به قلم دامنه. نکاتی بر دیدار جناب پاپ فرانسیس و آقای سیستانی. به نام خدا. درباره‌ی جنبه‌های مختلف این دیدار سخنان زیادی از منابع و مجاری متعدد منتشر شده است. من هم به وسع و حق خود چند نکته‌ای می‌نویسم، باشد که حق مطلب را از دیدِ خودم ادا نموده باشم.
یکم: در بیانیه‌ی «مجمع مدرسین و محققین حوزه‌ی علمیه‌ی قم» -تشکّل سیاسی جناح چپ در حوزه‌ی قم- اصطلاحی آمده که جای تعجب شدید دارد، آنجای متن که این دو شخص را «جانشینان مُنجیان موعود» خوانده؛ که من احتمال می‌دهم در درج این عبارت، تعمدّ شده است؛ تا بتوانند بر جای دیگر و جایگاه دگر، تعریض -بلکه اعتراض- زده شود. بگذرم. سربسته گفته باشم و این ناسپاسی را از منظر اهل نظر، دور نداشته باشم.
دوم: ترتیب‌دهندگان این مسافرت و دیدار هر کس و جریان بوده باشد، (گویا حجت‌الاسلام «سید ابوالحسن نواب» (اینجا) بر نقش پیشین آقای سید جواد خوئی نوه‌ی مرحوم آیت‌الله خوئی (مسئول مدرسه‌ی دارالعلم نجف) در این باره پرده برداشته) نمی‌گویم فقط می‌خواستند از وزن و نقش بی‌بدیل ایران در منطقه بکاهند، اما نمی‌توان چندان خوشبین بود، که شائبه هم در میان نبوده باشد. شاید اشتباه محاسباتی من موجب است، چنین فکر کنم. اللهُ علمٌ.
سوم: آنچه میان دو رهبر مذهبی رد و بدل شد و آن میزانی که به تشخیص اهالی بیت، نشر یافت، اگر همین باشد که علنی گردید، باید بگویم از نگاه من فقط کلی‌گویی بوده و نیز پرهیز شدید از گفتار روشن و بیان آسان آن حقایق که دو سوی دیدارکنندگان در آن یا تعارف ورزیدند یا تکلّف و یا نخواستند نقش ایران را در نابودی تفکر خشونت، بگویند.
چهارم: کاش هر دو، یا دست‌کم یکی از آن دو، از سر آموزه‌ی اخلاقی یا ادیانی و یا حتی انسانی، از دو رهبر آزادیبخش حقیقی و رشید منطقه از ظلم و بیداد داعش و تکفیری‌ها یعنی سرباز شهید حاج قاسم سلیمانی و شهید ابومهدی المهندس یاد می‌کردند. فقدِ این فقره در بیان دو مقام مذهبی، نه فقط نیاوردن نام مؤثرین دفاع رهایی‌بخش بود، بلکه فقر فاحش این دیدار بود که بی‌حد آب و تاب داده شد. و من گمان نکنم از همین مقدار تبلیغی و مانور فراتر رود و بر رهبران ناشایست غرب اثر گذارد. البته خوشبین بودن چندان هم آسیب‌زا نیست، اما مطلقِ آن نادرست است.
پنجم: البته دأب دائمی هر دو مقام مذهبی این بوده، که در جاهایی که سکوت سمّ است، سکوت محض می‌کنند. سکوتی که دست ستمِ ظالمین را مبسوط می‌دارد و مصون. بگذرم. خواستم فقط بگویم انتظارات و تبلیغات اصالت ندارد، کارِ زارِ این کارزار هولناک برای ایجاد امنیت و صلح پایدارتر را، ایران کرده، اما حالا موقع دروی! دیگران است که خرمن، کوپا کنند و محصول و ثمرات، کسب. ولی جهانی که من می‌شناسم با حرف حل نمی‌شود؛ اگر ایران و رهبر هوشمند آن آیت‌الله سید علی خامنه‌ای نبود؛ اکنون از عراق و صد البته از مرجعیت آنجا هم چندان چیزی باقی نمانده بود. به قول آقای افشین علا شاگرد مرحوم قیصر امین‌پور در سروده‌ی انتظاری انتقادی اخیرش: بیشتر بخوانید ↓
اعاظم نجف ای کاش پاپ اعظم را
کنند آگه از اعمال غرب ظالم نیز
جناب پاپ! چه خوب است گر سری بزنید
به آن گذار که افتاده دست قاسم نیز
متن کامل شعر و بیانیه‌ی
مجمع مدرسین و تصاویر دیدار
افشین علا
شاعر و شاگرد مرحوم قیصر امین‌پور
بزرگ دین مسیح‌اید و پیر و عالم نیز
پس احترام شما واجب است و لازم نیز
عراق، یکسره برخاست پیش پای شما
به پیشواز و پذیرایی و مراسم نیز
مراحمید در این سرزمین، به ویژه کنون
که شد رها حرم از زحمت مزاحم نیز
به بارگاه علی و به قتلگاه حسین
خوش آمدید، به خاک جواد و کاظم نیز
قدم به وادی هادی نهاده اید ای پاپ!
به مهد عسکری و خاستگاه قائم نیز
به سیستانی دانا دهید دست وفاق
که مرجع است ولی بر قلوب، حاکم نیز
اعاظم نجف ای کاش پاپ اعظم را
کنند آگه از اعمال غرب ظالم نیز
جناب پاپ! چه خوب است گر سری بزنید
به آن گذار که افتاده دست قاسم نیز
همان امیر شهیدی که غول داعش را
شکست داد و ستاند از کفش غنائم نیز
مجاهدی که از او یافت امن و آرامش
عراق و سوریه ی خسته و مقاوم نیز
رهین منت اویند شیعه و سنی
مسیحیان ستم دیده از مهاجم نیز
به او نداد نه تنها نشان صلح نوبل
که غرب، خود ترورش کرد با ملازم نیز
تشر زنید به قاتل، وگر میسر نیست
سخن به طعنه بگویید یا ملایم نیز
دوام عیسویان از ابومهندس هاست
چنان که ایزدیان و یهود و مسلم نیز
افشین علا
اسفند ٩٩
(منبع)
...
کوچه‌ی خانه‌ی آقای سیستانی
در خیابان حضرت رسول (ص) نجف اشراف مشهور به شارع الرسول
دیدرا پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌های جهان با
آیت‌الله العظمی سیدعلی سیستانی مرجع شیعیان
نجف اشرف. خانه‌ی آقای سیستانی (۱۷اسفند ۱۳۹۹)
هنگام خداحافظی
متن بیانیه‌ی مجمع مدرسین و محققین حوزه‌ی علمیه‌ی قم
درباره‌ی دیدار پاپ فرانسیس با آیت‌الله سیستانی:
بسم الله الرحمن الرحیم
"قل یا اهل الکتاب تعالوا الی کلمة سواء بیننا و بینکم " (سوره مائده آیه ۸۹)
بگو ای اهل کتاب بر سخنی گردآییم که میان ما و شما یکسان است.
سفر عالیجناب پاپ فرانسیس اول رهبر کاتولیک‌های جهان به عراق و دیدار با مرجعیت اعلای نجف اشرف حضرت آیت الله العظمی سیستانی، رویدادی بسیار با اهمیت در واپسین روزهای قرن چهاردهم بود. این دیدار نه تنها گامی سرنوشت‌ساز در فرایند تعامل و گفتگوی بین الادیان بود، بلکه در شرایطی که خشونت در پوشش مذهبی و فرقه‌ای، خاورمیانه و جهان اسلام را با بحران روبرو ساخته است، چهره‌ای رحمانی و صلح‌جویانه از ادیان ابراهیمی را به نمایش گذاشت.
دغدغه و نگرانی مشترک و اصلی این دو شخصیت عالی مقام مذهبی، به عنوان جانشینان منجیان موعود، کاهش درد و رنج هایی است که در سایه سرکوب، استبداد، ستم، بیداد، فقر، فساد، خشونت و فرقه گرایی گریبانگیر بشریت شده و زندگی‌اش را تاریک کرده است. آنان به تقویت ایمان و معنویت دینی در جهانی می‌اندیشند که با بحران معنا روبروست و در آن نور ایمان کم فروغ گردیده است. پیام اصلی این دیدار فراخواندن همگان به ویژه پیروان ادیان به برادری و تعامل با یکدیگر در راستای گسترش روابط انسانی و همزیستی مسالمت‌آمیز و رعایت حقوق بشر و شهروندی بود.
مرجعیت اعلای نجف در جریان این دیدار روحانی و معنوی، که در نهایت سادگی و خلوص در خانه کوچک وی برگزار شد، بار دیگر رواداری و مدنیت شیعی را برای جهانیان ترسیم کرد. او که با مقاومتی ستودنی و با درایت و تدبیر کم‌نظیر، در طول سالیان دشوار جنگ و اشغال، نقشی سترگ در حفظ انسجام و یکپارچگی عراق ایفا کرد، اینک گامی دیگر در راستای حفظ تکثر و همزیستی گروه‌های گوناگون قومی و مذهبی برداشت.
رهبر پرجمعیت‌ترین مذهب جهان با حضور در بیت مرجعیت اعلای نجف نشان داد که روحانیان با پایبندی به وظایف و نقش اصیل خویش و در پرتو تشریک مساعی، همچنان می‌توانند در بهبود مناسبات انسانی و رهایی جامعه از سرکوب و خشونت و دیگر دردها و رنج‌ها نقش‌آفرین باشند. تصویر لحظات پایانی این دیدار که دو رهبر دست در دست یکدیگر نهاده بودند، افقی روشن برای این همکاری را به نمایش می‌گذارد.
اینک فرصتی مغتنم برای عالمان شیعی، روحانیت، حوزه‌های علمیه و تشکل‌های حوزوی فراهم شده است تا با الگو قرار دادن این دیدار، گفتگوی بین‌الادیان و بین‌المذاهب را با جدیتی بیشتر پیگیری کنند. سنتی که آیت الله بروجردی«ره» در تقریب بین مذاهب تاسیس کرد، دیر زمانی است که از تاب و تپش افتاده است. احیاء و گسترش این سنت، به روابط نزدیک‌تر بین روحانیت شیعه و اهل سنت و نهادهایی همچون دانشگاه الازهر و نیز تعامل بیشتر با روحانیت مسیحیت و واتیکان نیاز دارد.
مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم با تجلیل از دیدار معنوی و ثمربخش این دو رهبر عالیقدر، آن را به عنوان برگی از تاریخ که بر اعتبار و سرمایه اجتماعی روحانیت و تشیع افزود، ارج می‌نهد و تحقق اهداف و ارزش‌هایی را که در گفتگوی این رهبران مورد تاکید قرار گرفت، آرزو می‌کند. (منبع)
