به قلم دامنه: به نام خدا. بحثی کوتاه در باره‌ی مشکلی به نام دل گپی و وسوسه. حدیثِ نفس (=به گویش دارابکلایی‌ها دل‌گپی) یعنی سخن گفتن با خود که می تواند هم منفی باشد و هم مثبت. البته در روایات معنای منفی اش یعنی وسوسه مدّ نظر است. هر نوع فکر در مورد مسئله‌ای اعتقادی یا اخلاقی که گناه آلود باشد، حدیث نفس محسوب می شود. گرچه اصل آن گناه نیست اما آثار وضعی خود را دارد.
گاه حدیث نفس انسان، ندای شرمساری او به درگاه خداوند است. ندا و نُدبه و راز و نیاز اوست. دفع امّاره است. این، مفید است. ولی وسوسه و فکر گناه، خطرناک و نکوهیده است. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله می‌فرمایند: خداوند از وسوسه ها و تشکیکات ذهنی امّت من تا زمانی که آنها را به زبان یا به مرحله عمل نیاورده باشند، گذشت کرده است. همچنین می‌فرمایند: هر دلی وسواس دارد. پس هرگاه این وسواس پرده دل را بِدَرَد و به زبان آورده شود، بنده به سبب آن مؤاخذه گردد، اما اگر پرده دل را ندرَد و زبان به آن گویا نشود، گناهی صورت نگرفته است. (میزان الحکمه، محمدی ری شهری. ج ۱۳ ص ۱۵۵)
پس تا حدودی وجود وسوسه، طبیعی است اما باید آن را کنترل کرد و مراقب بود که به زبان یا عمل نرسد. از امام کاظم علیه السلام در باره حدیث نفْس (افکار واندیشه هایی که در ذهن انسان می گذرد) سؤال شد. فرمود: کیست که نفْس او دچار افکار واندیشه نشود؟! (همان) این رحمت خدا است که نسبت به اصل وجود وسوسه‌های درونی بر ما سخت نگرفته است و آن را گناه نشمرده است. مهمترین راه مبارزه با حدیث نفس، به یاد همیشگی خداوند بودن است: وَمَنْ یَعْشُ عَنْ ذِکْرِ الرَّحْمنِ نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطَانَا فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ (زخرف: ٣٦) و هر که از یاد [خداى] رحمان روى گرداند، شیطانى را بر او مى گماریم که قرین او باشد. برداشت آزاد و خلاصه نویسی دامنه از این (
منبع)
