عائِلًا فاغْنى یعنی چه؟

به قلم دامنه: به نام خدا. با سلام و احترام به همگان. وَ وجَدکَ عائِلًا فاغْنى. «عائِلاً» یعنی فقیر و بی‌چیز. شیخ محمّد عبده در تفسیر جزء سی‌ام قرآن آورده که خدا پیامبر (ص) را با سود تجارت، و ثروت خدیجه، و غنائم جنگی دارا و بی‌نیاز کرد. زیرا پیغمبر از پدر، فقط یک شتر ماده ارث برده بود. و آیات این سوره، بیانگر الطاف و عنایات خاصّ الهی در حق پیغمبر است.

مرحوم علامه طباطبایی در المیزان برین نظر است که کلمه‌ی عائل به معناى تهیدستى‌ست که از مال دنیا چیزى ندارد، و رسول خدا (ص) همین‌طور بود، و خداى تعالى او را بعد از ازدواج با خدیجه دختر خویلد (علیهاالسلام) بى‌نیاز کرد، و خدیجه تمامى اموالش را با همه‌ی کثرتى که داشت به آن جناب بخشید... تو تهی‌دست بوده‌اى و طعم فقر چشیده‌اى، پس سائل را از خود مَران و ... .  ولى بعضى گفته‌اند: مراد از اغناء، استجابت دعاى آن حضرت است.

در تفسیر برهان اثر سید هاشم بحرانی مفسّر و محدّث قرن ۱۱ از ابن‌بابویه نقل کرده که وى به سند خود از ابن‌جهم از حضرت رضا (ع) روایت کرده که در مجلس مأمون فرمود: خداى تعالى به پیامبر گرامی‌اش محمد (ص) فرموده: و وجدک عائلا فاغنى، یعنى تو را بى‌نیاز کرد از این راه که دعایت را مستجاب نمود. المیزان.
 
نکته‌ی بسیار بااهمیت درین آیه‌ی کوتاه یکی این است که مقام شامخ حضرت خدیجه (س) آشکار می‌شود که شخصیتی چون پیامبر اکرم (ص) به مدد حضرت خدیجه غنی و مستغنی می‌شود و خدا توسط حضرت خدیجه، پیامبر را مورد لطف خاص قرار داد. و آیه‌ی مذکور به عظمت شأن و نیکوکاری خدیجه تصریح دارد. و همین یک آیه، خود به تنهایی، نشان بارزی‌ست از عظمت وجودی حضرت خدیجه مادر حضرت زهرا (س). و چه سزاست که از مقام معنوی و روحانی حضرت خدیجه استعانت جُست و از درگاه پاک آن گرامی‌بانو، نزد خدای بخشنده و مهربان شفاعت خواست. درود بر روح مطهر خدیجه.

قسمت اول: اینجا  و  قسمت دوم: اینجا