عملیات ها در جنگ تحمیلی

نگاهی به چند عملیات ایران در هشت سال دفاع مقدس

متن نقلی. به تنظیم و ویرایش دامنه

ثامن‌الائمه:

۵  مهر ۱۳۶۰ 

هدف: شکستن حصر آبادان؛ آزادسازی جاده‌های آبادان - اهواز و آبادان - ماهشهر و منطقه‌ی اشغالی در شرق کارون.

نتیجه: تأمین کلیه‌ی اهداف از جمله آزادسازی ۱۳۰ کیلومتر مربع از خاک ایران؛ کشته و مجروح‌شدن ۱۵۰۰ نفر و اسارت ۱۸۰۰ نفر از افراد دشمن و... .  «حصر آبادان باید شکسته شود....» این پیام امام خمینی، به نیروها قدرت و روحیه داده بود، عملیات در نیمه‌های شب و با غافلگیری کامل دشمن آغاز شد و این در حالی بود که دشمن در روزهای ۳۰ و ۳۱ شهریور منتظر حمله از سوی نیروهای ایرانی بود و به همین دلیل، آماده‌باشی را که در آن روزها برقرار کرده بود، لغو کرده و نیروهایش را به مرخصی فرستاده بود. در چنین شرایطی رزمندگان یک ساعت پس از آغاز عملیات، خود را به سنگرهای دشمن رساندند و ... .

طریق‌القدس:

۸ آذر ۱۳۶۰ تا ۱۵ آذر ۱۳۶۰

هدف: آزادسازی بُستان و ۵۰ روستای منطقه و رسیدن به مرز در منطقه‌ی چزابه.

نتیجه: آزادسازی ۶۵۰ کیلومتر مربع از خاک ایران شامل شهر بستان، ۷۰ روستا، تنگه‌ی چزابه، تجزیه‌ی قوای سپاه سوم عراق؛ کشته و مجروح‌شدن ۸۵۰۰ نفر و اسارت ۵۴۶ نفر از افراد دشمن و... .
 

این عملیات، اولین عملیاتی بود که رزمندگان اسلام به مرز بین‌المللی می‌رسیدند. این احتمال وجود داشت که در صورت تعقیب دشمن در داخل خاک عراق، دشمن به تبلیغات و جنگ روانی علیه‌ی ایران اقدام کند. به همین دلیل و به پیشنهاد سردار علی شمعخانی و برخی فرماندهان، نام عملیات، طریق‌القدس گذاشته شد.

فتح‌المبین:

۲ فروردین ۱۳۶۱ تا ۱۰ فروردین ۱۳۶۱ در سه مرحله.

هدف: آزادسازی منطقه‌ی وسیع غرب دزفول و جاده‌ی دزفول - دهلران و خارج‌کردن شهرهای اندیمشک، شوش، دزفول و جاده‌ی اندیمشک - اهواز از زیر آتش دور برد دشمن.
 

نتیجه: تأمین کلیه‌ی هدف‌ها از جمله آزادسازی ۲۵۰۰ کیلومتر مربع از خاک ایران، کشته و مجروح‌شدن ۴۰۰۰ نفر و اسارت ۱۵۰۰ نفر از افراد دشمن؛ انهدام ۴ لشکر عراق و ...

چنان هوشیارانه و با احتیاط کامل از روی سنگرهای دشمن عبور کردند که حتی دشمن متوجه آن‌ها نشد. نزدیک توپخانه عراق که شدند، تازه دشمن مشکوک شد و در محور شمالی شروع به گلوله باران و شلیک منور کرد. ۱/۵ ساعت بعد از آغاز حمله، فرماندهان توپخانه‌ی دشمن خبر دادند که به آن‌ها حمله شده و توپخانه در حال سقوط است، ولی از فرماندهی جواب دادند هیچ علامتی که نشان از عملیات باشد، مشاهده نمی‌شود. بار دیگر مسئول توپخانه با التماس از فرماندهان رده بالا خواست که نیروی کمکی اعزام کنند، ولی مسئولان رده‌بالا دوباره آن‌ها را به تمسخر گرفته و گفتند که بیش از حد مشروبات الکلی مصرف کرده‌اند و دچار توهم شده‌اند! پس از اصرار فراوان توپخانه عراق، به آن‌ها گفتند:جلوی شما چند گردان زرهی مستقرند و هیچ گزارشی از حمله‌ی ایرانی‌ها نداده‌اند، شما چطور ادعا می‌کنید که به شما حمله شده است؟ فرماندهان عراقی وقتی به خود آمدند که نیروهای ایرانی به بسیاری از اهداف‌شان رسیده بودند.

بیت‌المقدس:

۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۱ تا  ۳ خرداد ۱۳۶۱

هدف: آزادسازی شهرهای خرمشهر و هویزه و جاده اهواز - خرمشهر، خارج ساختن شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد و نیز جاده اهواز - آبادان از بُرد توپخانه‌ی دشمن و تامین مرزهای بین‌المللی.

نتیجه: تأمین کلیه‌ی هدف‌ها از جمله آزادسازی ۵۰۳۸ کیلومتر مربع از خاک ایران؛ کشته یا مجروح شدن ۱۶۰۰۰ نفر و اسارت ۱۹۰۰۰ نفر از افراد دشمن و ...
 

صدام همیشه می‌گفت که به اختیار و میل خود از خرمشهر خارج شده است! عصر روز چهارم خرداد ۱۳۶۱ پیام جالبی از رادیو صوت‌الجماهیر بغداد برای افکار عمومی عراق پخش شد: نیروهای پیروزمند قادسیه صدام، پس از آن که تمامی حمله‌های قوای دشمن مجوس و نژادپرست فارس را در مناطق الخفاجیه (سوسنگرد) و الاحوا (اهواز) با اقتدار کامل دفع کردند؛ صبح روز ۱۹۸۲/۵/۲۴ (۱۳۶۱/۳/۳) در یک جابجایی تحسین‌برانگیز، عقب‌نشینی تاکتیکی (!) خود را از جبهه‌ی محمره (خرمشهر) با موفقیت کامل انجام داده‌اند!

رمضان:

۲۲ تیر ۱۳۶۱ تا ۷ مرداد ۱۳۶۱ مطابق با بیست‌و‌یکم رمضان ۱۴۰۲

هدف:حضور قوای نظامی ایران در پشت شط‌العرب و تسلط بر معابر وصولی بصره و تهدید بصره از سمت شرق برای تنبیه عراق.

نتیجه: نیروهای ایران در این عملیات به‌طور کامل به اهداف خود نرسیدند ولی با اجرای این عملیات، مسئولان و فرماندهان جمهوری اسلامی دریافتند که با وضعیت جدیدی در جنگ روبرو هستند و برای برتری، به تدوین استراتژی جدید نیازمندند. این نخستین عملیات در خاک دشمن بود.

والفجر مقدماتی:

۱۷ بهمن ۱۳۶۱ تا ۲۱ بهمن ۱۳۶۱

هدف: تصرف پل غزیله و پیشروی به سوی شهر العماره.
 

نتیجه: دشمن با وحشتی که در عملیات‌های گذشته تجربه کرده بود، از نقطه رهایی تا خط دومش، شانزده نوع مانع ایجاد کرده بود. زمین رَملی سرعت را می‌گرفت. وسعت، عمق و تعدد استحکامات و وجود کانال های متعدد در منطقه تحت اشغال دشمن، مانع از دستیابی کامل رزمندگان به اهداف خود شد. تلفات زیاد بود. طراحان نظامی به این نتیجه رسیدند که عملیات باید متناسب با توان خودی صورت گیرد و از انتخاب مناطق با عمق زیاد پرهیز شود. در این عملیات به دو تیپ ۹۰۵ و ۷۰۴ دشمن ضربه‌ی اساسی وارد شد و یک گردان از نیروهای سودانی و ۱۱۳ نفر از نیروهای عراقی اسیر شدند.

خیبر:

۳ اسفند ۱۳۶۲ تا ۲۲ اسفند ۱۳۶۲

هدف: انهدام سپاه سوم عراق، تصرف جزایر مجنون، عبور از هور و تهدید بصره از سمت شمال.
 

نتیجه: عملیات خیبر به آزادی ۱۰۰۰ کیلومتر مربع در هور، ۱۴۰ کیلومتر مربع در جزایر مجنون و ۴۰ کیلومتر مربع در طلائیه انجامید. تجربه عملیات آبی-خاکی از نتایج مهم این عملیات بود. در این عملیات فرماندهان بزرگی چون شهید حمید باکری و شهید همت، به شهادت رسیدند. شهید همت، پس از هفت شبانه روز بی‌خوابی، در حالی که به ضرب سرُم، سر پا بود، به شهادت رسید و به‌حق، سردار خیبر نام گرفت.

بدر:

۲۰ اسفند ۱۳۶۳ تا ۲۶ اسفند ۱۳۶۳

هدف: تسلط بر جاده‌ی العماره - بصره و تهدید بصره از سمت شمال.
 

نتیجه: این عملیات به طور کامل به اهداف اصلی خود نرسید و تنها ۵۰۰ کیلومتر مربع از منطقه هور از جمله روستاهای ترابه، لحوک، نهروان، فجره و جاده خندق به تصرف درآمد. از نیروهای دشمن ۱۰۰۰۰ نفر کشته و مجروح و ۳۲۰۰ نفر اسیر شدند. در عملیات بدر، رزمندگان ایران قصد داشتند بصره را تصرف کنند اما متاسفانه موفق نشدند به اهداف از پیش تعیین‌شده دست یابند. چند روز بعد با پاتک‌های سنگینی از سوی عراق مواجه شدند و به داخل جزیره‌ی مجنون عقب‌نشینی کردند. همه‌ی فرماندهان با حالتی ناراضی و ناراحت، خدمت امام رسیدند. امام فرمودند: پیامبر اکرم -صلی الله علیه و آله- و حضرت علی -علیه‌السلام- هم در جنگ ها شکست داشتند. بروید و خودتان را برای عملیات‌های بعدی آماده کنید.

والفجر ۸:

۲۰ بهمن ۱۳۶۴ تا ۹ اردیبهشت ۱۳۶۵

هدف: تصرّف فاو و تهدید بصره از جنوب و انسداد راه ورود عراق به آب‌های خلیج فارس.
 

نتیجه: تأمین کلیه‌ی اهداف از جمله تصرف ۶۰۰ کیلومتر مربع از خاک عراق؛ کشته و مجروح‌شدن ۵۰۰۰۰ نفر و اسارت ۲۱۰۵ نفر از افراد دشمن و ... رهنمودهای امام خمینی رهبر کبیر انقلاب اسلامی پس از جنگ بدر باعث شد که برای عملیات والفجر ۸ آماده شوند و شهر فاو را (در دل خاک عراق) تصرف کنند. دنیا متحیر شد که چگونه رزمندگان ایران از رودخانه اروندکنار، با عرض ۶۰۰ تا ۱۵۰۰ متر عبور کرده اند؟! این موضوع با معادلات نظامی هم‌خوانی نداشت. زیر بمباران شدید عراق، پل هوایی زدند و هفتاد شبانه روز فاو را تصرف کردند و سکّوهای موشکی عراق را گرفتند.

کربلای ۵:

۱۹ دی  ۱۳۶۵ تا ۲۰  اسفند ۱۳۶۵

هدف: تصرف شلمچه و پیشروی به سوی بصره.

نتیجه: با تأمین اهداف عملیات، برتری توازن قوای جمهوری اسلامی تثبیت شد و زمینه‌ی تصویب قطعنامه‌ی ۵۹۸ در شورای امنیت فراهم شد. همچنین ۱۲۲ تیپ دشمن از  ۵۰ تا ۱۰۰ درصد منهدم شد. از نیروهای دشمن ۳۰ هزار نفر کشته، ۷۰ هزار نفر مجروح و ۲۶۵۰ نفر اسیر شدند و ۸۷۰ تانک و نفربر، ۱۰۰۰ خودرو، تعدادی هواپیما و بالگرد و ... نابود شدند.

(منبع)