دامنه‌ی داراب‌کلا

مجموعه پیام‌هایم در مدرسه فکرت

قسمت پنجاه و پنجم

سلام بر ااعضای نغمه
از نظر من اجازات مراجع عالیقدر به روحانیونی که استحقاق و فضیلت دارند، امری مبارک و شایسته است زیرا هیچ‌کس بهتر از مراجع و مجتهدین بزرگ، شاگردان حوزه را نمی‌شناسند. برای امثال ما هم وقتی یک روحانی از مرجع سرشناس اجازه‌نامه داشته باشد، وثوق و اعتماد می‌آفریند. البته این اجازات لزوماً باید بر مبنای سنت رایج باشد و از دخالت‌ها و حُب‌وبغض‌های عوامل غریبه به‌دور. و لابد به‌دورند. درود می‌فرستم به اساتید مبرّز و مبارز در نغمه.

انگل

برداشت‌هایم از فیلم «انگل». محصول ۲۰۱۹ ڪره‌جنوبی. برنده‌ی جایزه‌ی نخل «ڪَن»، برنده‌ی ۴ جایزه‌ی اُسڪار و چند جایزه‌ی دیگر. وقتی ازین همه امتیاز فیلم سردرآوردم، رفتم سراغش ببینم ڪه «انگل» مگه چه می‌خواهد بگوید. نشستم دیدم. فیلم ۲ساعت‌و۲دقیقه است اما بیننده را میخڪوب می‌ڪند تا ثانیه‌ای را از دست ندهد. به سراغ یڪ مسأله‌ی جهانی می‌رود؛ زندگی سرمایه‌داران و بیچارگان، داراها و ندارها، ڪه دنیای سرمایه‌داری به این نڪبت و شڪاف بی‌رحمانه‌ی طبقاتی دامن زده است. در واقع از نظر من، تمام حرف فیلم این است ڪه نظام‌های سرمایه‌داری در اثر ثروت و رفاه و بی‌عاری، میان پولدارها و فقرا فاصله، تضاد، شڪاف، تنفّر و در نهایت حس تقابل خونین انداخته است.

یڪ خانواده‌‌ی بااستعداد چهارنفره (پدر و مادر و پسر و دختر) ڪه ڪارهایی با درآمد بسیار ناچیز دارند، مانند ساخت جعبه پیتزا، توزیع ڪیڪ تایوانی و... در یڪ زیرزمین ساختمانی قدیمی زندگی می‌ڪنند، در اثر فلاڪت و فقر، خودبه‌خود وادار می‌شوند با شگردها و حیله‌های حرفه‌ایی وارد زندگی و خانه‌ی مجلّل یڪ سرمایه‌دارِ ثروتمند مرفّه به نام آقای «پارڪ» شوند. این‌طوری:

پسر برای تدریس خصوصی زبان انگلیسی به «داهیه» دخترِ آقای «پارڪ» به زندگی‌شان راه می‌یابد و دختر دلباخته‌ی وی می‌شود و اسرار زندگی‌شان را فاش می‌ڪند. پسر با یڪ حیله‌ی تازه به «داهیه» می‌گوید دخترعموی وی هنردرمانی وارد است و می‌تواند به برادر خردسال شما ڪمڪ ڪند تا از این بحران روحی خلاص شود. در حقیقت، دخترعمو همان خواهر پسره است ڪه از این طریق وارد خانه‌ی «پارڪ» می‌شود. حالا این دختر با شگردِ بدنام ڪردن راننده‌ی «پارڪ» به اعتیاد ڪوڪائین، دسیسه‌چینی می‌ڪند تا پدرش را راننده‌ی «پارڪ» ڪند، اما نمی‌گوید پدرش است، می‌گوید عمویش است ڪه به شیگاگو رفته است. پدر هم با این شگرد، وارد خانه‌ی «پارڪ» می‌شود. و حالا پدر با دسیسه‌ای دیگر باعث می‌شود زن خدمتڪار خانه، از آنجا اخراج شود و به جایش همسرش به عنوان مستخدم وارد زندگی‌شان شود. و شد، بی‌آنڪه ڪسی بفهمد. با چهار شگرد، این خانواده‌‌ی چهارنفره‌ی فقیر، بی‌آنڪه نسبت خود را لُو دهند، در خانه‌ی «پارڪ» مشغول می‌شوند: معلم زبان، مربی هنردرمانی، راننده، خدمتڪار. از اینجا فیلم -ڪه بخش عمده‌ی آن در قالب ڪمدی تلخ پیش می‌رود_ شڪاف طبقاتی دونوع زندگی رفاه و راحت و مَلول و فلاڪت‌بار را به بیننده می‌نمایاند، ڪه مقصر اصلی آن نظام سرمایه‌داری بی‌رحم است و بی‌عدالتی محض.

من خودم در هنگام دیدن فیلم، بر این فلسفه‌ی زیستی نقب پرسشگرانه زدم ڪه اساساً چگونه می‌شود یڪ تز اقتصادی را با امپراطوری رسانه، به عنوان تفڪری برتر، جهانی، قابل پیروی و حتی پایان تاریخ خواند، در صورتی‌ڪه همین تز عامل اصلی فلاڪت و شڪاف میان دارا و ندار در درون ڪشورهای سرمایه‌داری‌ست؟ تا آن حد ڪه «بونگ جون هو» در درون همان ڪره جنوبی پیدا می‌شود ڪه با این فهم تیز، به نقد عمیق و نفی چنین نظام ظالمانه‌ای می‌رسد. «پارڪِ» سرمایه‌دار از طبقه‌ی فرادست، برای آموزش دختر و پسر خردسالش، نیازمند دو معلم زبان و هنردرمانی شده‌است ڪه هر دو از طبقه‌ی فرودست ڪره جنوبی‌اند. نشان‌دان واقعیتی به اسم دوگانه‌ی فقر آموزشی و فقر اقتصادی. بگذرم.

فیلم به‌خوبی و رسا می‌رساند ڪه در ڪره جنوبی هر خانه‌ی مرفّه‌ای، یڪ زیرزمین بتونی عمیق تودرتو دارد ڪه از ترس موشڪ‌های ڪره شمالی به عنوان پناهگاه در روز مبادا عمل می‌ڪند. اما چون چنین حمله‌ای فقط در حد تصوّر مانده است، این زیرزمین‌ها -ڪه مانند سیاه‌چاله‌های تنگ و پیچ‌درپیچ و مَخوف در اعماق چندمتری بَرج‌ها و خانه‌های باشڪوه و شیڪ پولدارهای ڪره جنوبی تعبیه شده است- به محلی برای زندگی مخفی بیچارگان و مستمندان تبدیل شده است؛ بی‌آنڪه صاحبان ثروتمند آن خانه‌ها ازین قضیه خبردار باشند، اما فیلم «انگل» به روی بیننده پرده‌ی این راز را برمی‌دارد و زندگی شڪننده‌ی دنیای سرمایه‌داری و بیچارگی را برملا می‌ڪند. وقتی فیلم اتاقی شیڪ پر از انواع غذاهای بسته‌بندی شده‌ی مدرن را نشان می‌دهد، بیننده حیرت می‌ڪند اما بلافاصله می‌فهمد این‌همه، برای سه سگ داخل خانه است ڪه از بچه‌ها برای‌شان عزیزترند و در ناز و وفوری و نعمت. و من خرسندم ڪه انگل را از «شاتل» دیدم. چندجا دیالوگ‌ها اوج داشت ازجمله این‌ جاها:

پس، آڪسفورد هم بخش جعل سند و مدرڪ دارد!

رفتار نمایشی داشتن به شڪل نابغه‌ها رفتارڪردن است!

قلب انسان دروغ نمی‌گوید؛ نبض او این را می‌گوید!

می‌دونی چه نقشه‌ای شڪست نمی‌خورَد؟ آن وقت ڪه هیچ نقشه‌ای نداشته باشی. انسان نباید برای دیگران نقشه بڪشد!

وقتی زندگی زیر نظر ڪارآگاه می‌گذرد، ڪه جُرمی ڪنی!
 

پول هرچه اَخم و تَخم را از بین می‌بره!

حسابی ڪُفری شده! (شبیه همان جمله‌ی رایج ایرانیان، وقتی داغ می‌ڪنند می‌گویند مرا «ڪُفری» نڪن)

۳ اسفند ۱۳۹۸
ابراهیم طالبی دارابی [دامنه]

پاسخ:

سلام جناب ...

حالا خرسندترم؛ زیرا شما هم «انگل» را به تماشا نشستید. چه خوب. تعبیر ژرف و فلسفی برای آن به‌کار بردی. آری؛ همین است. متشکرم. متشکرم.

 دست‌کم پنج ساعت برای «انگل» وقت گذاشتم، جمعه‌ی دیروز. دو ساعت برا دیدن آن، دو ساعت برای تفکر و فرورفتن در زوایای آن و یک ساعت برای نوشتن تحلیل آن.

بازنشر دامنه

شرح عارف‌ آهنگر بر روی این عکس: «یادداشتی از من با عنوان "به کجا چنین شتابان"، در شماره امروز (شنبه ٣ اسفند ٩٨) روزنامه جام جم منتشر شده است.»

دامنه:، حتماً وقت می‌ذارم برا دیدن هر دو فیلم. ممنونم معرفی فرمودی. جالب این است، نقد بر سرمایه‌داری مرفه، از درون خودشان آغاز شده است. دیگر متهم نمی‌شوند که جهان سوم! چون «مغضوبین زمین»اند، نگاه نقد به غرب سرمایه‌داری دارند. به‌هرحال کارگردان‌ها از روشنفکران جامعه‌ به حساب می‌آیند.

«جوکر» را کمی از نقدها و بررسی‌هایی که چندی پیش مطالعه کرده بودم، فهمیدم که «فیلیپس» این فیلم را در ژانر وحشت و نقد ساخت و پیام عمیقی دارد. اما نمی‌دانستم این‌همه باشد، با این‌حال، حالا که شما هم مهر تأیید زدی بر این دو فیلم، لازم شد که ببینم. و می‌بینم. با درود.

در باره‌ی متن جناب..

با سلام و احترام. متن را علاوه بر دربردارندگی محتوای سرشار و خیلی‌غنی، در عین حال بسیار زیبا و دلنشین دیدم. با وجود استدلال و قراین، از ترکیبات بکر بهره دارد. مانند: روح به‌بند کشیده‌ی کودک، مردگی مردم بی‌تخیّل، ماشین پُرآپشن اما تهی از بنزین، بدهکار نساختن به بزرگسال.

من گرچه در این موضوع متخصص و کارشناس نیستم، ولی این نوشته را از علایق و اولویت‌های خودم یافتم. یعنی با چنین نگرش ژرفی موافقت دارم. بر طبع فکری من نشست.

متن نوشته‌ی جناب ...، گرچه بُرش روزنامه بود و با خط ریزِ ریز، اما چون دلکش بود و کشش داشت، با صرف حوصله خواندم، خاصه وقتی می‌دانم که نویسنده‌اش دوستی از دیرباز من است. من همیشه عینک می‌زنم به چشمم که دور را در بیرون ببینم، اما شکر خدا خط ریزِ ریزِ پوست شکلات مینو را بی‌عینک راحت و آرام می‌خوانم. وقتی متن از مسأله‌ی خداداده‌ی قدرت «تخیّل» خیلی‌خوب مایه گذاشت، مرا به همراه یک آموزه‌ی تربیتی، به دوردست عرفان نیز بُرد، چون تخیل را قدرت برتر در وجود انسان می‌دانم، چه برای کودک، چه در هنگامه‌ی کهولت. عالی بود این نگاه، نگرش و‌ نگارش‌ات. احتمال می‌دهم تیتر متن را روزنامه برگزید، زیرا اگر جناب... تیتر را نیز، پیشنهاد می‌داد، به‌یقین رساننده‌تر بود. بیشتر بخوانید ↓

مجموعه پیام‌هایم در مدرسه فکرت

قسمت پنجاه و پنجم

سلام بر ااعضای نغمه
از نظر من اجازات مراجع عالیقدر به روحانیونی که استحقاق و فضیلت دارند، امری مبارک و شایسته است زیرا هیچ‌کس بهتر از مراجع و مجتهدین بزرگ، شاگردان حوزه را نمی‌شناسند. برای امثال ما هم وقتی یک روحانی از مرجع سرشناس اجازه‌نامه داشته باشد، وثوق و اعتماد می‌آفریند. البته این اجازات لزوماً باید بر مبنای سنت رایج باشد و از دخالت‌ها و حُب‌وبغض‌های عوامل غریبه به‌دور. و لابد به‌دورند. درود می‌فرستم به اساتید مبرّز و مبارز در نغمه.

انگل

برداشت‌هایم از فیلم «انگل». محصول ۲۰۱۹ ڪره‌جنوبی. برنده‌ی جایزه‌ی نخل «ڪَن»، برنده‌ی ۴ جایزه‌ی اُسڪار و چند جایزه‌ی دیگر. وقتی ازین همه امتیاز فیلم سردرآوردم، رفتم سراغش ببینم ڪه «انگل» مگه چه می‌خواهد بگوید. نشستم دیدم. فیلم ۲ساعت‌و۲دقیقه است اما بیننده را میخڪوب می‌ڪند تا ثانیه‌ای را از دست ندهد. به سراغ یڪ مسأله‌ی جهانی می‌رود؛ زندگی سرمایه‌داران و بیچارگان، داراها و ندارها، ڪه دنیای سرمایه‌داری به این نڪبت و شڪاف بی‌رحمانه‌ی طبقاتی دامن زده است. در واقع از نظر من، تمام حرف فیلم این است ڪه نظام‌های سرمایه‌داری در اثر ثروت و رفاه و بی‌عاری، میان پولدارها و فقرا فاصله، تضاد، شڪاف، تنفّر و در نهایت حس تقابل خونین انداخته است.

یڪ خانواده‌‌ی بااستعداد چهارنفره (پدر و مادر و پسر و دختر) ڪه ڪارهایی با درآمد بسیار ناچیز دارند، مانند ساخت جعبه پیتزا، توزیع ڪیڪ تایوانی و... در یڪ زیرزمین ساختمانی قدیمی زندگی می‌ڪنند، در اثر فلاڪت و فقر، خودبه‌خود وادار می‌شوند با شگردها و حیله‌های حرفه‌ایی وارد زندگی و خانه‌ی مجلّل یڪ سرمایه‌دارِ ثروتمند مرفّه به نام آقای «پارڪ» شوند. این‌طوری:

پسر برای تدریس خصوصی زبان انگلیسی به «داهیه» دخترِ آقای «پارڪ» به زندگی‌شان راه می‌یابد و دختر دلباخته‌ی وی می‌شود و اسرار زندگی‌شان را فاش می‌ڪند. پسر با یڪ حیله‌ی تازه به «داهیه» می‌گوید دخترعموی وی هنردرمانی وارد است و می‌تواند به برادر خردسال شما ڪمڪ ڪند تا از این بحران روحی خلاص شود. در حقیقت، دخترعمو همان خواهر پسره است ڪه از این طریق وارد خانه‌ی «پارڪ» می‌شود. حالا این دختر با شگردِ بدنام ڪردن راننده‌ی «پارڪ» به اعتیاد ڪوڪائین، دسیسه‌چینی می‌ڪند تا پدرش را راننده‌ی «پارڪ» ڪند، اما نمی‌گوید پدرش است، می‌گوید عمویش است ڪه به شیگاگو رفته است. پدر هم با این شگرد، وارد خانه‌ی «پارڪ» می‌شود. و حالا پدر با دسیسه‌ای دیگر باعث می‌شود زن خدمتڪار خانه، از آنجا اخراج شود و به جایش همسرش به عنوان مستخدم وارد زندگی‌شان شود. و شد، بی‌آنڪه ڪسی بفهمد. با چهار شگرد، این خانواده‌‌ی چهارنفره‌ی فقیر، بی‌آنڪه نسبت خود را لُو دهند، در خانه‌ی «پارڪ» مشغول می‌شوند: معلم زبان، مربی هنردرمانی، راننده، خدمتڪار. از اینجا فیلم -ڪه بخش عمده‌ی آن در قالب ڪمدی تلخ پیش می‌رود_ شڪاف طبقاتی دونوع زندگی رفاه و راحت و مَلول و فلاڪت‌بار را به بیننده می‌نمایاند، ڪه مقصر اصلی آن نظام سرمایه‌داری بی‌رحم است و بی‌عدالتی محض.

من خودم در هنگام دیدن فیلم، بر این فلسفه‌ی زیستی نقب پرسشگرانه زدم ڪه اساساً چگونه می‌شود یڪ تز اقتصادی را با امپراطوری رسانه، به عنوان تفڪری برتر، جهانی، قابل پیروی و حتی پایان تاریخ خواند، در صورتی‌ڪه همین تز عامل اصلی فلاڪت و شڪاف میان دارا و ندار در درون ڪشورهای سرمایه‌داری‌ست؟ تا آن حد ڪه «بونگ جون هو» در درون همان ڪره جنوبی پیدا می‌شود ڪه با این فهم تیز، به نقد عمیق و نفی چنین نظام ظالمانه‌ای می‌رسد. «پارڪِ» سرمایه‌دار از طبقه‌ی فرادست، برای آموزش دختر و پسر خردسالش، نیازمند دو معلم زبان و هنردرمانی شده‌است ڪه هر دو از طبقه‌ی فرودست ڪره جنوبی‌اند. نشان‌دان واقعیتی به اسم دوگانه‌ی فقر آموزشی و فقر اقتصادی. بگذرم.

فیلم به‌خوبی و رسا می‌رساند ڪه در ڪره جنوبی هر خانه‌ی مرفّه‌ای، یڪ زیرزمین بتونی عمیق تودرتو دارد ڪه از ترس موشڪ‌های ڪره شمالی به عنوان پناهگاه در روز مبادا عمل می‌ڪند. اما چون چنین حمله‌ای فقط در حد تصوّر مانده است، این زیرزمین‌ها -ڪه مانند سیاه‌چاله‌های تنگ و پیچ‌درپیچ و مَخوف در اعماق چندمتری بَرج‌ها و خانه‌های باشڪوه و شیڪ پولدارهای ڪره جنوبی تعبیه شده است- به محلی برای زندگی مخفی بیچارگان و مستمندان تبدیل شده است؛ بی‌آنڪه صاحبان ثروتمند آن خانه‌ها ازین قضیه خبردار باشند، اما فیلم «انگل» به روی بیننده پرده‌ی این راز را برمی‌دارد و زندگی شڪننده‌ی دنیای سرمایه‌داری و بیچارگی را برملا می‌ڪند. وقتی فیلم اتاقی شیڪ پر از انواع غذاهای بسته‌بندی شده‌ی مدرن را نشان می‌دهد، بیننده حیرت می‌ڪند اما بلافاصله می‌فهمد این‌همه، برای سه سگ داخل خانه است ڪه از بچه‌ها برای‌شان عزیزترند و در ناز و وفوری و نعمت. و من خرسندم ڪه انگل را از «شاتل» دیدم. چندجا دیالوگ‌ها اوج داشت ازجمله این‌ جاها:

پس، آڪسفورد هم بخش جعل سند و مدرڪ دارد!

رفتار نمایشی داشتن به شڪل نابغه‌ها رفتارڪردن است!

قلب انسان دروغ نمی‌گوید؛ نبض او این را می‌گوید!

می‌دونی چه نقشه‌ای شڪست نمی‌خورَد؟ آن وقت ڪه هیچ نقشه‌ای نداشته باشی. انسان نباید برای دیگران نقشه بڪشد!

وقتی زندگی زیر نظر ڪارآگاه می‌گذرد، ڪه جُرمی ڪنی!
 

پول هرچه اَخم و تَخم را از بین می‌بره!

حسابی ڪُفری شده! (شبیه همان جمله‌ی رایج ایرانیان، وقتی داغ می‌ڪنند می‌گویند مرا «ڪُفری» نڪن)

۳ اسفند ۱۳۹۸
ابراهیم طالبی دارابی [دامنه]

پاسخ:

سلام جناب ...

حالا خرسندترم؛ زیرا شما هم «انگل» را به تماشا نشستید. چه خوب. تعبیر ژرف و فلسفی برای آن به‌کار بردی. آری؛ همین است. متشکرم. متشکرم.

 دست‌کم پنج ساعت برای «انگل» وقت گذاشتم، جمعه‌ی دیروز. دو ساعت برا دیدن آن، دو ساعت برای تفکر و فرورفتن در زوایای آن و یک ساعت برای نوشتن تحلیل آن.

بازنشر دامنه

شرح عارف‌ آهنگر بر روی این عکس: «یادداشتی از من با عنوان "به کجا چنین شتابان"، در شماره امروز (شنبه ٣ اسفند ٩٨) روزنامه جام جم منتشر شده است.»

دامنه:، حتماً وقت می‌ذارم برا دیدن هر دو فیلم. ممنونم معرفی فرمودی. جالب این است، نقد بر سرمایه‌داری مرفه، از درون خودشان آغاز شده است. دیگر متهم نمی‌شوند که جهان سوم! چون «مغضوبین زمین»اند، نگاه نقد به غرب سرمایه‌داری دارند. به‌هرحال کارگردان‌ها از روشنفکران جامعه‌ به حساب می‌آیند.

«جوکر» را کمی از نقدها و بررسی‌هایی که چندی پیش مطالعه کرده بودم، فهمیدم که «فیلیپس» این فیلم را در ژانر وحشت و نقد ساخت و پیام عمیقی دارد. اما نمی‌دانستم این‌همه باشد، با این‌حال، حالا که شما هم مهر تأیید زدی بر این دو فیلم، لازم شد که ببینم. و می‌بینم. با درود.

در باره‌ی متن جناب..

با سلام و احترام. متن را علاوه بر دربردارندگی محتوای سرشار و خیلی‌غنی، در عین حال بسیار زیبا و دلنشین دیدم. با وجود استدلال و قراین، از ترکیبات بکر بهره دارد. مانند: روح به‌بند کشیده‌ی کودک، مردگی مردم بی‌تخیّل، ماشین پُرآپشن اما تهی از بنزین، بدهکار نساختن به بزرگسال.

من گرچه در این موضوع متخصص و کارشناس نیستم، ولی این نوشته را از علایق و اولویت‌های خودم یافتم. یعنی با چنین نگرش ژرفی موافقت دارم. بر طبع فکری من نشست.

متن نوشته‌ی جناب ...، گرچه بُرش روزنامه بود و با خط ریزِ ریز، اما چون دلکش بود و کشش داشت، با صرف حوصله خواندم، خاصه وقتی می‌دانم که نویسنده‌اش دوستی از دیرباز من است. من همیشه عینک می‌زنم به چشمم که دور را در بیرون ببینم، اما شکر خدا خط ریزِ ریزِ پوست شکلات مینو را بی‌عینک راحت و آرام می‌خوانم. وقتی متن از مسأله‌ی خداداده‌ی قدرت «تخیّل» خیلی‌خوب مایه گذاشت، مرا به همراه یک آموزه‌ی تربیتی، به دوردست عرفان نیز بُرد، چون تخیل را قدرت برتر در وجود انسان می‌دانم، چه برای کودک، چه در هنگامه‌ی کهولت. عالی بود این نگاه، نگرش و‌ نگارش‌ات. احتمال می‌دهم تیتر متن را روزنامه برگزید، زیرا اگر جناب... تیتر را نیز، پیشنهاد می‌داد، به‌یقین رساننده‌تر بود. بیشتر بخوانید ↓

حال از لذتی که از این متن به سراغم آمد، خاطره‌ای بس‌کوتاه بگویم: فردای روز عروسی‌ام در در ۳۱ مرداد ۱۳۶۵، از شریک زندگی‌ام پرسیدم راستی گفته بودی رشته‌ات چی بود؟ گفت: کودک‌یاری. گفتم پس راحتم. چون مرا می‌پرورانی! آخه من کودکی‌ام را تا پیری با خود می‌آورم.

بگذرم. اما ازین نگذرم که تمامِ ۱۰۰٪ ذوق و افتخار با این متن، -و برتر از آن انتشارش در اندازه‌ی گستره‌ی کشوری- بر من دست داد. زیرا من بی‌آن‌که اغراق را پشتوانه‌ کنم، برین نظرم ادبیات جناب ... در حد کشوری‌ست. بعون الله تعالی.

۳ اسفند ۱۳۹۸
ابراهیم طالبی دارابی [دامنه]

آیه‌ی ۵۷ زُمر چه می‌گوید؟

أَوْ تَقُولَ لَوْ أَنَّ اللَّهَ هَدَانِی لَڪُنْتُ مِنَ الْمُتَّقِینَ.
ترجمه‌ی آقای خرمشاهی: یا بگوید اگر خداوند مرا هدایت ڪرده بود، بى‌‏شڪ از پرهیزگاران بودم.
 
علامه طباطبایی درین آیه معتقد است ضمیر در تَقُولَ به همان نفْس برمى‌گردد، و مراد از هدایت در «هَدَانِی» ارشاد و نشان‌دادنِ «راه» است. در حقیقت در تفسیر علامه، این آیه با این خطاب، «عذر و بهانه» را از دست ڪفّار و مُنڪرین مى‌گیرد.

آیت‌الله مڪارم در تفسیر نمونه آورده‌اند: «این سخن را گویا زمانى مى‌گوید که او را به پاى میزان حساب مى‌آورند.»

در تفسیر نور - تألیف آقای شیخ محسن قرائتی- این نڪته ذڪر شده است ڪه: «گرچه در آیه‌ی ۵۷، مجرم مى‌خواهد بگوید: خدا مرا هدایت نکرد که به چنین راهى رفتم، ولى در آیه‌ی ۵۹ پاسخ مى‌شنود که ما تو را هدایت کردیم و اتمام حجّت نمودیم، ولى تو خود اهل تکذیب و استکبار بودى.»

پیام آیه در تفسیر نور این است ڪه «مُجرم در قیامت، به دنبال تبرئه‌ى خود است.»

۴ اسفند ۱۳۹۸
ابراهیم طالبی دارابی [دامنه]

پاسخ:
سلام جناب...با این عکس‌های تازه و دیدنی، دیده‌ی بیننده‌ توانی برای نگریستن به بخشایشگری خدای متعال و زحمت‌کشی کشاورزان پیدا می‌کند. خدا پدر گرامی‌تان را رحمت کناد و ان‌شاءالله برادرت بهبودی بیابد.

پاسخ:

سلام جناب آقای...

از گزارش انتخاباتی‌ات از استان متشکرم. یعنی می‌فرمایی دیگر باید خاطرجمع بود که نماینده‌ی مجلسی به فرموده‌ی مهم رهبری، «کُلفت آمریکا» نمی‌گردد. همان دگردیسی‌های عجیبی که بر برخی‌ها رخ داد و اکنون در بلاد غرب، سخیف‌ترین رفتار را علیه‌ی انقلاب و ایران و نظام از خود بروز می‌دهند. تعبیر «انقلابی» که برای رأی‌آوردندگان به کار بردی، برای من جالب بود. در پایان فرمودی صلوات. از آنجا که صلوات از بالاترین ذکرهاست می‌گویم چشم: ٱللَّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّد

در «مدرسه‌ی سلیمانی» (۲۰)

به نام خدا. سلام. قاسم سلیمانی به علت پوشش آستین‌ڪوتاه، موهای وزوزی و بستن ڪمربند پهن از سوی گزینش سپاه رد شده بود؛ توسط آقای ڪرمی مسئول گزینش سپاه ڪرمان. این قضیه از زبان آقای ڪرمی و نقلِ توأم با خنده از زبان خود شهید عزیز ایران حاج‌ قاسم سلیمانی در این فیلم دیده و شنیده می‌شود؛ در «جهان‌نیوز» با  این ڪد خبر: ۷۱۹۵۷۳ قابل جستجوست.

۵ اسفند ۱۳۹۸
ابراهیم طالبی دارابی [دامنه]

سلام جناب ...

از این‌که این مسأله در حد «فرضیه» مطرح فرمودی، نه «نظریه»، هم جای تشکر دارد و هم جای پژوهش و رسیدن به نتایج متقن با داده‌های علمی و میدانی. من تا جایی که دستم به مطالعات دسترسی دارد این‌طور فهمیدم حتی آنان که بیرون از ایران رفتند دلشان برای وطن لَه‌لَه می‌زند و هر جا غیر از ایران را غُربت و دلگیرانه می‌دانند. شاید اطلاعات من درین باره، کفاف نظرِ قطعی را ندهد البته. آنچه من بدان ورود کردم، می‌تواند یک متغیّر وابسته و دخیل محسوب شود. از نظر من، چون احتمال می‌دادم حسّ ایرانیانی که بیرون از ایران را تجربه کردند، و خود دریافتند ایران جایی به مراتب بهتر از هر جای جهان است، آن را مطرح کردم.

پاسخ:

سلام جناب 

با این فکر شما که سودجویانی از همین ملت، در هر برهه و موقعیتی سعی می‌کنند بر سر هم‌وطن خود کلاه بگذارند، هم‌نظرم. کاسبانی که فقط به جیب و انباشت می‌اندیشند. در واقع، همین‌ تیپ افراد در بحران‌ها و مشکلات به سراغ فشار به حکومت و حاکمیت سوق می‌یابند و مطالبه‌گر کاذب هم می‌شوند. حال آن‌که خود زشت‌ترین بدی را به ملت می‌کنند و حتی اگر فرصت بیابند، غارتگر می‌شوند. حتی در هشت سال دفاع مقدس نیز، که ایران در سخت‌ترین تنگنا و فشار غرب استعمارگر بوده، احتکار می‌کردند و طمّاعی.

به مناسبت میلاد خجسته‌ی امام محمد باقر (ع) سه سخن آن امام دانشمند و گستراننده‌ی معارف الهیه تقدیم می‌کنم:

۱. دانشمندی که از علمش سود برند، از هفتاد هزار عابد بهتر است.

۲. امروز غنیمت است، درحالی‌که نمی‌دانی فردا از آن کیست.

۳. با مردم به بهترین چیزی که دوست دارید به شما بگویند، صحبت کنید.

(منبع)

دموڪراسی استبدادی و میلیتاریستی آمریڪایی

ڪشوری ڪه مدعی است از همه‌ی جهان، از همه‌نظر برتر است، و می‌ڪوشد با زور و اسلحه و قوانین و مقررات خشن بر دیگر ملل چیرگی‌اش را گسترش دهد تا به اصطلاح لیبرالیسم و دموڪراسی و فرهنگ آمریڪایی! را صادر ڪند، ولی در واقع منابع غنی ملل را غارت و چپاول ڪند؛ همین نظام سلطه‌گر، در درون حاڪمیت خود بدترین تنگناها و ڪنترل‌ها را برای شهروندان آمریڪایی تصویب می‌ڪند. مثلِ «قانون لوگن» ڪه بر مبنای آن، نه فقط مقامات دولتی، ڪه حتی شهروندان آمریڪایی نیز بدون اجازه‌ی دولت واشنگتن، هرگز نمی‌توانند با مقامات دولت خارجی بر سر موضوعات مورد مناقشه‌ی آن ڪشور با آمریڪا دیدار ڪنند. در واقع این قانون، حق تماس شهروندان و حتی دانشمندان، نخبگان، میانجی‌گران صلح و دوستی و اندیشمندان مستقل و خیرخواه را با سایر شهروندان و مقامات جهان به‌آسانی سلب می‌ڪند و دولت، هر زمان دلش خواست، بر حسب تفسیر موسّع و حقوق مضیّق، می‌تواند فرد مورد نظر را مورد تعقیب و محاڪمه قرار دهد.

نڪته: البته همیشه  بوده و هستند ڪسانی از جای‌جای جهان و ایران‌مان ڪه از خودِ آمریڪایی‌ها، آمریڪایی‌ترند و حسابی آلودگی‌های آشڪار آن نظام را تَر و خشڪ می‌ڪنند! تطهیر غرب در ایران سابقه‌ا‌ی دست‌ڪم دویست ساله دارد. از نظر من، نسبتِ ایران به مغرب‌زمین باید نسبت اقتباس (=برگرفتن) باشد نه تقلید، زیرا داشته‌های خوب تمدنی هر ڪشور پیشرفته‌ای، ممڪن ارزش مشترڪ بشری داشته باشد و مفید به حال سایر ملت‌ها، اما ملت‌ها باید از هویت دینی و ملی خود دفاع ڪنند.

اشاره: جمهوری اسلامی ایران همواره در صدد بوده با همه‌ی جهان -منهای رژیم جعلی اسرائیل- هم رابطه داشته باشد و هم تعامل و اقتباس. اما ڪشورهای حسود و عَنود سال‌هاست مانع این ڪار می‌شوند، چون‌ڪه چشمِ دیدنِ یڪ ایران پیشرفته، قوی، متمدن و متدیّن را ندارند و لذا دست به هر نوع نیرنگ و هجوم خفّت‌بارانه می‌زنند تا ایران -این مرز پرگُهر- را زمین‌گیر ڪنند. ڪه هرگز به این مقصدِ شُوم‌شان نمی‌رسند، ڪه نمی‌رسند.

«بگویید فهم خوئی از این آیه چنین است»

به نام خدا. سلام. نقل می‌ڪنند فردی مفهوم آیه‌ای را از مرحوم آیت‌الله العظمی سید ابوالقاسم خوئی می‌پرسد و ایشان نظر خود را می‌گوید و فرد می‌گوید پس به مؤمنین بگویم این آیه چنین می‌گوید؟ مرحوم آیت‌الله خوئی پاسخ می‌دهد: «بگویید فهم خوئی از این آیه چنین است.»

نڪته: دست‌ڪم سه پیام این شیوه‌ی اخلاقی و معرفتی مرحوم آقای خوئی می‌تواند این باشد: ۱. فروتنی ۲. احتمال‌دادن به این‌ڪه ممڪن است برداشت‌های دیگری از آیات قرآن وجود داشته باشد و با فهم آقای خوئی نسبت به آن آیه، فرق داشته باشد و به حقیقت آیه نزدیڪ‌تر یا دورتر باشد. ۳. و نیز حرف و فهم خود را برای همه، تمام‌شده تلقّی نداشتن.

۷ اسفند ۱۳۹۸
ابراهیم طالبی دارابی [دامنه]

سه سخن امام هادی (ع)

امشب در سالروز شهادت غم‌انگیز امام هادی -علیه‌السلام- سه سخن از آن امامِ هُمام (=بزرگ و بخشنده) تقدیم ارادتمندان به اهل‌بیت عصمت و طهارت و معرفت -علیهم‌السلام- می‌کنم:

۱. از حدّ خود تجاوز نکن و براى روزگار هیچ اثرى در حکم خدا قرار نده.

۲. مصیبت براى صابر یکى است و براى کسى که بى‌طاقتى مى‌کند دوتاست.

۳. حکمت، اثرى در دل‌هاى فاسد نمى‌گذارد.

۷ اسفند ۱۳۹۸
ابراهیم طالبی دارابی [دامنه]

۱۴۴هزار نفر را به بهشت می‌برم!

به نام خدا. سلام. چندی‌پیش در خبرخوانی‌هایم متوجه شدم ڪه «لی مان هی» رهبر فرقه‌ی «شین‌چون‌جی» و مؤسس ڪلیسای عیسوی شین‌چون‌جی شهر دائگو ڪره جنوبی‌ -ڪه می‌گویند حدود ۲۰۰ هزار عضو دارد- معتقد به احیای دوباره‌ی حضرت مسیح (ع) است. او به پیروانش وعده داده در روز معاد، ۱۴۴ هزار نفر از اعضا و پیروان ڪلیسای خود را به بهشت ببرد.

سه نڪته بگویم:

یڪم: گرچه در بینش اسلامی، در هر موضوع و مسأله‌ایی، چه دینی، چه اجتماعی و چه اعتقادی، مؤمنین از ساده‌اندیشی و ساده‌لوحی (=زودباوری) پرهیز داده شدند، تا بی‌جهت و بی‌حجّت چیزی را نپذیرند، و یا مانند مُنڪرین -ڪه اساس ڪارشان همیشه بر انڪار است- فوری دست به انڪار نزنند؛ بنابرین من در باره‌ی شاڪله‌ی فڪری این فرقه‌ی ڪُره‌ای، فعلاً و آناً پیشداوریی نمی‌ڪنم.

دوم: در باره‌ی احیای دوباره‌ی حضرت مسیح (ع)، در تفڪر اعتقادی شیعی نیز بحث روایی در باره‌ی عالَم رجعت (=بازگشت) وجود دارد ڪه طبق آن خداوند ڪسانی را به دنیا بازمی‌گردانَد. مرحوم علامه طباطبایی رجعت را «از مراتب روز قیامت» می‌داند ڪه البته در ڪشف و ظهور «پایین‌تر از قیامت» است. بگذرم.

سوم: اما این‌ڪه «لی مان هی» رهبر این فرقه‌ با قاطعیت می‌گوید من در روز رستاخیز ۱۴۴هزار نفر از اعضا و پیروان ڪلیسایش را به بهشت می‌برَد، اگر نگویم شیّادی است، دست‌ڪم می‌توانم بگویم خوش‌خیالی است و شاید هم انگیزه‌ای برای جذب ڪره‌ای‌ها به سازمان ڪلیسا.

اشاره: من یادم است یڪی روحانیون مطرح ڪشور چندسال پیش گفته بود ما باید مردم را بهشت ببریم. من مقاله‌ای در نقد سخنانش در وبلاگم «دامنه» نوشته بودم ڪه از ڪجا معلوم شما خود اهل بهشتی، ڪه این‌گونه مطمئن، می‌خواهی دیگران را هم به دنبال خود به بهشت بڪشانی! ڪشڪ و ڪشڪولی ڪه نیست. ڪردار و ڪرده و ڪرامت می‌خواهد.

۸ اسفند ۱۳۹۸
ابراهیم طالبی دارابی [دامنه]

نوح و نوحه

روزی حضرت نوح -علیه‌السلام- به یک سگ، به‌عتاب، تندی کرد و گفت: چه ناپسند و زشته. خطاب آمد از خدای متعال به حضرت نوح که چرا آفریده‌ی مرا... ؟ نوح، ازین حرکت خود نوحه [=شیون] کرد. و به همین علت او را «نوح» نامیدند. وگرنه، اهل دانش باخبرند که اسم آن پیامبر خدا «ساکت» بود. درود می‌فرستم به حضرتِ مستطاب و شایسته‌ی «سکوت». ٱللَّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد.

پاسخ:

سلام

به کشف‌الاسرار حکیم میبدی، ذیل آیه‌ی ۲۵ سوره‌ی هود رجوع شود. من از دفتر یادداشت‌هایم از این تفسیر نوشتم که سال‌ها قبل، تفسیر دوجلدی‌اش را خوانده و خلاصه‌اش کرده بودم.

البته چنانچه جناب‌عالی خود نیک می‌دانید، پاره‌ای هم معتقدند چون مردم عصر نوح، بسیار ناسپاسی می‌کردند، حضرت نوح (ع) به درگاه خداوند متعال نوحه و زاری کرد، به نوح مشهور گشت که سرانجام به کشتی نوح و به قول مرحوم بازرگان به تصفیه‌ی جهان منتهی شد. دوگانه‌ی نجات و هلاک.

پاسخ:

نه، منبعی که ذکر کردم الان پیش‌روی من است. از روی عین یادداشت‌هایم که سال ۱۳۹۱ خلاصه کرده بودم، منبع را منعکس می‌کنم. چوم ممکن است منبعی که شما از کتابخانه‌ی خود جست‌وجو کردید، چاپ جدید باشد. از توجه‌ی‌تان ممنونم. در دو عکس زیر منبع را می‌گذارم، اگر البته دستخطم خوانا باشد:

یادداشت‌هایم از کشف‌الاسرار حکیم میبدی

عکس صفحه‌ی مورد نظر در باره‌ی حضرت نوح -علیه‌السلام- در در کنارش نوشتم در مدرسه‌ی فکرت استفاده کردم.

پژواڪِ نداها و آواهای جورواجور

به نام خدا. حضرت ایّوب نبی (ع) از سرِ ابتلاء، هفت سال در ڪُناسه (=خاڪ‌روبه) گرفتار شده و گفته می‌شود ڪرم بر بدنش افتاده بود. روزی شیطان آمد سراغش تا بر اثر بلا، فریبش دهد. گفت: گوسفند نذر من ڪن تا... . اما ایّوب با جرأت جواب داد: «ما ۸۰ سال در نعمت بودیم، حالا ۷ سال در بلا، تازه ۷۳ سال دیگر باقی‌ست تا نعمت و نِقمت برابر شود.» و بی‌حڪمت نبود ایّوب را خدا صابر خواند.

نڪته: بر اساس تفسیر مفسرانِ بنام، حضرت ایّوب (ع) هرگز «جزَع و فزَع» نڪرد و وقتی هم نزد خدا ندا بُرد ڪه «مَسَّنِیَ الضُّرُّ»: «مرا آسیبی رسیده»، شڪایت نڪرد، ترڪِ صبر نڪرد، فقط پیشگاه خدا صحبت از أَرْحَمُ الرَّاحِمِین ڪرد:

وَ أَیُّوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُ أَنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ:

و ایوب را

[یاد ڪن] هنگامی ڪه پروردگارش را ندا داد ڪه مرا آسیب و سختی رسیده و تو مهربان‌ترین مهربانانی. (آیه‌ی ۸۳ سوره‌ی انبیاء، ترجمه‌ی انصاریان)

نتیجه: یڪ نتیجه این است ڪه در اثر سختی‌ها و آسیب‌ها، در وجود آدمی، آواها و نداهایی جورواجور پژواڪ می‌یابد ڪه او را برُباید، بفریباند. خردمند و شڪیبا ڪسی‌ست ڪه نه گولِ این‌گونه نداها را بخورَد و نه بردباری و آرامشش را در برابر آواهای غلط ترڪ ڪند. این، به سلامتی روح و روان و تن ڪمڪ می‌رساند. آلودگی‌هایی ڪه در فضای مَجازی و حتی گفت‌وشنودهای حضوری بیش و ڪم رخ می‌دهد و می‌رود تا به یڪ روال رایج منزجرڪننده بدل شود -و شاید هم شده باشد- می‌تواند بسی بدتر و مخرّب‌تر از نداهای شیطانی درونی باشد. و به نظر من اگر از خود در برابر انبوه ڪژتابی‌ها مراقبت نڪرد، دیری نمی‌پایَد ڪه چنین مِحنت‌هایی بتواند اثرات آرامش‌بخشِ نعمت‌ها، محبّت‌ها و نوازشگری‌ها را خنثی ڪند. سیستم ایمنی بدن ما امر خداداد است، او بزرگترین و قوی‌ترین ارتش فردی در دفاع انفرادی است، آن را با پذیرش تشویش‌ها، قبول فوری پژواڪ‌های نادرست، و نیز اعتماد بی‌وجه به منابع ناباب، نابود و تضعیف نڪنیم.

اشاره: حتی اگر در آزمون الهی نباشیم، دست‌ڪم در معرض امتحان انسانی قرار داریم. پس، هرچه «ایمان» و «ایمنی» ما را ویران می‌ڪند، باید از آن رهایی داشته باشیم. بردباری، خردمندی، معنویت، شریعت و عقلانیت همه‌وهمه هم‌راستاست.

۱۳ اسفند ۱۳۹۸
ابراهیم طالبی دارابی [دامنه]

پاسخ:

سلام

فهم، به یافتن است. علم به دانش. لکنت دو دوست در برابر هم علامت اتحاد است و حُجب و هم‌روحی‌.

@

سلام جناب آقای قربانی

همه‌ی پست‌ها و درس‌ها در مدرسه‌ی فکرت، یک‌واحدی‌ست،بلکُم نیم‌واحدی و شاید هم مثقال‌واحدی و فوقش چهارواحدی، مثل درس امپریالیسم که در رشته‌ی علوم سیاسی دوره‌ی ما چهارواحدی بود. اما درس دلبری و دلربایی و دلدادگی، درسی‌ست «n واحدی».

راستی کشکولی بگم: حسودی نکن!

پاسخ:

سلام جناب ...

نوشته‌ای کارا و زیبا نوشتی. هم نقلی که از آن دوستت آوردی که از نیاکان گفت، جالب بود و هم آن تعبیری که در پاراگراف چهارم نوشتی بدین درون‌مایه که جنگل را به داراب‌کلا می‌آورند، نه داراب‌کلا را  به جنگل نزدیک می‌کنند. ازین تعبیرتان خیلی خوشم آمد. در واقع اولی یعنی درخت‌کاری زندگی‌ساز، دومی یعنی ساخت‌وسازهای زندگی‌برانداز. بد نمی‌بینم خاطره‌ای را در این راستا بنویسم؛ به‌کوتاهی و فشردگی:

سال‌ها پیش به اتفاق سید علی‌اصغر و روان‌شاد یوسف -که ۱۸ اسفند پیش‌رو پانزدهمین سالگرد غیاب محسوسش را تجربه می‌کنیم- به منزل مرحوم نوربخش رفته بودیم. دیدیم خانه‌ی نوساز فرزندش آقاسیدحسین نوربخش گوشه‌ی شرقی‌اش قِناس (=کجی و بدقوارگی) دارد. پرسیدم چرا؟ پاسخ شنیدیم: پدرش نوربخش نگذاشت درخت نارنگی محلی قطع شود. ازین‌رو ضلع شرقی ساختمان با فرورفتگی بنا شد.

خواستم با این خاطره، رسانده و گفته‌باشم اهمیت درخت چه مُثمر (=میوه‌دار) و چه غیرمثمر تا چه میزان نزد بزرگان و پیشینیان‌مان احترام و حتی حس نوستالژیک داشت. بماند که عده‌ای دلّال منطقه‌، نسل درختان کهنسال گردو را چگونه نابود کردند. بگذرم. از اهتمام‌تان ممنونم و به درخت و سایه و ثمره و‌ میوه و هزاران فایده‌ی نهفته بی‌نهایت دلبسته‌ام.

پاسخ:

جناب ..، من روند صنعتی‌شدن جهان به این منوال را خطایی نابخشودنی می‌دانم. این را سال‌ها قبل هم طی نوشته‌ای، گفته بودم. اگر توانستم درین باره حتماً خواهم نوشت. به نگرش درست شما درین زمینه افتخار می‌کنم.

به مناسبت فرخنده زادروز میلاد حضرت امام جواد -علیه‌السلام- دو سخن از آن امام بخشنده؛ یادگار عزیز امام رضا -علیه‌السلام- تقدیم می‌کنم تا صحن مدرسه و خاطر خوانندگان شریف با این کلام متبرّک گردد:

۱. «خدمت و نعمتی که مورد شکر و سپاس قرار نگیرد همانند خطای غیرقابلِ بخشش است.»

۲. «هر که کار زشتی را تحسین و تأیید کند، در آن کار شریک می‌باشد.»

پاسخ:

جناب آقای ... سلام

برای ارزش‌گذاری‌ات بر این کتاب و بیان نکته‌نظر جالب زیر این پست ممنونم.

۱. دستخط شما چه زیباست. خط شکسته را قشنگ می‌نویسی؛ سبک نستعلیق (=جمع میان نسخ و تعلیق)

۲. بله اِعراب‌گذاری رسم مرحوم نادر ابراهیمی بود.

۳. به نظرم ویرگولِ اول در جمله‌ی آخر متن‌تان اضافه است. جمله‌ای مهم برگزیدی. من هم یک جمله‌ی مهم تقدیم می‌کنم که در همین کتاب خواندم: ملاصدرا می‌گوید: مُرید اگر به مُراد شبیه شود، خود، هرگز، به مقام مُرادی نمی‌رسد!

۴. من هم چاپ ۱۳۷۵ انتشارات روزبهان را خوانم، البته با تأخیر زیاد در سال ۱۳۹۶.

از توجه‌ی شما شادمان شدم. شب شما هم به نیکی و سلامتی و تندرستی.

عکس: بازنشر دامنه

از راست: حسن صادقی. یوسف رزاقی. شیخ باقر طالبی. سید علی‌اصغر. رضا مهیمنی

پاسخ:

سلام..

غرق در عمق عکس شدم. یک روایت مصور از تاریخ مظلومیت این سرزمین که همه‌ی غیوران با هر سن و سالی با هر اعتقاد و مرامی و در هر رشته و دانشی رهسپار دفاع از انقلاب، دین، میهن و ناموس و ملت شدند. گذاشتن عکس در مدرسه‌ی فکرت امری رایج و پسندیده و پرطرفدار است. چهرگان همه‌ی حاضرین در عکس، دلم را ربود. یک «یاء» از جناب رضا مهیمنی کم کن.

این پرسشم بیشتر از جناب آقای قربانی است، چون جناب ایشان هم اقتصاد خوانده و هم اقتصاد درس می‌دهد، اما اگر پاسخ اعضا هم دیده شود، خشنودی دارد.

اینک جسته‌وگریخته می‌خوانیم برخی‌ها که در اقتصاد خرد و‌ کلان دست تصرف دارند، کالاهای مورد نیاز بهداشتی را از انبار به بازار روانه نمی‌کنند، به‌گونه‌ای که در نگاه مردم آنها به نیاز ملت تعدّی می‌کنند. آنان به نظر می‌رسد دست‌کم به دو علت چنین می‌کنند: چون در این متاع‌ها و کالا‌ها تقاضا به‌شدت از تولید و توزیع و عرضه پیشی گرفته، می‌خواهند به خارج از ایران بفروشند با سود بسیارزیاد، یا از طریق شبکه‌ی مخفی در داخل به فروش برسانند باز هم با سود بیشتر.

از آنجا که در منطق اقتصاد بازار آزاد بر مبنای تئوری اسمیت و نظام حاکم بر مکتب کاپیتالیسم، منفعت ذات اقتصاد است، رفتار چنین افراد در ایران چگونه تحلیل می‌شود؟ علت نام‌بردن از «ادام اسمیت» این است که او چنانچه می‌دانید «طبیعی‌بودن» و «نافع‌بودن» را دو اصل سیستم‌های اقتصادی‌ می‌دانست.

پاسخ:
این پرسشم بیشتر از جناب آقای... است، چون جناب ایشان هم اقتصاد خوانده و هم اقتصاد درس می‌دهد، اما اگر پاسخ اعضا هم دیده شود، خشنودی دارد. اینک جسته‌وگریخته می‌خوانیم برخی‌ها که در اقتصاد خرد و‌ کلان دست تصرف دارند، کالاهای مورد نیاز بهداشتی را از انبار به بازار روانه نمی‌کنند، به‌گونه‌ای که در نگاه مردم آنها به نیاز ملت تعدّی می‌کنند. آنان به نظر می‌رسد دست‌کم به دو علت چنین می‌کنند: چون در این متاع‌ها و کالا‌ها تقاضا به‌شدت از تولید و توزیع و عرضه پیشی گرفته، می‌خواهند به خارج از ایران بفروشند با سود بسیارزیاد، یا از طریق شبکه‌ی مخفی در داخل به فروش برسانند باز هم با سود بیشتر. از آنجا که در منطق اقتصاد بازار آزاد بر مبنای تئوری اسمیت و نظام حاکم بر مکتب کاپیتالیسم، منفعت ذات اقتصاد است، رفتار چنین افراد در ایران چگونه تحلیل می‌شود؟ علت نام‌بردن از «ادام اسمیت» این است که او چنانچه می‌دانید «طبیعی‌بودن» و «نافع‌بودن» را دو اصل سیستم‌های اقتصادی‌ می‌دانست.

پاسخ:

۱. ممکن است اخلاق نتواند جلودار سود باشد و به عنوان یک عامل بازدارنده، اقتصاد را به‌سامان نگه دارد.

۲. ممکن است شرع و دین هم نتواند فعالین اقتصادی را از سوداگری باز بدارد.

۳. ممکن است ذات اقتصاد نگذارد، به سود کم بسنده کنند.

۴. ممکن است اقتصاد آزاد مانع از دست دخالت‌گر شود.

۵. ممکن است اصل رقابت و تئوری رشد دیکته کند، نباید برای اقتصاد دستور نوشت. طبیعت اقتصاد، آزادی معامله میان خریدار و فروشنده است.

اما با این‌همه، جهان از یک الگو پیروی نمی‌کند. حتی در دولت‌های سرمایه‌داری نیز تفکر «دولت رفاه» در برابر «دولت لیبرال» رخ داد که دولت موظف به دخالت در اقتصاد در زمان لازم است. و برخی از کشورهای غربی پا را فراتر گذاشتند، مانند سوئد که سوسیالیسم را در اقتصاد عدالت‌محور وارد کردند.

پس، کشورها حق دارند با وضع قانون و مقررات، از سوداگری جلوگیری کنند. و این به معنای اختلال در روند اقتصاد نیست.

من تا جایی که می‌دانم در شرع، چیزی از احتکار (=گردآوری برای گران‌فروشی) نیامده، اما اسلام پای ایده‌های عُقلایی را امضاء کرده است.

قدرت مرکزی در هر کشوری، در وضع بحرانی می‌تواند دست خود را در بازار دراز کند، نه این‌که بگوید ذات اقتصاد مجاز نمی‌دارد، ورود کنم. اساساً هرگاه کالا نایاب می‌شود، نشان می‌دهد کسانی از طریق انبارکردن، قصد سود بی‌شمار دارند، منفعت عمومی ایجاد می‌کند، نفع فردی تا حدودی فدای جامعه و عموم شود. وگرنه تشکیل حکومت و دولت، فلسفه‌ی وجودی‌اش را از دست می‌دهد.

همه‌ی دولت‌ها به علت شکنندگی پهنه‌ی سیاسی سعی می‌کنند، کالاهای اساسی مردم را هر شش‌ماه، شش‌ماه انبار کنند تا در زمان کمیابی با عرضه‌ی آن قیمت‌های گزاف را بشکنند. همین دخالت به‌جا و لازم، ایجاب می‌کند، دولت‌ها به نفع ملت در زمان ضرورت وارد عمل شوند. در مقابل کسانی هم دست به انبار می‌کنند، که قیمت‌ها را بالا ببرند. از نظر من اقتصادِ بازِ باز، فقط یک بازی است، نه واقعی.

اگر کشوری در هر کجای جهان درین باره ضعف دارد و ملت رنج می‌برد، نشان از این نیست که دارد به ذات اقتصاد احترام می‌گذارد، نه، او دارد از کار خود به هر عللی -از جمله تنبلی، نابلدی، بی‌تدبیری، نفوذ افراد فاقد شایستگی و نیز احتمال دست‌داشتن در سود و منفعت‌های مخفی- شانه خالی می‌کند. در پایان روشن کنم نکاتی که جناب آقای قربانی در مقام پاسخ به پرسش، وضع موجود را تبیین کرد و گزاره‌های علمی گفت، قابل تأمل است و ارزش علمی دارد.

پاسخ:

سلام .... در باره‌ی متن شما علاوه بر این‌که نکاتش را مورد مطالعه قرار دادم، اضافه کنم در نگاه مارکس «روابط تولید» به انضمام «نیروهای تولید» اساس تضاد یا سازگاری یک جامعه را تشکیل می‌دهد. مارکس از همین نظر متعقد بود در سیستم سرمایه‌داری چون بین کارفرما و کارگر ستم حاکم است و سود و استثمار، لذا طبقه‌ی پرولتاریا (=کارگر) به کمک حزب‌های پیشرو، علیه‌ی سرمایه‌داری انقلاب می‌کند. و نظام‌های سرمایه‌داری برای پیشگیری ازین پیش‌بینی تئوریک مارکس، در اقتصاد دخالت‌هایی کردند تا از بروز انقلاب جلوگیری کنند. در واقع دغدغه‌های مارکس، نسخه‌ی آنتی آنان شد.

اینک من بر همین اساس معتقد به دخالت قدرت مرکزی کشورها در زمان اقتضا به نفع ملت‌ خودشان هستم، وگرنه کام هر ملتی از حکومت و کارفرمایان و سیاستمداران تلخ شود، وقوع دگرگونی‌های دیگر امری غیرقابل انکار است. مارکس اسمی از حزب نبرد، اما بر آگاهی طبقه‌ی کارگر دست گذاشت. اما چون کشورهای سرمایه‌داری مانع از بروز انقلاب کارگری شدند، لنین بر آن شد تا از طریق ایجاد حزب، پیش‌آگاهی را برای کارگر تسهیل کند. اشاره‌ی من در متن برای این نکته بود.

پاسخ:

سلام جناب آقای
به پیوست تشکر برای پاسخ، باید عرض کنم با شما بر سرِ بند مربع سبز، متفاوت می‌اندیشم. تفاوت به این‌که من نقش دولت و قدرت مرکزی را دست لازم در اقتصاد می‌دانم تا مردم در بیدادِ فقر و شکاف میان ثروتمندی و مستمندی، له نشوند.

خَبّاب آهنگر، یارِ علی را بشناسیم

به نام خدا. سلام. امام علی (ع) به یاد یکى از یارانش به نام «خَبّاب بن اَرتّ» سخنان قصار (=ڪوتاه) فرمودند ڪه به نظرم دقت در آن، نگرش انسان را نسبت به اصالت زندگی و اثرات فضیلت‌های اخلاقی بر حیات دنیوی متحوّل می‌ڪند، حضرت -ڪه امشب‌شبی، میلاد خجسته‌‌اش در درون ڪعبه‌ی معظّمه بود_ این‌گونه از یارش یاد می‌ڪند: «خدا «خَبّاب بن اَرَتّ» را رحمت کند، با رغبت مسلمان شد، و از روى فرمانبردارى هجرت کرد، و با قناعت زندگى گذراند، و از خدا راضى بود، و مجاهد زندگى کرد.»

ڪمی شرح می‌دهم:

خواندن زندگانی خَبّاب، حقیقتاً بر انسان اثر می‌گذارد. گفته می‌شود او از ایرانیانِ ساڪن در عراق بود. آهنگر بود. چون پدرش لُڪنت زبان داشت، به او «اَرِتّ» می‌گفتند. ششمین مردی بود ڪه به اسلام ایمان آورد. از شجاع‌ترین مسلمانان بود ڪه در اوج خفقان جاهلیت، از آشڪارڪردنِ مسلمانی‌اش هراسی نداشت. از مسلمانان مستضعف بود، بسیار شڪنجه‌اش ڪردند تا از اسلام برگردد، اما با آن‌ڪه ۲۳ سال داشت اما هرگز دست از دین بر نداشت. در تمام غزوات برای دفاع از اسلام و مسلمین شرڪت داشت. پیامبر خدا (ص) وی را مسئول نگه‌داری غنیمت‌های جنگی ڪرده بود. همنشین حضرت محمد (ص) بود. روایت‌های زیادی از رسول خدا (ص) نقل ڪرد. یڪ مبلّغ دینی بزرگ نیز بود. آموزگار قرآن هم. حتی عُمَر به ڪوشش او مسلمان شد. با آن ڪه مجاهدت‌های بی‌شماری برای اسلام و مسلمین ڪرد، اما دچار بیماری پوستی شد و در ۷۳ سالگی درگذشت. یعنی همان سال ۳۷ هجری ڪه امام علی (ع) از جنگ صفین بازمی‌گشت و خَبّاب به خاطر بیماری مُزمن پوستی نتوانست در صفین شرڪت جوید. اما شڪیبایی ورزید و بردباری ڪرد.

رسم بود در ڪوفه ڪه افراد را در منرل در آستانه‌ی در ورودی خانه‌ها دفن می‌ڪردند اما او اولین ڪسی بود ڪه وصیت ڪرد وی را در بیرون ڪوفه (یعنی نجف ڪنونی) دفن ڪنند. امام علی (ع) بر پیڪرش نماز گزاردند و در نجف به خاڪ سپردند.

حالا اگر بر شما خوانندگان شریف سخت نیست یڪ بار دیگر سخن امام علی (ع) در وصف خَبّاب آهنگر را بخوانید ڪه چه ویژگی‌های ژرفی ازو گفت.

اشاره: احتمال دادم با تجلیل و معرفی خَبّاب، این صحابی آگاه رسول الله (ص) روح امیرالمؤمنین علی (ع) بیشتر خشنود می‌شود ڪه در میلادش، از یارش یادی ڪرده‌ام. و این‌گونه ۱۳ رجب را گرامی داشتم. بگذرم و این بزرگ‌روز را بر روح‌های خواهان فرهنگ و عدالت علوی تبریڪ و شادباش بگویم. و پرده بردارم ڪه یارِ علی بودن آنچنان میانِ ایرانیان اهمیت داشت، ڪه حتی اسم فرزندانشان را «یارعلی» می‌گرفتند.

۱۷ اسفند ۱۳۹۸
ابراهیم طالبی دارابی [دامنه]

پاسخ:

سلام. توجه‌دادن شما به اقدام‌هایی که مرحوم علامه طباطبایی و شهید مطهری در راه شناساندن دین کردند، نتیجه‌ی خوبی از متن بود. بیفزایم من کارهای بزرگ دکتر علی شریعتی، مرحوم بازرگان و نیز حرکت بی‌نظیر معرفتی و انقلاب‌آفرینی امام خمینی رهبر کبیر انقلاب اسلامی را. اگر تبیین را از سرِ دردِ دینی دانسته‌ای، آشکار کنم زاویه‌ای که باز کرده‌ای نیز چنین است. ممنونم.

پاسخ:

جناب آقای ... سلام
از توجه‌ی خوب‌تان به ستمدیدگان مسلمان به دست دستانِ تحریک‌شده و مشکوک هندوها، ممنونم. واکنش شما را پاس می‌دارم. دموکراسی هندی را در درس با دکتر حسین بشیریه گذراندم، با کتاب کمکی «برینگتین مور» که ریشه‌های دموکراسی و دیکتاتوری را در جهان بررسی کرد. آری؛ اینک چندسالی‌ست که دموکراسی هندی که می‌رفت به یک الگو در سرزمین مکعب مذاهب تبدیل شود، در معرض آسیب‌هاست و حتی نقض‌ها. اشاره‌های شما درین پست و پست بعدی حاکی از شناخت و آگاهی شماست.

پاسخ:

سلام... خودنقدی یک دستاورد از آن دسته دستاوردهای خوب مدرنیته است که به نقد دیگران در کنار خودانتقادی، توجه می‌کند. البته در عالم نظر. از نظر من حکومت‌ها -هیچ نوع حکومتی- نه قداست دارند و نه مصون از خطااند. حتی امام علی-علیه‌السلام- در درون حکومت قریب پنج‌ساله‌اش، عده‌ای از استانداران را توبیخ، عزل، جابجا می‌کردند. این نشان می‌دهد حتی اگر معصوم (ع) هم در رأس نظام سیاسی باشد، بدنه‌ی حکومت چون غیرمعصوم‌اند، در معرض نقد و آسیب است.

اصل نصب و نظارت و عزل نشان می‌دهد، حکومت علوی نیز، نیازمند نطارت است و امام علی -علیه‌السلام- خود نخستین فرد در برخورد با خطاکاران حکومتی بود و بر امور نظارت داشت و با نقص‌ها برخورد عادلانه می‌کرد. خواستم گفته باشم، نقد دموکراسی به معنی نفی و زدودن ارزش‌های مردم‌سالاری نیست.

پاسخ:

«کنار کشیده‌اند» یا کنار گذاشته شدند؟ به نظرم در بررسی جوامع دارای شکاف فعال، حتی در شناخت جوامع با شکاف‌های خفته، باید اصل نهضت و نهاد را در نظر بگیریم. آنان در دوره‌ی گذار هستند، نه استقرار، پس، آسیبی که بیان فرمودی، می‌تواند از متغیرهای مستقل، ریشه و شاخه بگیرد. که به‌یقین محتاج پژوهش‌هاست.

پاسخ:

سلام. به اصل نقد شما به دستگاه دیپلماسی و نیز به خود دیپلماسی کشور ورود نمی‌کنم، اما در باره‌ی این رویداد نظری دارم که بیان می‌کنم:

اگر سازمان‌یافته، یا دست کم سازماندهی‌شده نیست، این ابهام مطرح است چرا دولت هند دست  گروه افراطی هندو به نام «RSS» را باز گذاشته برای کشتار و تخریب و تلاش برای سلب تابعیت مسلمانان. اگر جهان یادش رفته، همسایگان هندوستان که در حافظه دارند زمانی هند سرزمین مسلمانان و حکومت مسلمین بوده.

به‌هرحال دموکراسی هندی که بومی و نشان مدارا بر تاج دارد و ریشه در جنبش عدم خشونت گاندی دارد، باید مانع ازین رفتار این گروه مشکوک هندو باشد. هرگونه رفتار که میان هندو و سیک‌ها و مسلمانان تیرگی ایجاد کند، عملی خلاف انسانیت است.