزور دیکته و الزام نکند

قانون اساسی بر ملت حاکمیت کند نه فرد و سلیقه و نهاد خاص

روزنامه ها و کتاب ها و نوشته ها در آن رونق داشته باشد

سانسور و کنترل و شاغول افکار نباشد

رسانه ها صرفاً حکومتی و در یدِ قدرت کسی نباشد

دانشمندان و روشنفکران در آن تنفّس آزاد داشته باشند

عُلمای مذهبی و لیدرهای سیاسی در آن کنترل نشودند

توصیه پذیری و رانت و انحصار از آن رخت بربندَد

و در یک کلام

مردم همه کاره باشند نه هیچ کس خاص

چرا که سرنوشت هر قوم و ملتی در دست همان قوم و مردم است

 

خنجر یا حنجره؟

به جای لیف روح

به نام خدا

به قلم دامنه: عاشورای 1396 هم گذشت، اما پیام عاشورا ماند و می ماند و خواهد ماند. می پُرسم چه چیزی رسا شد و چه چیزی رُسوا؟ حنجره اُسوه شد یا خنجر و نیزه و حیله و رشوه؟ آن که با حنجره جوشید تا انسان را از هلاکت نجات دهد و رحمت بر او آورَد جاوید ماند یا آن که کوشید گردن بزند و بهترین انسان روی زمین را به خنجرش بدَرد؟

امام حسین حنجره اش را فدیۀ خدا کرد تا نیزه و خنجر از دست خشونت براُفتد. همین یک درسِ عاشورا برای همۀ عمر، برای بشریت بس است که آیا خنجر بکشد و رُسوا شود یا حنجره اش را بکار گیرد و اُسوه گردد؟

اسلام قربانی حکومت ها

دامنۀ کویر

به قلم دامنه. به نام خدا. از نظر دکتر علی شریعتی، اسلام قربانیِ حکومت ها و خلافت ها شده است. بنابراین راه حل او بازگشت به خویش بود. یعنی بازگشت به اسلام و ایران. نه ایرانِ هخامنشی و ساسانی. نه اسلام عثمانی و اموی و عباسی، بلکه اسلام نبوی و علوی.

جامعۀ کدخدایی

دامنۀ کویر

1- جامعۀ ما چون همیشه کدخدایی بوده است،

دنبال یک نفر می گردد که او را «اول» کند.»

(شمش لنگرودی. شهروند، شمارۀ 44، 8 اردیبهشت 1387. ص 98)

2- در یک جامعۀ بیمار، سالم ها بیمار محسوب می شوند!

(فردریش نیچه)

3- در زمان صلح، انسان جنگجو! به جانِ خودش می افتد!

(فردریش نیچه)

فرصت طلب منفعت خواه

کویریات دامنه

به قلم دامنه. منفعت خواهان فرصت طلب و فرصت خواهان منفعت طلب همواره تظاهر به دوستی می کنند.

تُوتِم چیست؟

دامنۀ کویر

هر کسی تُوتِمی دارد که با آن عشق می‌ورزد، دوست می‌دارد، می‌پرستد، می‌نالد، دعا می‌کند، می‌گرید، اشک می‌ریزد، انتظار می‌کشد، صبر می‌کند، اخلاص می‌ورزد، ارزش می‌نهد، درد می‌کشد، رنج می‌برد، ایثار می‌کند، می‌گدازد.» (معلم انقلاب مرحوم دکتر علی شریعتی)

توتم پرستی. نوشتۀ دکتر علی شریعتی

لازم به توضیح است تُوتِم در لغتنامۀ معین یعنی «چیزی که به عنوان سمبل گروه مورد پرستش قرار گیرد.... این کلمه از زبان قبایل سرخ پوست گرفته شده است. این قبائل ابتدائی، حیوانی را همچون نیاکان اولیه یا خدای اختصاصی قبیلۀ خود مورد توجه قرار می دهند و آنرا توتم قبیلۀ خود می خوانند. توتمیسم اشاره به همین است.

کویریات

لیف روح

به قلم دامنه. به نام خدا. آیت‌الله‌ العظمی سید حسین طباطبایی بروجردی مرجع تقلید شیعیان می فرمودند: «اَنا کُل یوم رجُل. من هر روز مرد دیگری هستم.»

(منبع: جلوه های ماندگار، اثر آیت الله العظمی منتظری، ص 104)

خبر درگذشت آیت‌الله‌ العظمی بروجردی

منظور از سخن بالا این است انسان نباید دُگم اندیش، متحجّر و ایستا باشد. باید مقتضیات زمان و مکان را در فهم و نگرش خود دخالت دهد تا دچار جهل، جمود و خمودگی نگردد.