به قلم دامنه: به نام خدا. سلام. این روزها دارم این کتاب دوجلدی را میخوانم : «انسان؛ از میلاد تا معاد» اثر آیتالله سید نعمتالله حسینی کهلائی. یکی را تمام، دومی را از نصفه عبور کردم. یادداشتی پیش خود بر اساس بینش آزادم سحر روی ورقه نوشتم همان را خلاصهتر این صحن میگذارم. خُب، زندگی کاشت است و برداشت. سرانجامش هم احتضار است و احضار. همه باید پیش خدا حاضر شویم. بنده برین نظرم دنیا که باشی باید بگویی: "با چراغِ عقل راه خویشتن یافتم <> در شریعت تابعِ قرآن و عقلِ کُل شدم".
از میلاد تا معاد
اشعاری را به امام علی ع نسبت میدهند که برگردان میکنم: مردم چهار دستهی جدایند؛ حالاتشان، هر یک روشن: دستهای، دنیایی تلخ دارند، آخرتی شیرین. دستهای دنیایی پُرمَسرّت دارند ول از آخرت بیبهرهاند. دستهای هر دو را به چنگ آوردند. دستهای درین بین ضایع شدهاند؛ نه این دارند و نه از آن برخوردارند. همان امام هُمام میآموزاند که ای بشر تو خاکی هستی، صفات و اخلاق جمع کن؛ زیرا انسان به کردههای خود قضاوت میشود؛ یا نکوهش یا ستایش. درین میان از نظر حضرت علی ع چهار چیز از هر چیز بیشتر بشر را بالا میبرَد: حلم. علم. عطا. احسان. که همهی این چهار صفت مورد اشارهی امیرالمؤمنین علی ع در چیزی یه اسم ایمان تجمع دارند. فقط حِلم را یک کمی توضیح دم. حلم یعنی آهستگی. یعنی روان آدمی پیوسته آرام باشد. مثل شتُرِ آرام که یک کودک هم اگر اَفسارش را مهار کند تا چندین کویر را آرامآرام میپیماید و بههم نمیریزد.
هان! دنیا به کدام مسیر است؟ به مسیر خودِ دنیا؟ نه، هرگز. ما که مبداء و معادی هستیم، دنیا را منتهی به آخرت میدانیم. دنیا آزمایشگاهیست در مسیرآخرت. آخرش قیامت است، قضاوت است، حشر است، نشر است. لفّ است. چِشش هست، یا عذاب یا پاداش. گمشدگان مزرعهی دنیا اگر به ندای اهدنا الصّراط اجابت ندهند آن اَعدا اَعدُو (دشمنترین دشمنانش یعنی نفسِ سرکش) میپّرد میدان، حُقه میزند و حق و حَقه و حقگویی را به سرقت میبرَد. خدایا: "مرا در روز مِحنَت یار باید <> وگرنه روزِ شادی یار بسیار" ختم کلامم: "یا رب کجاست [کجاست کجاست] مَحرم رازی که در جهان <> دل شرحِ آن دهد که چه دید و چِها کشید. ممنونم از عزیزان کتابخانهی یادگار امام قم که برای ما این نعمت عُظما را فراهم ساختند که از آنان کتاب به امانت گیریم.