منشور اسلام ۷

اصل ۲۶ : ایمان، باور قلبی ست که با عُنف و زور در دلِ انسان جای نمی گیرد.

اصل ۲۷ : اعتقاد به وجود خدا، اصل مشترک همه‌ی ادیان الهی ست.

اصل ۲۸ : نخستین مرتبه‌ی توحید، توحید ذاتی ست. یعنی خداوند یکتا و بی همتا بوده و ذات او بسیط است و مرکَّب نیست و ترکیب عقلی و خارجی به وجود او راه ندارد.

اصل ۲۹ : صفت کمالی خداوند از نظر مفهوم متعدّد و متغایر، ولی از نظر واقعیت خارجی با یکدیگر در ذات خدا متحدند.

اصل ۳۰ : آفریدگاری در جهان جز خدا نیست. (توحیدِ خالقیت).

 

اصل ۳۱ : جهان ربّ و مدبّری جز خدا ندارد. (توحید در تدبیر). مدبّران دیگر مانند فرشتگان تنها به اذن او انجام وظیفه می کنند.

اصل ۳۲ : در امور دین و تشریع خدا حاکم و مُطاع مطلق بوده و قیام دیگران به برخی شئون دینی، در پرتو اذن اوست.

اصل ۳۳ : توحید در عبادت، اصل مشترک میان تمام شرایع آسمانی می باشد و هدف از بعثت انبیاء، تِذکار و تأکید بر این اصل است.

اصل ۳۴ : خداوند دارای صفات جمال و جلال و یا صفات ثبوتی و سلْبی ست.

اصل ۳۵ : برای شناخت صفات خدا از دو ابزار شناخت به نام وحی و عقل کمک می‌گیریم.

اصل ۳۶ : صفات خدا به دو قسم صفات ذات و صفات فعل تقسیم می شود و اَفعال الهی از ذات و کمال ذاتی وی سرچشمه می‌گیرد.

اصل ۳۷ : علم و آگاهی، قدرت و توانایی، حیات و زندگی، اراده و اختیار از صفات ذات خداوند به شمار می‌روند و واقعیت اراده‌ی الهی، همان اختیار و آزادی وی در انجام افعال است.

ادامه دارد...

منشور اسلام ۶

اصل ۲۰ : گذشته از این که اعمال انسان در سرای دیگر پاداش و کیفر دارد، جهان حاضر نیز نسبت به اعمال آدمی بی تفاوت نیست و با مشیّت الهی واکنش نشان می دهد.

اصل ۲۱ : پیشرفت یا عقبگرد ملت ها، صرف نظر از عوامل خارجی، ناشی از عقاید و اخلاق و رفتار آنهاست.

اصل ۲۲ : تاریخ بشر، آینده ی نهایی روشنی دارد و حاکمیت بر جهان، در فرجام، از آن صالحان خواهد بود.

اصل ۲۳ : انسان از کرامت ویژه ای برخوردار است. حفظ این کرامت بر او لازم و واجب است و بایستی از هر کاری که خلاف کرامت اوست اجتناب ورزد.

اصل ۲۴ : حیات عقلانی انسان و پرورش فکر وی، در اسلام جایگاه ویژه‌ای دارد. از این روی باید از اقدامات نسنجیده و تقلیدهای کورکورانه دوری جوید.

اصل ۲۵ : آزادی فردی بشر در قلمرو مسائل اقتصادی و سیاسی و غیره، محدود و مشروط به این است که تعالی معنوی او و نیز مصالح عامّه منافات نداشته باشد.

توضیح: برای اصل ۲۴ آیه ۱۹۲ آل عمران استناد می گردد. در مورد اصل ۲۵ حقیقت فلسفه ی تکلیف در اسلام همین است که می@خواهد کرامت ذاتی انسان و مصالح عمومی حفظ شود.

ادامه دارد...

منشور اسلام ۲

اصل ۱۵ : انسان موجودی است مختار و انتخابگر که در پرتو تشخیص خویش، در دو راهی های زندگی، آزادی انتخاب و عمل دارد.

اصل ۱۶ : انسان موجودی است تربیت پذیر که راه رشد و تعالی و بازگشت به سوی خدا همیشه به روی باز است.

اصل ۱۷ : انسان در پرتو خرَد و موهبَتِ اختیار، در برابر خدا و پیامبران و دیگر انسان‌ها مسئول است.

اصل ۱۸ : هیچ انسانی بر دیگری مزیت و برتری ندارد، مگر از طریق کمالات معنوی که بارزترین آنها تقوا و پرهیزکاری است.

اصل ۱۹ : اصول اخلاق در انسان ریشه ی فطری داشته و ثابت و جاودانه است، و گذشت زمان هیچ گونه تغییر و دگرگونی در آنها ایجاد نمی‌کند.

توضیح: برای استناد قرآنی به این پنج اصل به ترتیب می‌توان به آیه های ۳ انسان، ۲۱ کهف، ۱۸ نازعات، ۵۳ زمر، ۳۴ و ۳۶ اسراء، ۳۶ قیامت، ۱۳ حجرات، ۶۰ الرحمن، ۹۱ توبه، ۹۰ یونس و ۹۰ نحل رجوع داشت. افزون بر این، مطابق اصل ۱۸ خصوصیات نژادی، جغرافیایی و نظایر آن از دیدگاه اسلام مایه‌ی تفاخُر و برتری جویی نیست.

ادامه دارد...

دین چیست؟

 

به قلم دامنه : به نام خدا. یک استناد پژوهشی: «علامه طباطبایی در این باره می گوید: «دین، عقاید و دستورهای عملی و اخلاقی است که پیامبران از طرف خدا برای راهنمایی و هدایت بشر آورده اند. دانستن این عقاید و انجام این دستورها سبب خوشبختی انسان در دو جهان است». حامد الگار، اسلام شناس نام آور معاصر نیز در تعریف دین می گوید: «دین مجموعه ای است از احکام و عقاید که خدای تعالی به وسیله پیامبران و کتب آسمانی برای هدایت انسان و برای وصول به سعادت دنیوی و اخروی در پیشگاه آدمی قرار داده است».

تعاریف یاد شده شامل مؤلفه های زیر است.

١. دین مجموعه ای است جامع و مرکب از: باورداشتها، ارزشها و اصول و قواعد رفتار. اعم از ارزشهای الزامی و غیر الزامی.

٢. دین دارای خاستگاه الهی است، و توسط سفیران برگزیده خداوند به بشر عرضه می شود.

٣. غایت دین نیکبختی دنیوی انسان و هم نیکفرجامی او در سرای جاوید و ابدی است.

نیز باید توجه داشت که تعاریف فوق ناظر به «دین حق» است، نه «دین محقق». بنابراین آنچه ساخته و پرورده ذهن بشری بوده و به نام دین عرضه شود، چیزی جز یک انحراف عقیدتی و فکری نیست و اساسا از دایره تعریف دین خارج است، هر چند به ناروا برچسب دین بر آن زده باشند.»

منشور اسلام ۴

اصل ۸ : هستی مساوی با طبیعت مادّی نیست، بلکه بخشی از جهان آفرینش را ماوراء طبیعت تشکیل می دهد که در اصطلاح قرآن "جهان غیب" نامیده می شود.

توضیح: همان‌طور که پدیده‌های مادّی به اذن خداوند در یکدیگر تأثیر می‌گذارند، همچنین موجودات غیبی نیز در جهان به اذن الهی مؤثّر می‌باشند. می توان به آیه های ۵ نازعات و ۶۱ انعام توجه داشت.

اصل ۹ : جهان _کلا" و جزءا"_ پدیده ای هدایت شده است و هر موجودی، در هر مرتبه که هست، به فراخور حال خویش از هدایت عامّ الهی برخوردار است.

اصل ۱۰ : نظام جهان بر پایه ی علت و معلول استوار است، و تأثیر پدیده ها در یکدیگر، به اذن و مشیّت الهی صورت می گیرد.

توضیح: دو آیه‌ی ۲۲ بقره و ۵۸ اعراف، نظام اسباب و مُسبّبات را اثبات می کند. و آیه ۵۰ طه، هدایت عام را.

اصل ۱۱ : نظام آفرینش، نظام احسَن و اکمَل است که به نیکوترین وجهی آفریده شده است.

 

اصل ۱۲ : مخلوق و مصنوع خداوند، هدفمند بوده و به عبَث خلق نشده است.

 

اصل ۱۳ : انسان موجودی است مرکّب از تن و روان که پس از مرگ، جسم او متلاشی می شود ولی روحش به اذن الهی باقی و جاودان می ماند.

 

اصل ۱۴ : هر انسانی با فطرت پاک و توحیدی آفریده می شود و هیچ فردی از بطن مادر، گنهکار و بدسِگال زاده نمی شود. به عبارتی دیگر، پلیدی ها و زشتی ها جنبه ی عرَضی داشته و معلول و عواملِ بیرونی و اختیاری است. بنابراین، اندیشه ی گناه ذاتی بشر، که در مسیحیت کنونی، مطرح است، بی پایه است.

توضیح: برای این چهار اصل بالا، به ترتیب می توان به آیه های ۷ سجده، ۱۴ مؤمنون، ۳ احقاف، ۱۰۰ مؤمنون و ۳۰ روم رجوع داشت.

ادامه دارد...

منشور اسلام ۳

اصل ۴ : از آنجا که عقل و وحی _هر دو_ حجت الهی هستند، هرگز تعارض حقیقی میان آن دو رخ نمی دهد، چنانکه علم و وحی نیز چنین اند.

توضیح: غالبا" منشاء تعارُض (میان علم و وحی) این است که علم به مرحله ی قطعیت نرسیده است، که فرضیه های علمی عجولانه به صورت علم قطعی تلقّی می شود، (به عنوان مثال مثلِ آن بخش نظریه نیوتن، که سالها بعد توسط انیشتین رد شد) لذا، تصورِ تعارض پیش می آید. زیرا بین علم و وحی هرگز تعارض رخ نمی دهد.

اصل ۵ : واقعیات جهان، جدا از اندیشه و تصور ما، وجود مستقل دارند و حقیقت، مَقوله ای ابدی و جاودانه است.
توضیح: یعنی نسبیت در حقیقت متصوّر نیست. مثلا" اگر انسان از طریق یکی از ابزار شناخت، واقعیتی را به عنوان "حقیقت" کشف کرد، باید گفت برای همیشه، حق و استوار است. شبیه ۲+۲ که ۴ می شود.

اصل ۶ : جهان مخلوقِ خداوند بوده (به اراده ی او آفریده شده) و کائنات لحظه ای از خداوند بی نیاز نبوده و نخواهند بود.

اصل ۷ : نظام کنونی جهان، نظامی ابدی و جاودانه نیست و روزی از هم فرو خواهد ریخت.

توضیح: نظام دیگری پدید می آید که همان نظام معاد و عالَم اُخروی ست. آیه ۴۸ سوره ابراهیم می فرماید: یَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَیْرَ الْأَرْضِ وَالسَّمَاوَاتُ ۖ وَبَرَزُوا لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ. یعنی: روزی که زمین (به امر خدا) به غیر این زمین مبدّل شود و هم آسمانها دگرگون شوند و تمام خلق در پیشگاه (حکم) خدای یکتای قادر قاهر حاضر شوند. در ضمن، آیه إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ (۱۵۶ بقره)نیز، اشارتی به همین حقیقت نهفته است.

ادامه دارد..

منشور اسلام ۲

اصل ۲ : دعوت پیامبران الهی در دو چیز خلاصه می شود: ۱_عقیده ۲_ عمل. بر هر مسلمانی لازم است در مورد عقاید خود به یقین برسد.

توضیح: از نظر دین، عقیده‌ی بدونِ عمل، و عملِ بدونِ عقیده، نجات بخش نیست. (=عقیده‌ی همراه با عمل)

 

کتاب «منشور عقاید امامیه"

اثر آیت الله جعفر سبحانی. عکس از دامنه

 

اصل ۳ : در اخذ عقاید و احکام دینی، بر دو حجّت الهی: عقل و وحی تکیه می‌شود.
 

توضیح: احادیث ائمه (ع) همگی تحت عنوان "سُنّت" از حجت‌های الهی می‌باشند. عقل و وحی حُجیّت یکدیگر را تأیید می کنند. امام کاظم (ع) وحی را "حجت ظاهری" و عقل را "حجت باطنی" شمرده است. (منبع حدیث: کُلینی، کافی، ج ۱، ص ۱۶)

ادامه دارد...

منشور اسلام

به قلم دامنه. به نام خدا. سلام.  ۱۵۰ اصل . من به لطف خدای متعال و عزت عاشورا، از امروز ششم ماه محرم ۲۵ شهریور ۱۳۹۷، هر روز، یک یا چند اصل از ۱۵۰ اصل شیعه ی اثنی عشری را با عنوان "منشور اسلام؛ عقاید شیعه امامیه" برای «مدرسۀ فکرت» تهیه و تنظیم کرده و بار می گذارم، باشد تا هم به دوستان بزرگوار «مدرسه فکرت» آگاهی برسانم و هم خشنودی خدای مهربان و رضایت اهل بیت عصمت و طهارت (ع) را فراهم کرده باشم؛ زیرا؛ معتقدم، معدن هدایت، آنان هستند و مخزن ایمان و رستگاری اینجا یعنی منشور شیعه است. من این ۱۵۰ اصول را از مطالعه ی کتاب "منشور عقاید امامیه" آیت الله جعفر سبحانی استخراج کرده ام که در مؤسسه امام صادق (ع) بر روی آن تحقیقات دقیق و عالمانه ای کرده اند. با سپاس و احترام. قم. تهیه و تنظیم: ابراهیم طالبی دارابی (دامنه)

 

آیت الله جعفر سبحانی

(Ja'far Sobhani)

 

منشور اسلام؛ عقاید شیعه امامیه

اصل ۱ : اسلام برای شناخت جهان و حقایق دینی، از سه نوع ابزار بهره می گیرد:

۱_ حسّ؛ که مهمترین آن حس شنوایی و بینایی است.

۲_ عقل و خرد؛ که در قلمرو محدودی بر اساس اصول و مبادی ویژه ای به طور قطع و یقین حقیقت را کشف می کند.

۳_ وحی؛ که وسیله ی ارتباط انسان های والا و برگزیده با جهان غیب است.

ادامه دارد...

دین چیست؟ پاسخ نسخه‌ی خطی دامنه

توضیح دامنه: به نام خدا. دیشب یکی از کاربران، از رفیقم سید علی اصغر پرسید: «دین چیست؟ پیدایش آن برای چیست؟». ایشان ضمن پاسخ به آن کاربر محترم، نظر من را هم طی تلگرامی جویا شد. آنچه در متن خطی زیر می خوانید جواب دامنه است به ایشان. به قول ملاصدرا همه‌ی موجودات در حرکت به سوی کمالاند؛‌ حتی سنگ.

یکتاپرستی و دموکراسی

سخم به بحث ۱۴ مدرسه‌ی فکرت: به نام خدا. با سلام و احترام، جوابم به بحث «یکتاپرستی و دموکراسی» این است:

 

 

۱- خدای یگانه هیچ گاه برای حکومت بر مردم به زمین نمی آید، او، این امر حاکمیتی، حکومتی و نظم بخشی به امور دنیوی را به خود انسان های روی زمین -که کشور کشور و دارای مرزهای بین الملل- شدند، واگذار کرد.

 

 

۲- فطرت بشر، یگانه پرستی است، و از قضا یکتاپرستی (=توحید) کاملاً به انسان می آموزاند که «یکّه سالاری بشری» و دیکتاتوری و خودکامگی  را نپذیرد. تا کسی هوَس فرعونی و خدایی کردن نکند!  همین گرایش طبعی و فطری بشری، موجب می شود دموکراسی (= حکومت مردم بر مردم) نزدیک ترین روش برای حکومت باشد.

 

 

۳- حکومت ها طبق اصل جامعه شناسی شناسی، رنگ و لعاب جامعهٔ خود را می گیرند. وقتی جامعه ای مذهبی بود، حکومتی را می پذیرد که در آن، حاکمیت  و قدرت نه فقط مانع از مناسک و آیین های آنان نباشد، بلکه این روند را هموار نماید.

 

 

۴- اختیار و آزادی تفویضی خداوند به انسان، ایجاب می کند که انسان های مؤمن و موحد و خداپرست، طبق آیهٔ سرنوشت در قرآن کریم، دموکراتیک باشند نه مستبد و اریستوکرات. همهٔ رفتارهای بزرگان اسلام -پیامبر و امامان- بر مبنای مشورت، نقش مؤثر بیعت، و رحمت و آسان گیری و استیفای حقوق همهٔ مردم بوده است، مثل آن قضیهٔ خلخال (=زیورآلاتی که زنان آن زمان بر پای خود نصب می کردند) از پای آن زن یهودی در نیاوردن، در بیان رسا و هشدارآمیز امام علی (ع)،  که از هدف انسانی و غیرتبعیض آمیز حکومت های مطلوب است.

نماز؛ یک فرصت بزرگ برای انسان

به قلم دامنه. به نام خدا. در کتاب «انسان‌شناسی قرآنی» اثر استاد شهید آیت الله مرتضی مطهری مطلبی مهم دربارۀ نماز است که حیفم آمد در ایام محرم الحرام، ماه حُزن و پیام و عشق بازی با خدای متعال، به اشتراک نگذارم. من چند صفحه ی این اثر بسیارمهم را خلاصه کرده و در اینجا می نویسم. ایشان می گوید:

 

نماز ظهر عاشورا

به امامت امام حسین (ع) و یاران باوفا

 

انسان نماز می خواند نه برای این که خدا فراموش نکند که چنین بنده ای دارد، بلکه برای آن که  بنده فراموش نکند که خدا دارد و بنده است... یک نکته این است که در نماز این فایده و اثر بار است که به پا دارندۀ سایر مقررات است... [چون] نماز انسان را از کار بد باز می دارد. شهید مطهری همچنین می گوید: در روایات ما آمده که نماز فقط به آن اندازه قبول است که حضور قلب در آن باشد... هر اندازه [حضور قلب] نباشد گرچه تکلیف ساقط شده ولی دیگر اثر را ندارد... نمازِ بدونِ حضور قلب نمازِ دورانداختنی است، عقوبت ندارد ولی هیچ و پوچ است.

 

ایشان همچنین می‌گوید: حدیث داریم که نوافل از آن جهت مستحب شده است که غفلت های نمازهای فریضه را جبران کند. و در ادامۀ همین بحث نماز، سخن بسیارلطیفی از شهید ثانی (فقیه عالی مقام) می آورَد از کتاب اسرار الصلوة وی که فوق العاده دلنشین و اثرگذار است. مطهری از آن فقیه چنین می گوید: تعبیر این مرد فقیه عالی مقام این است که «الصّلاةُ بابُ الذّکر». نماز دروازۀ ذکر است. «والذّکرُ بابُ الکشف» و یاد خدا دروازۀ مکاشفه است. و «والکشفُ بابُ الفَوز الاکبَر» و مکاشفه دروازۀ بزرگترین رستگاری هاست. (رسائل شهید ثانی، چاپ قدیم. ص ۱۰۵)

حکومت مُسانخ

به قلم دامنه. به نام خدا. حکومت مطلوب علامه محمدرضا حکیمی، چه نوع حکومتی‌ست؟ حکومت مُسانخ؛ یعنی حکومتی که با حکومت معصوم، سنخیّت و شباهت داشته و عناصر حکومت معصوم در آن باشد. من خلاصه‌ای از آن را درین پست می‌نویسم. وی در  تفسیر حکومت مُسانخ در ص ۲۶۲ کتاب «راه خورشیدی» نوشته‌ی محمد اسفندیاری چنین می‌گوید:

"حکومت معصوم حکومت خداست زیرا معصوم، احکام واقعی را می‌داند و... قاطعانه اجرا می‌کند و جامعه‌ی انسانی را به سعادت مطلوب می‌رساند. تداوم این فلسفه الهی-سیاسی در عصر غیبت به تحقق یافتن حاکمیت مذهبی است، نه جز آن. و حاکمیت مذهبی همان حاکمیت مُسانخ است... مصداق صحیح حکومت مذهبی در عصر غیبت، همان حکومت مُسانخ است، نه جز آن. یعنی نزدیکترین و شبیه‌ترین انواع حکومت‌ها به حکومت معصوم. و به عبارت دیگر، حکومتی که بتواند مصداق عهدنامه‌ی مالک اشتر باشد. چون مالک اشتر معصوم نبود و امام علی بن ابی طالب (ع) معیار حکومت‌کردن به نام اسلام را برای او در عهدنامه نوشته است. پس تنزُّل‌کردن‌ از معیارهای عهدنامه‌ی مزبور،  تنزُّل از اسلام است در اجرای غیرمعصوم."