دامنه‌ی داراب‌کلا

به قلم دامنه: تاریخ انتشار این پست: چهارشنبه ۱۸ بهمن ۱۴۰۲، ۱۱:۲۸ ق.ظ. چه خبر از هفت منزل؟!!! کتاب "در سپیده‌ی اخلاص" اثر آیت الله حسین مظاهری به منازل هفت‌گانه‌ی حکیم فریدالدین عطار پرداخته است که من تلاش کردم ازین پرداخت، برداشت آزاد با ادبیات خودم ارائه دهم. امید است بتوانم.

ابتدا نماد هفت‌ منزل:

منزل اول: دنیا

منزل دوم: خوف

منزل سوم: رَجاء

منزل چهارم: حیاء

منزل پنجم: شُکر

منزل ششم: محبت

منزل هفتم: الله متعال

شرح مختصر هر منزل:

در منزل اول -دنیا- :  قصد، قصد دنیایی‌ست؛ از نوع حلال آن، نه دنیای حرام. یعنی عمل واجب یا مستحب طبق دستور خدا انجام می‌گیرد اما هدف، گرفتن پاداش از خدا برای حاجت دنیاست. بهترین مثالش این است: شخص خبر دارد گُزاردن نماز اول وقت باعث محبت او در دل‌ها می‌شود (ر.ک: ص: ۳۷) و خودِ نماز هم او را دعا می‌کند؛ پس با این قصد، اولِ وقت اقامه می‌کند.

در منزل دوم -خوف- : محرّکِ فرد در ترک یا انجام عمل، پروا از خدا و عقوبت است. ترس و تقوا و پروا عامل خوبی هست و قرآن از نذیر (=هشداردهنده) و بشیر (=بشارت‌دهنده) و مشتقّات هر دو لفظ، استفاده کرده است. مثل آیات مکّی بر محور معاد؛ که اِنذار است و محرک خوف. منزلگاه دوم را فوز بزرگ خوانده‌اند.

در منزل سوم -رَجاء- : انگیزه، پاداش الهی و رسیدن به نعمات بهشتی‌ست، زیرا رسیدن به بهشت فوزی بزرگ است. قرآن و احادیث -هر دو- همواره خواهانِ زیست بین خوف و رجاء هستند. یعنی توقف مطلق و بیش از حد، نباید در خوف کرد که وی را به ورطه‌ی یأس کشانَد. می‌توان گفت منزلگاه دوم سوم درهم‌تنیده است و توقف بسیاری از مؤمنین تا پایان عمر، در همین دو وادی‌ست.

در منزل چهارم -حیاء- : نیت انجام یا ترک گناه، حیاء از خداست. همین وادی‌ست که هر کس پیوسته خود را در محضر خدا حس می‌کند عین  آیه‌ی چهار حدید: "وَ هُوَ مَعَکُم... : «و او هر جا که باشید با شماست، و خداوند به آنچه مى‏‌کنید بیناست‏» نقل است از این منزل به بعد است، انسان وارد خواصّ می‌شود که درجه‌ی خلوص می‌طلبد.

در منزل پنجم -شُکر- : فریاد دل برپاست: "طاعتش موجب قربت" "شکر اندرش مزید نعمت" است. فرو روَد نفَس، "مُمِدِّ حیات" محسوب می‌شود وقتی هم که به قول سعدی آن شیخ اجل "برمی آید مفرّح ذات". درین منزلگاه، افراد این آیه را روبروی چشم خود عین عکاس در تاریکخانه ظاهر می‌کنند: «و اگر نعمت های خدا را شماره کنید، هرگز نمی‌توانید آنها را به شمار آورید.»

در منزل ششم -محبت- : آیه‌ی «...وَالذینَ آمنوا اَشَدُّ حُبًّا لِلّهِ...» ظهور دارد: «اما آنان که ایمان آورده‌اند، محبت و عشقشان به خدا بیشتر و قوی‌تر است» نقل است عُرفا این وادی ششم را نشئت‌گرفته از "عشق" می‌دانند. ازین روست به این منزلگاه رسیدن، سخت است؛ فقط عنایت الله لازم دارد. ندیدی حافظ چی سر داده؟! "الا یا ایها السّاقی ..." دنبالش هم بافاصله گفته: "که عشق، آسان نمود اول، ولی افتاد مشکل‌ها". امام سجاد -علیه السلام- اوج قله‌ی این منزلگاه بوده، اما باز هم از خدا امداد می‌طلبیده پروردگارا: «و به سوی محبتت، راهی آسان برایم بگشا.» و امام علی بن ابی طالب =علیهما السلام- مظهر عشق به خدا بود. نجوای او با خدا: «گیرم که بر عذاب تو صبر کنم اما با فِراق تو چه کنم؟»

در منزل هفتم -الله متعال- : بندگان این وادی، این آیه را عملاً مشاهده می‌کنند: «تحیت آنان در روزی که او را دیدار می کنند، سلام است و برای آنها روزی پرارزشی فراهم ساخته است.» ورود به منزلگاه هفت، پاداش افرادی‌ست که هم خود کوشش کنند و هم عنایات و امدادهای خدا در کار باشد. درود بر اهل سلوک. خوشا به حال سالک که می‌داند "کُلُّ شَیْ‌ءٍ هالِکٌ" است. الا وجه خدای باری‌تعالی. نیز: «وَ اَنَّ اللَّهَ یَهدی مَن یُریدُ»  « و قطعاً خدا هر که را بخواهد، هدایت می‌کند." دامنه.