وَمَا اخْتَلَفْتُمْ فِیهِ مِنْ شَیْءٍ فَحُکْمُهُ إِلَى اللَّهِ
ذَلِکُمُ اللَّهُ رَبِّی عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَإِلَیْهِ أُنِیبُ
و آنچه را [از امور دین، عقاید و احکام] در آن
اختلاف دارید، داوری اش با خداست. این است
خدا پروردگار من، بر او توکل کردم و به او باز می گردم.
تفسیر علامه طباطبایی
وَمَا اخْتَلَفْتُمْ فِیهِ مِنْ شَیْءٍ فَحُکْمُهُ إِلَى اللَّهِ: این جمله حجت چهارم بر انحصار ولایـت در خـداسـت... و خداى سبحان مالک تمامى عالم است، و به جز او مالکى نیست، چون هر موجودى خودش و آثارش قائم به خداى تعالى است، و در نتیجه او مالک حکم و قضاء به حق است... ایـن را هـم مـى دانـیـم کـه اختلاف مردم در عقاید و اعمالشان اختلافى است تشریعى که جز احـکـام تـشـریـعى چیز دیگرى نیست که این اختلاف را از میان بردارد. و اصلا اگر اختلاف نـبـود قـانـون هـم نـبـود... پس روشن شد که حکم تشریعى و حق قانونگذارى تنها از آن خداى سبحان است، و تنها ولى در این حکم، او است، پس واجب است تنها او را ولى خود بگیرند و تنها او را بپرستند. حکم در این مورد اختصاص به خداى تعالى دارد پس لازم است که تنها او به عنوان ولى اتخاذ شود و نه دیگرى.
ذَلِکُمُ اللَّهُ رَبِّی عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَإِلَیْهِ أُنِیبُ: این جمله حکایت کلام رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله وسلّم) است که مى فرماید: این است اللّه که پروردگار من است، من بر او توکل مى کنم، و به سویش برمى گردم. و کلمه (ذلکـم) اشـاره است به همان حجتهایى که در این دو آیه بر این معنا اقامه شد که بر خلق واجب است تنها خدا را ولى خود بدانند، و لازمۀ ولایت خدا ربوبیت او نیز هست. بـعـد از آنـکـه ایـن حـجـتها اقامه شد، رسول گرامىِ خود را دستور مى دهد که در میان مردم اعـلام کـنـد: (مـن خـودم تنها خداى را ولى خود مى دانم، و به ربوبیت او -یعنى مالکیت تـدبـیـرى براى او- اعتراف مى کنم). آنگاه دنبالش به آثار آن تصریح کرده، مى فرماید: (علیه توکلت و الیه انیب).
اثر یکـتاپرستى و خدا را ولى گرفتن این است که انسان در تکوین و تشریع خدا را مرجع مى داند. آرى اثـر یـکـتـاپـرسـتـى و ولى نـگـرفـتـن غـیـر خـدا، یـکـى ایـن اسـت کـه بـر او تـوکـل کنند، و اثر دیگرش این است که همواره به او رجوع مى کنند، چون گفتیم منظور از ایـن ولایـت ولایـت ربـوبـیـت است، و این ولایت به دو نظام مربوط مى شود، یکى به نظام تکوین به اینکه امور تکوین را تدبیر نموده، و اسباب و مسببات را طورى تنظیم کند که نتیجه اش پدید آمدن فلان موجود و بقاء آن و نیز مقدّرات آن باشد. و یکى دیگر به نظام تـشـریـع یـعـنـى تـدبـیـر اعـمـال انـسانها به اینکه قوانینى و احکامى مقرر کند که اگر انـسـانـهـا رفتار خود را در طول زندگى با آن قوانین تطبیق دهند، آن قوانین ایشان را به کمال سعادتشان برساند.
و معلوم است کسى که خداى را به تنهایى ولى خود مى گیرد، هم در ناحیه تکوین و هم در نـاحیه تشریع، امر تدبیر خود را مستند به او مى داند، و در هر دو ناحیه او را مرجع خود مى داند. در ناحیۀ تکوین از تمامى اسباب ظاهرى منقطع گشته، و به هیچ سببى رکون و اعتماد نمى کند، چون خدا را یگانه سببى مى داند که شکست ناپذیر است و سببیت هر سببى از او است، و این همان توکل است. و در نـاحـیـه تـشـریـع هـم در هـر واقـعـه اى کـه در طـول زنـدگـى با آن روبرو مى شود، به حکم خدا رجوع مى کند، و این همان انابه است. پـس مـعـلوم شـد کـه چـگـونه جمله (عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ) و جمله (وَإِلَیْهِ أُنِیبُ) دو اثر از آثـار جـمـله (ذَلِکُمُ اللَّهُ رَبِّی) است. و معنایش این است که من به خاطر آنکه غیر از خدا رب و ولى تدبیرى ندارم، لاجرم در همه امور زندگیم به او رجوع مى کنم، هم در تکوین و هم در تشریع. المیزان.
| لینک کوتاه این پست →
qaqom.blog.ir/post/1004
