دامنه‌ی داراب‌کلا

این متن را آقای جواد لگزیان  تدوین کرد که به علت اهمیت آن در معرفی کتاب «آشنایی با تفکر تحلیگرانه (واسازی تفکر و بررسی اجزای آن)» بازنشر داده می‌شود.

چکیده‌ی نقل: کتاب در چهار فصل درک مبانی نظری تحلیلگری، مراحل آغازین تحلیلگری، تحلیلگری به‌منظور فهمیدن چیزها و درک عمیق‌تر آنچه آموخته‌اید، سامان یافت. لیندا الدر روانشناس آموزشی و ریچارد پل معلم و متفکر آمریکایی از نویسندگان این کتاب‌اند. چگونه تحلیل کنیم؟ چگونه فکر کنیم؟ از نگاه لیندا الدر و ریچارد پل همه‌ی انسان‌ها فکر می‌ کنند. این در ذات ماست. اما بخش اعظم تفکر ما به‌خودی‌خود سوگیرانه، مغشوش، جاهلانه، یا پیش‌داورانه است. برای خوب فکر کردن باید دست‌کم مقدمات تفکر را، یعنی مؤلفه‌هایی را که هر جور اندیشیدنی بر پایه‌ی آن‌ها صورت می‌پذیرد، بشناسیم. به‌عبارت‌دیگر باید یاد بگیریم تفکر را به اجزای سازنده‌ی آن تجزیه و تحلیل کنیم. آنها در گام اول از هشت سازه یا مؤلفه تفکر می‌‌گویند: هرگاه فکر می‌ کنیم، به منظوری و از منظری فکر می‌‌کنیم مبتنی بر مفروضاتی که هریک پیامدها و استلزاماتی دارند. این مدل ارائه‌شده الگویی است برای همین کار:

۱)  هدف اصلی این مقاله عبارت است از ... (اینجا سعی می‌‌کنید قصد نویسنده را از نوشتن این مقاله به درست‌ترین شکل بیان کنید. نویسنده می‌‌خواسته به چه هدفی برسد؟)

۲)  پرسش کلیدی که نویسنده به آن پرداخته عبارت است از ... (اینجا هدفتان این است که معلوم کنید هنگام نوشتن این مقاله چه پرسش مهمی در ذهن نویسنده وجود داشته. پرسش کلیدی که در این مقاله به آن پرداخته شده چیست؟)

۳)  مهم‌ترین اطلاعات این مقاله عبارت‌اند از ... (اینجا می‌ خواهید تشخیص بدهید اصلی‌ترین اطلاعاتی که نویسنده‌ی مقاله در تأیید ادعای اصلی‌اش آورده (یا پیش‌فرض گرفته) کدام است. دنبال حقایق، داده‌ها، مشاهدات، و/ یا شواهدی باشید که نویسنده از آن‌ها در تأیید نتیجه‌گیری‌هایش استفاده کرده.)

۴)  استنتاج‌های مهم در این مقاله عبارت‌اند از ... (اینجا می‌ خواهید معلوم کنید مهم‌ترین نتیجه‌گیری‌هایی که نویسنده به آن‌ها رسیده و در مقاله آورده چیست.)

۵)  مهم‌ترین مفهوم یا مفاهیمی که باید در این مقاله فهمید عبارت‌اند از ... (برای پیدا کردن این مفاهیم، از خودتان بپرسید مهم‌ترین انگاره‌هایی که برای درک روند استدلال نویسنده باید بدانید چیست؟ سپس به‌اختصار توضیح دهید نویسنده هریک از این مفاهیم را به چه معنایی به کار برده.)

۶)  مفروضات اصلی که مبنای تفکر نویسنده بوده عبارت‌اند از ... (از خود بپرسید: نویسنده چه چیزهایی را بدیهی گرفته [که لزوماً بدیهی نیست]؟ مفروضات تعمیم‌هایی‌اند که نویسنده دفاع از آن‌ها را در زمینه‌ی این مقاله لازم ندانسته، و معمولاً درستی‌سنجی نشده‌اند. درهرحال نقطه‌ی آغاز استدلال نویسنده همین مفروضات است.)

۷)  الف) اگر این استدلال را جدی بگیریم، استلزامات آن عبارت‌اند از ... (اگر مردم نگرش و استدلال نویسنده را جدی بگیرند چه پیامدهایی دارد؟ اینجا می‌خواهید معلوم کنید موضعی که نویسنده در این مقاله اختیار کرده چه تبعاتی دارد. منظور هم استلزاماتی است که نویسنده صراحتاً بیان کرده، هم آنچه تلویحاً از حرف‌هایش برمی‌آید.) ب) اگر استدلال نویسنده را جدی نگیریم، استلزامات آن عبارت‌اند از ... (اگر مردم استدلال نویسنده را نادیده بگیرند، چه تبعاتی دارد؟)

۸)  دیدگاه (های) اصلی که در این مقاله آمده عبارت است از ... (پرسشی که اینجا می‌خواهید به آن پاسخ دهید این است: نویسنده به چه موضوعی توجه داشته، و از چه دیدگاهی؟ مثلاً در این کتاب توجه ما به موضوع «واکاوی» بوده و دیدگاهمان در مورد این موضوع این است که واکاوی «لازمه‌ی درک» و کاربست مؤلفه‌های استدلال به هنگام تعمق درمورد مشکلات، مسائل، موضوع‌ها و غیره است).

کتاب «آشنایی با تفکر تحلیگرانه (واسازی تفکر و بررسی اجزای آن)» نوشته لیندا الدر و ریچارد پل  در ۸۰ صفحه  از انتشارات اختران است.