سه خاستگاه انسان

نگارش ۱۷ ، ۵ ، ۱۴۰۴ : ابراهیم طالبی دامنه دارابی. در انسان سه خاستگاه (=برانگیزندگی) وجود دارد که در رُمان‌ها نیز، بیشترین نشانی‌ها و گفت‌وگوها از همین سه تاست:

 

۱. شور جنسی

۲. قدرت‌نمایی

۳. مرگ‌اندیشی

 

اولی، یعنی شور جنسی، حتی پیامبران خدا هم -که یکسره در معنویت هستند- از آن عاری نیستند. زیرا دستگاه خلقت، این قوه‌ی لذت را در ساختار انسان جا گذاشت تا انسان به آرامش برسد. این شور جنسی، خیزشگاه اصلی دگردوستی، محبت‌ورزی، دلدادگی، تنیدگی و در اوجش کام‌گیری است که ادبیات و ادیان -هر دو- آن را دارای چارچوب، حد و حدود، حوالی و حریم و ... کرده‌اند.

 

دومی یعنی قدرت‌نمایی، دست‌کم سه حالت در انسان پدید می‌آوَرد: ۱. اتکای به نفْس، ۲. احساس امنیت، ۳. احتمال حمله و غارت یا دفاع و شهامت.

 

سومی، یعنی مرگ‌اندیشی به تصحیح رفتار و خودمراقبتی می‌انجامد؛ زیرا نهایت هستی را نیستی و پوچ نمی‌پندارد و برای آن، تنظیمات خود را سو و سمت عقل، سرعت می‌بخشد و می‌کوشد تضادی با اخلاق و اخبار ادیان در خود نیآفریند. چند سال پیش سه نوار از دکتر عبدالکریم سروش گوش کرده بودم در پخش ماشینم که "احوالِ مرگ" را تبیین کرده بود. از صحیت‌های صحیح او بود. بگذرم. منظورم درین فاز ایت است که توجه به مرگ، یا خوف و هول در دل‌ها می‌افکند یا رجاء و فرَح، که هر دو حالت، مرتبط به شرافت و یا قباحت است.

| لینک کوتاه این پست → qaqom.blog.ir/post/2670